2. Берілген тұжырымдардың «ақиқат» не «жалған, Тұжырымдар
Жылқыны алғаш қолға үйреткен - ботайлықтар
Киіз үйдің алғашқы түпнұсқасын андрондықтар
Қолданылған
Көшпелілер өркениеті тек Қазақстанда қалыптасты
Ат үстінде жүрген көшпенділер тақымына басқан
сәйгүлігіне неғұрлым еркін мініп жүруі үшін биік ер-
тұрман мен үзеңгіні ойлап тапты.
Ақтамберді Сарыұлы 93 жыл өмір сүрген, яғни 1675–1768 жж. дəуір кешкен. Ол күреске ерте араласқан жауынгер-жырау санатына жатады. Тұрмыстың қыр-сырын, отбасы, елдік, ерлік, жер мəселелерін жырларында жақсы бейнелеген. 1738–1752 жж. қазақ-қалмақтың қанды қақтығыстарының барлығына дерлік қатысқан. «Ақтабан шұбырынды» оқиғасының зұлмат қан кешуін бастан өткерген. Ес білгеннен бастап 70 жыл бойы ат үстінен түспей, елі мен жерін қорғаған қас батыр, айтулы шешен, қабырғалы би, атақты жырау. Қазақ жауынгерлерінің азаттық, құлдық жөніндегі түсініктері, болашаққа деген сенімі, адалдық-жауыздық, қиянат, əділетсіздік хақындағы таным-түсініктері Ақтамберді талғамынан өтіп жыр-толғауға айналған. Əлі де қолға түспеген толғаулары ел аузында сақталуы ықтимал. Қазіргі қолда бары 300 жолдан аспайды [1; 29].
Даңқты жыраудың азғантай қазынасының өзі афоризмдерге толы. «Күмбір-күмбір кісінетіп»,«Уа, қарт Бөгенбай», «Менімен, ханым, ойнаспа», «Жауға шаптым ту байлап», «Заманым менің тар болды» жəне т.б. өлең-толғаулары батылдыққа, ізгілікке, отансүйгіштік күй-сезімдерге толы.
Бүгінде Ақтамберді жыраудың 26 туындысы белгілі. Олар тақырыбы жағынан үш топтан тұрады жəне тиісінше жауынгер-ақын өмірінің үш кезеңін: жастық шағын, толысып, даңқы шыққан жылдарын жəне егде тартқан кезін бейнелейд
Ал бұл кезең – жиырмасыншы ғасырдың сексенінші жылдарының ортасы. Күлдір-күлдір кісінетіп, күрең мініп жүрген қазақтар аз да болса, бар еді ол тұста. Бірақ «жағасы алтын, жеңі жез, шығыршығы торғай көз сауыттарымыз» музейлерден, қиыр-қиырдағы ауылдардағы көнекөз қариялардың сандығынан ғана табылатын. Миллиондаған қазақтың ұлттық санасы, қазақи болмысы әлсіреген, турасын айтқанда, ұлттық рухтың білте шамдай өлеусіреген кезі еді. Қазағы қалың оңтүстік пен батыс еді негізінен ұлтқа ұйытқы болып тұрған. Қызылжар жағындағы үлесіміз жеті-сегіз пайыз, солтүстік пен орталықта, шығыста шоқ-шоқ қазақ аудандары болмаса, қалғанын кеңес империясы біржола жұтуға айналған. Ел ордасы – Алматыдағы үлесіміз – 20 пайызға жуық.Барлық құқықтар сақталған. Материалды көшіріп бассаңыз https://turkystan.kz/article/14725-culdir-culdir-cisinetip гиперсілтемесін міндетті түрде қойыңыз.
«Ата толгауы» («Зов предков» )
(пьеса Нургисы Тлендиева для старинных казахских музыкальных инструментов: жетыгена, шертера и аса-таяк) . Казахский фольклорный оркестр «Отрар сазы» («Напевы Отрара») . Руководитель Нургиса Тлендиев.
Скачать пьесу «Ата толгауы» («Зов предков» )
«Адели Кыз»
(казахская народная песня)
Поет Г. Курмангалиев (в собственном сопровождении на домбре)
Скачать песню «Адели Кыз»
Танец из оперы «Биржан и Сара»
(М. Тулебаев)
Государственный академический русский народный оркестр имени Николая Осипова. Дирижер В. Дубровский.
Скачать танец из оперы «Биржан и Сара»
«Байжума»
(казахская народная мелодия)
К. Ахмедьяров (домбра) .
Скачать мелодию «Байжума»
«Сары арка»
(музыка Курмангазы)
Государственный оркестр народных инструментов имени Курмангазы.
Скачать мелодию «Сары арка»
«Кыз муны»
(казахская народная мелодия)
Исполняет Г. Пиржанова (шанкобыз) .
Скачать мелодию «Кыз муны»
«Кулагер»
(музыка народная - слова: Ахан-Сере)
Исполняет М. Утебаев (в собственном сопровождении на домбре) .
Скачать песню «Кулагер»
Объяснение: