17 ғасырда Ян-Ван Гельмонт ,бір ағаштың тұқымымен тәжірибе жүргізді. Тұқымды қыш құмыраға екпес бұрын, құмырадағы топырақты өлшеді. Бірнеше жыл бойы Ван Гельмонт ағашты суарды және ол өсіп тұрды. Содан кейін ол тағы да ағаш пен топырақтың салмағын өлшеп, ағаштың салмағы 74 кг-ға артқанын, ал топырақтың салмағы шамамен жүз грамға азайғанын анықтады. Топырақ өсіп тұрған ағашты түзетін құрылыс материалы көзі емес екендігі белгілі болды.Егер ағаш өсу үшін қажет заттарды топырақтан алмаса, оларды қайдан алады? * топырақта тіршілік ететін микроорганизмдерден;
ағаш ұсақ жануарларды (жәндіктер, құрттар, ұлулар) сіңіреді, осылайша өседі;
ағаш топырақтан суды сіңіреді, бұл оның өсуіне мүмкіндік береді;
ағаш ауадан көмірқышқыл газын сіңіреді, бұл оның мөлшерін өсіруге мүмкіндік береді;
ағаш топырақтан суды да, ауадан көмірқышқыл газын да сіңіреді және сол арқылы өседі.
1. Көмектес септік жалғаулары:-мен, -бен, -пен (доп-пен, дос-пен т.б.)
2.-нікі, -дікі, -тікі (апам-дікі, қойшы-нікі)
3.жаң, -тай, -тал, -дар, -еке, -тар (аға-жан, шеше-тай, білім-дар, ата-еке, сезім-тал т.б.)-
4. хана, -стан, -кент, -күнем (дәрі-хана, Пәкі-стан, Шым-кент, пайда-күнем т.б.)-
5. кер, -гер, -қор, -паз, -қой, -ғой, -гөй,- кеш -уар (қалам-гер, пәле-қор, өнер-паз, кәсіп-қой, кіре-кеш, сөз-уар т.б.)
6.ов, -ев, -ин (Cейсенбеков-тің, Aлмабаев-тың).
7. Мұнда қосымша түбір сөздің соңғы буынындағы дауысты дыбыстың жуан-жіңішкелігіне қарай жалғанады.Қазақ тілінде басқа тілден енген сөз алдынан қосылатын бей- , би- қосымшалары да үндестік заңына бағынбайды (бей-берекет, бей-шара, бей-тарап т.б.)
Объяснение: