Древние города казахстана — города и поселения казахстана древнего и средне-векового периодов. первые письменные сообщения о древних поселениях, находящихся на территории нынешнего казахстана, относятся ко 2 в. до н. э. — 1 в. н. э. древние авторы упоминают о г. чигу, располагавшемся либо в котловине оз. иссык-куль, либо в илейской долине, а также о городах на р. сырдарие. на обширной территории казахстана издревле выделяются крупные -культурные регионы развития оседлой, а в средние века и городской жизни. одними из них были южный казахстан и жетысу. при исследовании этих районов археологи выявили древние поселения, в которых обнаружены дворцовые постройки владетелей городов из сырцового кирпича, с помещениями, перекрытыми купольными . наибольшее число поселений найдено в отырарском оазисе, в долине реки арыс, на северных склонах каратау, в низовьях сырдарии. жители этих поселений занимались земледелием с использованием искусств, орошения, скотоводством, ремеслом и торговлей. бурный рост городов на территории нынешнего казахстана, происходящий в 12 вв., связан с развитием тюркских государств средневековья: тюркского, западно-тюркского, тюргешского, карлукского каганатов, огузского, кимакского, кыпчакского и караханидского государств. археологическими исследованиями на южном казахстана зафиксировано 25 городищ со слоями 6—9 вв., которые можно считать остатками городов. известны названия некоторых из них: исфиджаб (сайрам), шараб, будухкет, отырар (фараб), шавгар. выделяются: ада (цитадель), шахристан (внутренний город) и рабад (пригород). города тараз, отырар (фараб), исфиджаб, шавгар, , алмалык, суяб, занимавшие важное положение на международных торговых путях, являвшиеся резиденциями правителей, центрами больших государственных объединений, были известны далеко за пределами казахстана. кроме них, на территории современного казахстана и на сопредельных территории существовали такие города, как барсхан, арсубаникет, кулан, мерки, аспара, хамукат, дех нуджикес, талгар (талхиз). в 9 — нач. 13 вв. оседлая и городская жизнь существовала и в центральном казахстане. города и поселения располагались в долинах жезды, кенгира, сарысу, в предгорьях улытау. города также появились в восточном казахстане, в долине р. иртыш. письменные источники сообщают, что эти города принадлежали кимакам. наиболее крупным был г. имакия — летняя резиденция царя (хакана). кроме столицы, были известны города , сараус, бенджар, дахлан, астур. города-ставки возникают и в западном казахстане, в долинах урала. они принадлежали тюркам-огузам.
қазақтың ұланғайыр ұлы жерін қорғаған ерлер ерлігі сан ғасырлар бойы сан ұрпақты отаншылдық рухқа бөлеп келеді. ел мен жер тұтастығын сақтап, жаудың бетін қайтарған батырлардың өршіл рухы мен тағылымды өмірі қандайда болмасын құрметке лайық. елдің елдік қасиетін үстеп, тарих тағылымына жетелейтін игілікті іс шара тәуелсіздігіміздің рухани тұғырын барынша нығайта түсері хақ. сондай мәні мен мағынасы ерекше мәдени іс-шара қарағанды қаласы маңындағы шахан кентінде болып өтті. аталмыш кенттің мәдениет үйі алдында кезінде «күн көсем» ленин ескерткіші тұрса, ендігі кезекте қазақтың шерубай биболдыұлы (1693 ж..т. – қайтыс болған жылы белгісіз), таймас бектасұлы (1795-1870), мәнжі күржікейұлы (1815-1911) сынды айбынды батыр ұлдарына ескерткіш (стелла) тақтасы орнатылды.
шерубай биболдыұлы жоңғар шапқыншылығына қарсы жүргізілген соғыста қолға ту ұстаған атақты қолбасшылардың бірі. ал таймас бектасұлы, мәнжі күржікейұлы ресей отаршылдығына қарсы азаттық күресін жүргізген ұлы тұлға кенесары қасымұлының сенімді батырлары болған. міне, сапар епкеев, айханбай құдабаев, дәулет жүнісов, бекежан және бекболат құрынбаевтар сынды алаштың намысты азаматтарының қаржылай демеушілігімен ұлт тарихында айрықша із қалдырған жаужүрек батырларға ескерткіш қойылды.
қажы мешітінің имамы оралбай қажы батырлар рухына бағыштап рухани тағылымды шараны құранмен ашып берді. академик, шежіреші ғалым рашид каренов батыр ң тағылымды ғұмырынан жасады. шахтинск қаласы әкімінің орынбасары достық егішев құттықтау сөз сөйлеп, бұл ескерткіш монументтің ұрпаққа берер тәрбиесінің зор екенін баса айтты. жас ұрпақты отаншылдық рухта тәрбиелеу мақсатында өрбіген іс-шараның биік деңгейде өтуінде айтыскер ақын айтбай ботпайұлының зор үлесі бар. арқаның аузымен құс тістеген ақындары мақсат аханов пен дидар қамиевтер жырдан шашу шашса, айтулы әншілер сержан мұсайын, ержан базарбеков, дәуренбек аркенов, сәттар сәрсенбаев та ерлік пен елдік рухындағы әндерімен елді бір серпілтіп тастады. батырларға тағзым жасалған іс-шараның көркін астанадан арнайы келген ибрагим ескендір «көктудың желбірегені» әнімен бедерлеп берді.
иә, ел мен жер қорғаған батырларға көрсетілер құрмет асқақ болуы керек. сол арқылы алаштың намыс туы да заңғар биікте желбірей бермек.
батырларға тағзым
қазақтың ұланғайыр ұлы жерін қорғаған ерлер ерлігі сан ғасырлар бойы сан ұрпақты отаншылдық рухқа бөлеп келеді. ел мен жер тұтастығын сақтап, жаудың бетін қайтарған батырлардың өршіл рухы мен тағылымды өмірі қандайда болмасын құрметке лайық. елдің елдік қасиетін үстеп, тарих тағылымына жетелейтін игілікті іс шара тәуелсіздігіміздің рухани тұғырын барынша нығайта түсері хақ. сондай мәні мен мағынасы ерекше мәдени іс-шара қарағанды қаласы маңындағы шахан кентінде болып өтті. аталмыш кенттің мәдениет үйі алдында кезінде «күн көсем» ленин ескерткіші тұрса, ендігі кезекте қазақтың шерубай биболдыұлы (1693 ж..т. – қайтыс болған жылы белгісіз), таймас бектасұлы (1795-1870), мәнжі күржікейұлы (1815-1911) сынды айбынды батыр ұлдарына ескерткіш (стелла) тақтасы орнатылды.
шерубай биболдыұлы жоңғар шапқыншылығына қарсы жүргізілген соғыста қолға ту ұстаған атақты қолбасшылардың бірі. ал таймас бектасұлы, мәнжі күржікейұлы ресей отаршылдығына қарсы азаттық күресін жүргізген ұлы тұлға кенесары қасымұлының сенімді батырлары болған. міне, сапар епкеев, айханбай құдабаев, дәулет жүнісов, бекежан және бекболат құрынбаевтар сынды алаштың намысты азаматтарының қаржылай демеушілігімен ұлт тарихында айрықша із қалдырған жаужүрек батырларға ескерткіш қойылды.
қажы мешітінің имамы оралбай қажы батырлар рухына бағыштап рухани тағылымды шараны құранмен ашып берді. академик, шежіреші ғалым рашид каренов батыр ң тағылымды ғұмырынан жасады. шахтинск қаласы әкімінің орынбасары достық егішев құттықтау сөз сөйлеп, бұл ескерткіш монументтің ұрпаққа берер тәрбиесінің зор екенін баса айтты. жас ұрпақты отаншылдық рухта тәрбиелеу мақсатында өрбіген іс-шараның биік деңгейде өтуінде айтыскер ақын айтбай ботпайұлының зор үлесі бар. арқаның аузымен құс тістеген ақындары мақсат аханов пен дидар қамиевтер жырдан шашу шашса, айтулы әншілер сержан мұсайын, ержан базарбеков, дәуренбек аркенов, сәттар сәрсенбаев та ерлік пен елдік рухындағы әндерімен елді бір серпілтіп тастады. батырларға тағзым жасалған іс-шараның көркін астанадан арнайы келген ибрагим ескендір «көктудың желбірегені» әнімен бедерлеп берді.
иә, ел мен жер қорғаған батырларға көрсетілер құрмет асқақ болуы керек. сол арқылы алаштың намыс туы да заңғар биікте желбірей бермек.