13-тапсырма. Мәтінді талда. Төмендегі белгілермен әр абзацты немесе сөйлемдерді белгіле. Өз ойларыңды қорытындылап жаз. V. Бұрыннан білемін. + Мен үшін жаңа ақпарат. Келісе алмаймын, білгім келеді. Менің ойлаға- ныма қайшы, кереғар. 108
Кішкене күшікті түнде жаңбыр жауып тұрғанда, балалар үйге әкеліп қасқыр терісінен жасалған бөстектің үстіне қойып,өздері ұйқыға кетті.Күшік түнде қасқыр терісінен жасалған төсеніште ұйықтап,күндіз оны тартқылап ойнайтын болды.Ай өтіп,жыл өтіп күшік ақылды төбетке айналды.Иесіде оны қатты жақсы көретін.Мал баққанда қой қайыруға көмектесіп,үйді күзететін.Бір күні ауыл маңына келген бөлтірікті ауыл иттері көріп абалап қуып берді.Бөлтірік өзенге қойып кетіп арғы жағаға қарай жүзіп кетті.Ауыл иттері судан қорқып жағада тұрып қалғанда,төбет қана бөлтірікті суға түсіп қуа жөнелді.Жағаға шығар шықпастан қасқырға ұмтылып азуымен қарыстырып оны тістеп,қозғалтпай тастады.Кенет төбеттің мұрнына таныс иіс келді.Кішкене кезінен таныс иіс,талай тістеліп ойнаған,үстінде ұйықтаған өз төсеніш бөстегі еді.Төбет қасқырды босатты.Қасқыр оған бір қарап алдыда ағаштың арасына кіріп жоқ болды.Төбет ауылға қайтты.Жылдар өте ақылды төбет қартайды.Бір күні ол үйге келген ақсақалмен бірге ауылдан шығып кетті.Жолда түнде ақсақал ұйқыға кеткенде тұрып,өзенге түсіп,ағысқа қарай жүзе берді.Әлсіреп арғы жағаға өткенде өзіне қарап тұрған аш қасқырларды көрді.Айға қарап ұлыған қасқырларды жетекші қасқыр ырылдап басып тастады.Төбет оны таныды.Ол бұрынғы өзі босатып жіберген бөлтірік еді.Қасқырлар кеткен соң, төбет үлкен тастың артына қарай кетіп бара жатты. Жақсы ит иесіне өлігін көрсетпейді,-деген осы болар.
Жол қауіпсіздік ережелерін бәріміз де сақтауымыз керек, ол ең алдымен өзіміздің қауіпсіздігіміз үшін. Жаяу жүргінші де, көліктегі жүргізуші де ережеге сай жүруі шарт.
Балаларды кішкентай күнінен бастап, жол қауіпсіздік ережелерін сақтауға үйрету керек. Жолдан бағдаршамның тек жасыл шамы жанғанда ғана өтуге болады. Бағдаршам жоқ болған жағдайда, жаяу жүргіншілерге арналған жолдан өту керек. Бірақ соның өзінде абай болып, ең алдымен жолға шықпас бұрын сол жағымызға қарап, машинаның жоқ екеніне немесе тоқтағанына көз жеткізіп қана өтуге болады.
Ал көліктегі жүргізуші болса, жол белгілеріне сай жүріп, оларды бұзбау керек. Жаяу жүргіншіліерге арналған жолға жақындаған кезде көліктің жылдамдығын азайтып, жүргіншілер болса, соларды өткізіп, сосын жүруіне болады.
Жоспар.
1.Кішкене күшіктің үйге келуі.
2.Күшіктің ақылды төбетке айналуы.
3.Бөлтірікпен кездесуі.
4.Төбеттің соңғы сапары.
Кішкене күшікті түнде жаңбыр жауып тұрғанда, балалар үйге әкеліп қасқыр терісінен жасалған бөстектің үстіне қойып,өздері ұйқыға кетті.Күшік түнде қасқыр терісінен жасалған төсеніште ұйықтап,күндіз оны тартқылап ойнайтын болды.Ай өтіп,жыл өтіп күшік ақылды төбетке айналды.Иесіде оны қатты жақсы көретін.Мал баққанда қой қайыруға көмектесіп,үйді күзететін.Бір күні ауыл маңына келген бөлтірікті ауыл иттері көріп абалап қуып берді.Бөлтірік өзенге қойып кетіп арғы жағаға қарай жүзіп кетті.Ауыл иттері судан қорқып жағада тұрып қалғанда,төбет қана бөлтірікті суға түсіп қуа жөнелді.Жағаға шығар шықпастан қасқырға ұмтылып азуымен қарыстырып оны тістеп,қозғалтпай тастады.Кенет төбеттің мұрнына таныс иіс келді.Кішкене кезінен таныс иіс,талай тістеліп ойнаған,үстінде ұйықтаған өз төсеніш бөстегі еді.Төбет қасқырды босатты.Қасқыр оған бір қарап алдыда ағаштың арасына кіріп жоқ болды.Төбет ауылға қайтты.Жылдар өте ақылды төбет қартайды.Бір күні ол үйге келген ақсақалмен бірге ауылдан шығып кетті.Жолда түнде ақсақал ұйқыға кеткенде тұрып,өзенге түсіп,ағысқа қарай жүзе берді.Әлсіреп арғы жағаға өткенде өзіне қарап тұрған аш қасқырларды көрді.Айға қарап ұлыған қасқырларды жетекші қасқыр ырылдап басып тастады.Төбет оны таныды.Ол бұрынғы өзі босатып жіберген бөлтірік еді.Қасқырлар кеткен соң, төбет үлкен тастың артына қарай кетіп бара жатты. Жақсы ит иесіне өлігін көрсетпейді,-деген осы болар.
Жол ережесін білу маңызды! Жол ережесі
Жол қауіпсіздік ережелерін бәріміз де сақтауымыз керек, ол ең алдымен өзіміздің қауіпсіздігіміз үшін. Жаяу жүргінші де, көліктегі жүргізуші де ережеге сай жүруі шарт.
Балаларды кішкентай күнінен бастап, жол қауіпсіздік ережелерін сақтауға үйрету керек. Жолдан бағдаршамның тек жасыл шамы жанғанда ғана өтуге болады. Бағдаршам жоқ болған жағдайда, жаяу жүргіншілерге арналған жолдан өту керек. Бірақ соның өзінде абай болып, ең алдымен жолға шықпас бұрын сол жағымызға қарап, машинаның жоқ екеніне немесе тоқтағанына көз жеткізіп қана өтуге болады.
Ал көліктегі жүргізуші болса, жол белгілеріне сай жүріп, оларды бұзбау керек. Жаяу жүргіншіліерге арналған жолға жақындаған кезде көліктің жылдамдығын азайтып, жүргіншілер болса, соларды өткізіп, сосын жүруіне болады.