11-тапсырма. Сөйлемдердегі есімдіктердің қай сөз табымен байланысын тұрғанын анықта. Кестені үлгі бойынша толтыр. сүніс сегіз жаста еді, ол оқып та, жаза да білмеуші ед . Дулатұлы). - Түндегі бір даурыққан хабар екен ғой? – Естісен ( (Ж. Аймауытұлы). — Кіммен күрес деп отырсыңдар? Шәк амен (Ж. Аймауытұлы). Бір шалдың төрт ұлы болыпты. Бір 1 сол үлдарын жинапты (Ертегі). Кімді айтса, сол келер (M а). Ұйықтап жатқан жүректі өн оятар, оның тәтті оралған мә ар (Абай). Есімдік Дәлелдеме
Жақын туыстары Абай қазасынан кейін, Әлихан Бөкейхановтың кеңесі бойынша ақынның асыл мұрасын жинастырып, баспаға әзірлеуге кіріскені мәлім. Бұл туралы құнды де¬ректі 1915 жылы “Қазақ” газетінде жария¬лан¬ған Кәкітайдың қазасына байланысты жаз¬ған мақаласында: “1904 жылы Абай мар¬құмның өлеңін кітап қылып басыңдар деп, балаларына хат жаздым” деп Әлекеңнің өзі жеткізеді (Абай дүниеден өткенде алғаш рет орыс тілінде қазанаманы жазған да Әлекең екені белгілі). Сөйтіп, Кәкітай мен Тұрағұл 1905 жылдың қысы мен жазғытұрымында Абайдың өлең¬дерін, қарасөздерін жинап, түгендейді. Ал, жа¬дырап жаз келгенде бұл екеуі Абай мұра¬сын көрші әрі туысқан есебінде болған Мүр¬сейіт Біке баласы деген молданың қолына бе¬ріп, әдемілеп көшіріп жазуды тапсырады. Көркем (ескіше хұсни) жазудың хас шебері Мүрсейіт молда, Әрхамның куәлігінше, ар¬найы тігілген қоста отырып, өз жұмысын бір айда аяқтап шыққан екен. Аға буын зерттеушілер көп зерделеген бұрыннан мәлім мағлұматтарды қайталап жатудың қажеті шамалы. “Абайдың алғашқы жинағы баспаға қалай әзірленді?” деген сұ¬рақ¬тың, біздіңше, бүгінгі күні бір ғана астары қалған сияқты. Ол – аталмыш жинақтың шығуына шәкірті Шәкәрімнің қосқан үлесі қандай еді деген мәселе. Төменде осыған баса назар аудармақпыз. Бірден айтайық, Абай өлеңдері мен қара¬сөздерін жинастыру барысында Шәкәрім мынадай істерді атқарды деп санамалап өту қиынға соғады.
Сөйтіп, Кәкітай мен Тұрағұл 1905 жылдың қысы мен жазғытұрымында Абайдың өлең¬дерін, қарасөздерін жинап, түгендейді. Ал, жа¬дырап жаз келгенде бұл екеуі Абай мұра¬сын көрші әрі туысқан есебінде болған Мүр¬сейіт Біке баласы деген молданың қолына бе¬ріп, әдемілеп көшіріп жазуды тапсырады. Көркем (ескіше хұсни) жазудың хас шебері Мүрсейіт молда, Әрхамның куәлігінше, ар¬найы тігілген қоста отырып, өз жұмысын бір айда аяқтап шыққан екен.
Аға буын зерттеушілер көп зерделеген бұрыннан мәлім мағлұматтарды қайталап жатудың қажеті шамалы. “Абайдың алғашқы жинағы баспаға қалай әзірленді?” деген сұ¬рақ¬тың, біздіңше, бүгінгі күні бір ғана астары қалған сияқты. Ол – аталмыш жинақтың шығуына шәкірті Шәкәрімнің қосқан үлесі қандай еді деген мәселе. Төменде осыған баса назар аудармақпыз.
Бірден айтайық, Абай өлеңдері мен қара¬сөздерін жинастыру барысында Шәкәрім мынадай істерді атқарды деп санамалап өту қиынға соғады.
ул. Татибекова, д 27.
- Актюбинский гос. университет им. А. Жубанова
г. Актюбинск, ул. Молдагуловой, 34
- Актюбинский филиал РНТБ
г. Актюбинск, ул. Есет батыра, 158а.
- Акмолинский филиал РНТБ
г.Астана, ул. Победы, 87
- Алматинский институт энергетики и связи
г. Алматы, ул. Байтурсынова, 126
.
- Алматинский технологический университет
г. Алматы, ул. Толе би, д.100
- Алматинский экономический университет
г. Алматы, ул. Гоголя, д.117
- Атырауский филиал РНТБ
г. Атырау, ул. Азаттык, 96 б.
- Восточно- Казахстанская областная библиотека им. А.С. Пушкина
г. Усть- Каменогорск, ул. Ушанова, 102