2) жапырағы:ірі (ұзындығы 7 – 20 см-дей), дөңгелек, қою жасыл түсті.
3) бұтағы: кең жайылып өседі.
4) діңі: бірнеше жуан бұтақтан тұрады, тілім-тілім болып жарылған, қоңыр сұр түсті қалың қабықпен қапталған.
5) Емен қабығының құрамы илік зат – танинге бай, олар медицинада, тері өнеркәсібінде қолданылады. Сүрегі қатты әрі берік, аса бағалы құрылыс материалы ретінде өнеркәсіпте (мысалы, кеме, вагон, жиһаз жасау, т.б.) пайдаланылады.
Қайың
1)биіктігі 20-30м
2)жапырағы сағақты, жиегі ара тісті, тілімденген, кезектесіп орналасады.
3)бұтағы берік
4)діңі берік
5)Оның ағашынан әшекейлі әсем жиһаз, қобдиша және әр түрлі безендіру заттарын жасайды.
Ауызша мәтіндер құрауда сөйлемдердің интонациялық ерекшелігін ескере біледі;
Ойын ауызша жеткізуде сұраулы, хабарлы, лепті және бұйрықты сөйлемдерді орынды қолданып айта алады;
Мәтін құрастырғанда оның стильдік ерекшелігін ескере біледі;
Күнделік, мінездеме, түсініктеме, өмірбаянның біреуін жазғанда стилін сақтай отырып жазады.
Ұйымдастыру сәті. Оқушылардың белсенділігін арттыру.
Ынтымақтастық атмосферасын қалыптастыру мақсатында өткізілетін тренинг.
Оқушылар бір - біріне мінездерінің жақсы жақтарын айтып, жылы лебіздерін білдіру үшін «Менің ойымды өзгерткен сенің бойыңдағы... асыл қасиет» деген сөзден бастайды.
Қолдарынан ұстап тұрып, әдемі тілек тілеген оқушыға сыныптастары марапаттау айтады.
Кері байланыс. Мықты екенсің. Қызықтырып жібердің.
СЖ
Сыныпқа қима қағаздар таратылады. Оқушылар өздерінің бойындағы қызық бір мінезін жазады. Әдемілеп бүктеп қорапқа салады. Сосын бір - бірлеп суырып, кім екенін тез тауып алған оқушыға жұлдызша тағылады.
Мінездерін бірден танығандар жұп құрады.
Бүгінгі сабақтың оқу мақсаттары мен күтілетін нәтижелерін таныстырылады.
ЖЖ Алдыңғы сабақта алған білімді еске түсіріп, сәйкестендіру тапсырмасы беріледі.
ақкөңіл флегматик
тез ойланып жауап береді холерик
достарына көмектесуді ұнатады меланхолик
жеңіл мінезді флегматик
агрессивті, шамданғыш сангвиник
кісіге қайырымды меланхолик
жаңа ортада қатты қысылады холерик
тым қозғалғыш сангвиник
орынсыз сөйлемейді холерик
Сәйкестендіруді тез тапқан жұп жанындағы жұпқа тапсырма береді. Яғни 2 - 3 тіркесті сөзді алып, сөйлемнің интонациялық ерекшелігін қолдана отырып, ауызша хабарлы сөйлемдер құрып айту. Сыныптағы 5 жұп бір - біріне сөйлемнің айтылу ерекшелігіне байланысты сұраулы, лепті, бұйрықты сөйлемдерді ауызша құруға тапсырмалар береді.
Кері байланыс.
Оқушылар бір - бірін бағалайды
Жұптар
Шапшаң жұп
Орындайтын жұп
Баяу жұп
Жай жұп
Асықпайтын жұп
Еске сақтау.
Сөйлемдердің интонациялық ерекшелігі дегеніміз сөйлеп тұрғанда сөйлем ішінде белгілі бір сөздерге екпін ерекше түсіріліп айтылады. Мысалы: Керемет қандай, ол өз ортасында орынсыз сөйлемейді.
Сынып оқушыларының назарын интерактивтік тақтадан көрсетілген мына суреттерге аударамыз.
Бұлар кімдер? Танисыздар ма? Сыртқы келбетіне қарап олардың мінезіне болжау жасап көріңіздер.
Өз пікірін білдірген оқушылардың ішінде ойын ашық, еркін әрі әсерлі жеткізген оқушыны өздері сұқ саусақпен «Керемет екенсің» деп бағалайды.
«Ойлан, Бөліс, Жауап бер»
Адамның сырт келбетіне қарап, оның мінезін тани аламыз ба?
Сіз жаңа танысыңыздың мінезін қалай танисыз?
Айтылым дағдысы бойынша бірнеше суреттерді слайд арқылы көрсете отырып, суреттегі бейненің мінезін өзінше болжап айтады.
Тапсырма
Осы сұрақтарға жұптаса отырып, өз көзқарастарыңды ортаға салып, диалог құрыңыздар. Диалогтарыңызда сұраулы, хабарлы, лепті және бұйрықты сөйлемдердің интонациялық ерекшелігін ескеріп айтып көріңіздер.
Дескрипторлар
Жұптасып диалог құра алады
Сұраққа өз ойымен жауап береді
Бейненің мінезін болжап айтады
Сергіту сәті.
Оқушыларға сурет беріледі. Сол суреттегі адамдардың аттарын табу үшін бірнеше сөйлемдер беріледі. Сүгіретші салған бейнені дәл тапқан оқушыны марапаттау.
Мәтіні:
Бас киім киіп тұрған биік және арық кісінің аты Марат емес. Сәбиттің және Жомарттың қасында тұрған адамның көзілдірігі жоқ. Арық және аласа адам Сәбиттің қасында. Мұртты адамның қасында тұрған кісі Марат.
Сақалы бар қара шашты адамның аты Марат емес. Арық және аласа адамның аты Жеңіс емес. Жомарттық қасындағы адамның бас киімі жоқ. Жеңіс Сәбиттің және Ержанның қасындағы адамның арасында тұр.
Адам аттары: Ержан, Марат, Жеңіс, Сәбит, Жомарт.
Жазылым
Өзің мінезің қандай? Кестенің 3 бөлігіне өз мінезіңіздегі ерекшелікті сөз тіркесімен жазыңыз. Ойыңызды жұбыңызбен бөлісіңіз. Ол растаған тұсына әдемі бағалау қойсын.
Қамқормын
қарапайым
көңілді
мазасызбын
шыдамды
f Жұптар бір - бірін бағалайды.
Жазылымда алдында оқып білгендерін естеріне түсіре отырып, досыңа не жанында отырған жұбына мінездеме жазады. Алдымен оның бойындағы жақсы қасиеттеріне тоқталады. Мінезіндегі нашар қылықты (ашушаң, өкпелегіш, т. б) қасиеттеріне өзінше ақыл қосуына болады. Мәтін құрғанда стильдік ерекшелігіне мән беру керектігі айтылады.
Рефлексия
3 - 1 Үш жақсы қасиетті айту. Соған үш сөйлем ойлау.
Емен:
1) биіктігі: 40-50м
2) жапырағы:ірі (ұзындығы 7 – 20 см-дей), дөңгелек, қою жасыл түсті.
3) бұтағы: кең жайылып өседі.
4) діңі: бірнеше жуан бұтақтан тұрады, тілім-тілім болып жарылған, қоңыр сұр түсті қалың қабықпен қапталған.
5) Емен қабығының құрамы илік зат – танинге бай, олар медицинада, тері өнеркәсібінде қолданылады. Сүрегі қатты әрі берік, аса бағалы құрылыс материалы ретінде өнеркәсіпте (мысалы, кеме, вагон, жиһаз жасау, т.б.) пайдаланылады.
Қайың
1)биіктігі 20-30м
2)жапырағы сағақты, жиегі ара тісті, тілімденген, кезектесіп орналасады.
3)бұтағы берік
4)діңі берік
5)Оның ағашынан әшекейлі әсем жиһаз, қобдиша және әр түрлі безендіру заттарын жасайды.
Адамның сырт келбеті мен мінезі
А3. Орфоэпиялық нормаларды сақтау
Ж1. Әр түрлі стильде мәтіндер құрастыру
• 7. А3. Ауызша мәтіндер құрауда сұраулы, хабарлы, лепті және бұйрықты сөйлемдердің интонациялық ерекшелігін ескеріп айту.
• 7. Ж1. Мәтіндердің стильдік ерекшелігін сақтай отырып, күнделік, мінездеме, түсініктеме, өмірбаян жазу.
Ауызша мәтіндер құрауда сөйлемдердің интонациялық ерекшелігін ескере біледі;
Ойын ауызша жеткізуде сұраулы, хабарлы, лепті және бұйрықты сөйлемдерді орынды қолданып айта алады;
Мәтін құрастырғанда оның стильдік ерекшелігін ескере біледі;
Күнделік, мінездеме, түсініктеме, өмірбаянның біреуін жазғанда стилін сақтай отырып жазады.
Ұйымдастыру сәті. Оқушылардың белсенділігін арттыру.
Ынтымақтастық атмосферасын қалыптастыру мақсатында өткізілетін тренинг.
Оқушылар бір - біріне мінездерінің жақсы жақтарын айтып, жылы лебіздерін білдіру үшін «Менің ойымды өзгерткен сенің бойыңдағы... асыл қасиет» деген сөзден бастайды.
Қолдарынан ұстап тұрып, әдемі тілек тілеген оқушыға сыныптастары марапаттау айтады.
Кері байланыс. Мықты екенсің. Қызықтырып жібердің.
СЖ
Сыныпқа қима қағаздар таратылады. Оқушылар өздерінің бойындағы қызық бір мінезін жазады. Әдемілеп бүктеп қорапқа салады. Сосын бір - бірлеп суырып, кім екенін тез тауып алған оқушыға жұлдызша тағылады.
Мінездерін бірден танығандар жұп құрады.
Бүгінгі сабақтың оқу мақсаттары мен күтілетін нәтижелерін таныстырылады.
ЖЖ Алдыңғы сабақта алған білімді еске түсіріп, сәйкестендіру тапсырмасы беріледі.
ақкөңіл флегматик
тез ойланып жауап береді холерик
достарына көмектесуді ұнатады меланхолик
жеңіл мінезді флегматик
агрессивті, шамданғыш сангвиник
кісіге қайырымды меланхолик
жаңа ортада қатты қысылады холерик
тым қозғалғыш сангвиник
орынсыз сөйлемейді холерик
Сәйкестендіруді тез тапқан жұп жанындағы жұпқа тапсырма береді. Яғни 2 - 3 тіркесті сөзді алып, сөйлемнің интонациялық ерекшелігін қолдана отырып, ауызша хабарлы сөйлемдер құрып айту. Сыныптағы 5 жұп бір - біріне сөйлемнің айтылу ерекшелігіне байланысты сұраулы, лепті, бұйрықты сөйлемдерді ауызша құруға тапсырмалар береді.
Кері байланыс.
Оқушылар бір - бірін бағалайды
Жұптар
Шапшаң жұп
Орындайтын жұп
Баяу жұп
Жай жұп
Асықпайтын жұп
Еске сақтау.
Сөйлемдердің интонациялық ерекшелігі дегеніміз сөйлеп тұрғанда сөйлем ішінде белгілі бір сөздерге екпін ерекше түсіріліп айтылады. Мысалы: Керемет қандай, ол өз ортасында орынсыз сөйлемейді.
Сынып оқушыларының назарын интерактивтік тақтадан көрсетілген мына суреттерге аударамыз.
Бұлар кімдер? Танисыздар ма? Сыртқы келбетіне қарап олардың мінезіне болжау жасап көріңіздер.
Өз пікірін білдірген оқушылардың ішінде ойын ашық, еркін әрі әсерлі жеткізген оқушыны өздері сұқ саусақпен «Керемет екенсің» деп бағалайды.
«Ойлан, Бөліс, Жауап бер»
Адамның сырт келбетіне қарап, оның мінезін тани аламыз ба?
Сіз жаңа танысыңыздың мінезін қалай танисыз?
Айтылым дағдысы бойынша бірнеше суреттерді слайд арқылы көрсете отырып, суреттегі бейненің мінезін өзінше болжап айтады.
Тапсырма
Осы сұрақтарға жұптаса отырып, өз көзқарастарыңды ортаға салып, диалог құрыңыздар. Диалогтарыңызда сұраулы, хабарлы, лепті және бұйрықты сөйлемдердің интонациялық ерекшелігін ескеріп айтып көріңіздер.
Дескрипторлар
Жұптасып диалог құра алады
Сұраққа өз ойымен жауап береді
Бейненің мінезін болжап айтады
Сергіту сәті.
Оқушыларға сурет беріледі. Сол суреттегі адамдардың аттарын табу үшін бірнеше сөйлемдер беріледі. Сүгіретші салған бейнені дәл тапқан оқушыны марапаттау.
Мәтіні:
Бас киім киіп тұрған биік және арық кісінің аты Марат емес. Сәбиттің және Жомарттың қасында тұрған адамның көзілдірігі жоқ. Арық және аласа адам Сәбиттің қасында. Мұртты адамның қасында тұрған кісі Марат.
Сақалы бар қара шашты адамның аты Марат емес. Арық және аласа адамның аты Жеңіс емес. Жомарттық қасындағы адамның бас киімі жоқ. Жеңіс Сәбиттің және Ержанның қасындағы адамның арасында тұр.
Адам аттары: Ержан, Марат, Жеңіс, Сәбит, Жомарт.
Жазылым
Өзің мінезің қандай? Кестенің 3 бөлігіне өз мінезіңіздегі ерекшелікті сөз тіркесімен жазыңыз. Ойыңызды жұбыңызбен бөлісіңіз. Ол растаған тұсына әдемі бағалау қойсын.
Қамқормын
қарапайым
көңілді
мазасызбын
шыдамды
f Жұптар бір - бірін бағалайды.
Жазылымда алдында оқып білгендерін естеріне түсіре отырып, досыңа не жанында отырған жұбына мінездеме жазады. Алдымен оның бойындағы жақсы қасиеттеріне тоқталады. Мінезіндегі нашар қылықты (ашушаң, өкпелегіш, т. б) қасиеттеріне өзінше ақыл қосуына болады. Мәтін құрғанда стильдік ерекшелігіне мән беру керектігі айтылады.
Рефлексия
3 - 1 Үш жақсы қасиетті айту. Соған үш сөйлем ойлау.