131AC 45. Ойлан, тап.
ə ә
Бөлмеде бір топ бала отыр. Олар көр-
ме ұйымдастырып, сөз жарысын өткізді.
Қазақтың ұлы жазушысы кім?
деп сұрады Еркінжан.
- Абай, - деп жауап қатты Әлихан.
(3) В
- Дұрыс, бірақ Абай ұлы ақын ғой,
деп келіспеді Талғат.
Олар ұзақ дауласты. Ақыры, жауабын мына сурет ар-
қылы шешті.
Сөредегі кітаптарды ұлы жазушының тегі шығатындай
етіп орналастыр.​

Төл сөз – біреудің сөзін бұлжытпай, өзгеріссіз өз сөзінің ішінде берілген сөз.

Төлеу сөз – сөйлеуші өз сөзінің ішінде басқа біреудің сөзін өзгертіп, жалпы мазмұнын ғана сақтап айтқан сөз. Төл сөзді төлеу сөзге және керісінше төлеу сөзді төл сөзге айналдыруға болады.

Автор сөзі – төл сөзді де, төлеу сөзді де жеткізіп, оған түсінік беретін сөйлеушінің өз сөзі. Автор сөзі төл сөздің кімнің сөзі екенін, кімге қаратылып айтылатындығын, қандай жағдайда айтылғандығын айқындап тұрады. Төл сөзі мен автор сөзі әдетте автор сөзінің құрамында қолданылатын көмекші етістік арқылы байланысады: де- деді- деп- дейді- деген- дегендей.

Төл сөз автор сөзінен бұрын келеді.

«Төл сөз»,-автор сөзі.

Мысалы: « Дені сау кісіге қарап отыру қиын ғой», - деп Жамал даусын солғындау шығарды.

- Төл сөз, - автор сөзі.

Мысалы: - Осы пәтер сенікі ме?-деп сұрады Венера.

2. Төл сөз автор сөзінен кейін келеді.

Автор сөзі: «Төл сөз».

Мысалы: Жиренше сөз таба алмай ұялып қалды: « Ұят болды. Өзім де өкіндім».

Автор сөзі: - Төл сөз.

Мысалы: Марат былай деп жауап берді: -Кешіккендер сыбағадан құр қалады.

3. Төл сөз автор сөзінің ортасында   келеді.

Автор сөзі: «Төл сөз», - автор сөзі.

Мысалы: Оспан келді де: « Әсет, шырағым, сені әкең шақырып жатыр», - деді.

Автор сөзі: - Төл сөз, - автор сөзі.

Мысалы: Директор: - Мұны қалай түсінуге болады?- деп сұрады.

4. Автор сөзі төл сөздің ортасына   орналасады.

«Төл сөз, - автор сөзі, - төл сөз».

Мысалы: «Менің оқулығым емес, - деді Маржан, - сіңлім ұмытып кеткен болар».

- Төл сөз, - автор сөзі, - төл сөз.

Мысалы: - Ол, - деді Болат, - сенің сіңлің бе?

сөз төлеу сөзге айналу жолдары (пути превращения прямой речи в косвенную речь)

1. Төл сөздегі бастауыш төлеу сөзге айналғанда,  анықтауыш немесе басқа тұрлаусыз мүше болады.

Мысалы: «Биік мансап – биік жартас», -деді Абай. = Абай биік мансаптың биік жартас екенін айтады.

2. Төл сөздің автор сөзімен байланысуы үшін төлеу

сөзде –айтты-айтады-хабарлады-бұйырды-өтінді т.б.  етістіктерді талап етеді.

Мысалы: Ол менен: -Сен қайда барасың? – деп  сұрады.= Ол менен қайда  баратынымды сұрады.

3. Төл сөздің құрамындағы баяндауыш сөз немесе сөз  тобы төлеу сөзге айналғанда, толықтауыш,  бастауыш немесе сөйлемнің басқа мүшесіне  айналып кетеді.

Мысалы: «Жұмысқа кешікпей келіңдер»,- деді  бастық. = Бастық біздің жұмысқа  кешікпей келуімізді ескертті.

Объяснение:

Сабақтың қысқа мерзімді жоспары

Ұзақ мерзімді жоспар 1 бөлімі:

Қазақ халқының музыкалық мұрасы.

Мектеп:

«Қоссейіт» жом

Күні:

Сабақ: № 4

Мұғалімнің Т. А.Ж.:

Узакова З

Сынып:

5

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақ тақырыбы:

Айтыс өнері.

Осы сабаққа құрылған оқыту мақсаты

(оқу бағдарламасының сілтемесі)

5.1.2.1 - дәстүрлі халық әндері мен аспаптық музыканың жанры мен стилін, айтыстың түрлерін анықтау;

5.1.2.3 - қазақ халқының және әлем халықтары музыкалық дәстүрлерінің ерекшеліктерін анықтау.

Сабақтың мақсатттары

Айтыстың түрлерін білу;

Импровизация күрлелеілігін талдау;

Біржан және Сары айтысын тыңдау жәнесұрақтарға жауап беру;

Өзге оқушылардың жұмысын бағалау.

Бағалау критерииілері

Оқушы мақсатына жетті, егер:

«Айтыс»толық сипатын анықтап береді

Айтыстың түрлерін анықтайды.

Музыкада ойнайтын ақындарды біледі.

Өз жұмысын және басқа оқушылардың жұмыстарын бағалалау.

Тілдік мақсаты

Диолог хаттар үшін пайдаланылатын сөз тіркестерінің сериясы

айтыс, қыз бен жігіт айтысы;

-күй- төкпе, шертпе;

-стиль, жанр, лад, интонация, музыкалық көркемдеуші құралдар;

-импровизация, өңдеу, композиция;

-интерпретация;

-екпін, ырғақ;

-сүйемелдеу, ансамбль

• Біз Біржан мен Сараның айтысын таңдадық, себебі ол….(айтыстың стильін, жанрын, орындаушылық әдісін) анықтауға көмектеседі.

• Біз халық әуенін компьютерлік бағдарламада импровизацияладық, ол бізге ...( тілдік дағдыны) дамытуға көмектесті.

• Біз күй тарихын зерттедік, ол күйдің... (шертпе, төкпе) әдістерін білуге көмектеседі.

Құндылыққа үйрету

Жалпыға бірдей еңбек қоғамы

Азаматтық жаһандық тәрбие

Бұл бөлімде жаһандық әсері мен музыкалық оқиғаларды тыңдап қарастыру. Сынып оқушысы музыкаға шолу арқылы бағдарламаны қамтамасыз етеді және қоя отырып,пайдалана атқарады.

АКТ қолданылудағы шеберліктері

Компьютерлік бағ