17. Қай сөздердің мағынасы дұрыс анықталмағанын тап. Ойыңды алеце.
1. Сөз –
заттың, сапаның, қимылдың атауы.
2. Мәтін
мағыналық, грамматикалық жағынан өзара
байланысты сөйлемдер тобы.
3. Түбір – бір ұғымда қолданылатын, сөйлем мүшелеріне
ажыратуға келмейтін, тіркестегі орындарын алмастыруға
болмайтын сөз тобы.
4. Тұрақты сөз тіркесі сөздің одан әрі бөлінбейтін
мағыналы бөлігі.
1. Мен ылғи таңғы сағат жетіде (700) тұрамын.
2. Мен жуынамын, тісімді тазалаймын. Таңертеңгі асымды жеті сағат отыз минутта (730-да) ішемін.
3. Одан кейін таңертеңгі сағат сегізде (800-де) автобуспен университетке кетемін, өйткені бірінші сабақ сағат тоғызда (900-де) басталады.
4. Сабақ кестесі бойынша біз аптасына алты күн, күніне бес сабақтан оқимыз,
5. Мен кешкі сағат бесте (500-де) келесі күннің тапсырмасын орындауға кірісемін.
6. Мен сағат жетіде (700-де) жолдастарыммен кездесу үшін аулаға шығамын.
7. Кешкі астан кейін мен шамалы ата-анама көмектесемін. Содан кейін теледидар көремін.
8.Сағат он бірде жататын бөлмеме барамын, ұйықтардың алдында аздап кітап оқимын.
– Кемедегі тышқан тескен тесікті құйрығыммен бітедім. Ұзақ уақыт суда тұрған денем, мұздап, суық жануарға айналдым. «Жақсылығыңды қайтарамын» деп уәде еткенсің. Енді соны орында. Дүниедегі қаны ең тәтті мақұлықты қорегім ет, – дейді. Пайғамбар келіседі.
– Бірақ ненің тәтті екенін қалай білемін? – дейді.
– Масаны жұмсайық. Сол тауып келсін. Қан соратын сол ғой, – дейді жылан.
Пайғамбар масаны жұмсайды. Маса бар мақұлықтың қанын сорып көреді. Ең тәтті қан адамның қаны екен. Іздегенін тауып, кері қайтады. Жолда оған қарлығаш кездесіп:
– Ей, маса, қайда асықтың? – дейді.
– Ең тәтті қанды таптым. Соны жыланға айтпаққа асықпын.
– Иә, кімнің қаны тәтті екен?
– А ң.
– Маған да дәмін татқыз, байқап көрейін, – деп өтінеді.
– Мақұл, – деп маса тілін шығарғанда, қарлығаш тілін жұлып алады. Тілінен айрылған маса ызыңдап, Нұх пен жыланға келеді.
– Тәтті қан таптың ба? – дейді пайғамбар. Маса ызыңдап тұра береді. Ешкім тілін түсініп болмайды. Сол кезде қарлығаш келіп:
– Маса маған кездескенде құрбақаның қаны тәтті деген. Бұл соны жеткізе алмай тұр, – дейді. Жылан бір қулықтың болғанын іштей сезеді. Сосын қарлығашқа:
– Маса неге сөйлемейді? Оған не болды? – деп сұрайды.
– Бақа қанының тәттілігі сондай, маса қомағайлықпен өзінің тілін жұтып қойған, – дейді қарлығаш. Пайғамбар жыланға қарап:
– Ал, жылан, масаны жұмсап, қандай мақұлықтың қаны тәтті екенін білдің. Енді қорегің құрбақа болсын, – деп дұға жасайды да кетіп қалады. Сол кезде жылан ызаланып, қарлығашқа тап береді. Ол жалт береді. Құйрығы жыланның аузында кетеді. Содан бастап қарлығаштың құйрығы айыр болып қалыпты.
Нұхтың дұғасы қабыл болып, жылан бақаны азық етіпті. Нұх қарлығашқа риза болып:
– Ұрпағымды жыланның азуынан сақтадың. Бұдан былай көктемнің жаршысы бол! Мамыражай мезгіл сенімен бірге келсін! – деп бата береді.
Тәтті қанға ынтық болған маса содан бері адам қанына үйір болады. Ал, бақа «мені жыланға азық етті» деп, түнде маса аулайды екен.