2.Мәселеге қатысты жалпы ақпарат пен сол мәселеге қатысты негізгі анықтамалар эссенің қай бөлігінде жазылатынын белгіле. 1)Кіріспе 2)Негізгі бөлім 3)Қорытынды бөлім
ауыз әдебиеті — халық шығармашылығының айрықша саласы, ауызша шығарылып, ауызша тараған көркем-әдеби туындылардың жиынтық атауы.
қазақ халқының мұндай сөз өнерін ғалымдар ауыз әдебиеті деп атаған. сонымен бірге ғылым мен мәдениетте “халық шығармашылығы”, “халық поэзиясы”, “халықтың ауызша сөз өнері” дейтін атаулар да осыған жақын мағынада қолданылады. 1846 жылы ағылшын вильям томс ұсынған “фольклор” (ағылшынша lolk — халық, lore — білім, даналық) сөзі де ауыз әдебиеті атауы үшін халықаралық ғылым атау ретінде орныққан. бұлардың қай-қайсысы да бірінің орнына бірі қолданыла береді. бірақ мағыналары бір емес.[1]
мысалы, “халық поэзиясы” дейтін ұғым өлең түрінде айтылатын поэзиялық жанрларды жинақтап атауға лайық болса, “халық шығармашылығы” — халық шығармашылығы мен өнерінің барлық түрлерінің жалпы атауы, “ауызша сөз өнері” — прозалық та, поэзиялық та шығармалардың ортақ ұғымы. бұларға қоса “халық даналығы”, “халық білімі” деп аударылатын “фольклор” терминінің мән-мағынасында да елеулі айырма бар. батыс еуропа, америка, австралия халықтарының ұғымында бұл сөздің мағынасы тым ауқымды. ол халықтың киім-кешек, құрал-жабдық, әдет-ғұрып, тұрмыс-салт, наным-сенім, сондай-ақ түрлі көркем өнерін (поэзия, музыка, би, ою-өрнек, тоқыма өнері, т. б.) тұтастай атау үшін қолданылады. бұл жағынан алғанда ол тек ауыз әдебиетін ғана емес, “этнография”, “этномәдениет” дейтін ұғымдармен де сабақтасып жатыр. “фольклор” атауы орыс ғалымдарының зерттеулері арқылы халықтың ауызша поэтикалық шығармашылығы деген мағынада қалыптасқан. қазақ әдебиеттану ғылымындағы “ауыз әдебиеті” деген ұғым да “фольклордың” осы мәнімен сабақтас.[2] бұлар бірін-бірі толық алмастыра береді.[3] ауыз әдебиетіін зерттейтін ғылымды “фольклортану” деп атау да осыған байланысты. қазақ халқының ауыз әдебиеті өзінің көркемдік-идеялық нәрімен, эстетикалық қуат-тегеурінімен, түрі мен жанрларының молдығымен, тақырыптық және сюжеттік байлығымен, қоғамдық-әлеуметтік және тәрбиелік терең мән-мазмұнымен ерекшеленеді. ол — көне тас дәуірінде пайда болып, түркілік тұтастықты бастан кешірген, одан бері де қазақ халқының қалыптасу тарихымен біте қайнасып, бірге жасап келе жатқан теңдесі жоқ рухани мұра. байырғы ата-ң наным-сенімдерінен, тарихынан, тұрмыс-тіршілігінен, жақсы мен жаман туралы түсініктерінен, асыл арманы, биік мұратынан жан-жақты мағлұмат береді.
Мен өте жақсы көремін болып тұратынына жазда. Ыстық көшелер, аулаларын, көп қабатты үйлердің мәңгі қайда-онда адамдар – бұл барлық сонымен қатар әуелде қашып кете алшақ. Сондықтан, мұны ең ұзын жылы демалыс өткіземін табиғатта, ауылда.
Әдетте таңертең мектеп күндері мені көтере төсек. Бірақ каникулда ауылда жиі үшін мен кездестіруге поднимающееся-орманның күн. Табиғат жанданады. Балабақшада ән таңғы құс, ал түнгі тұман біртіндеп тартылып жатыр және жасыру бойынша оврагам бірінші сәулесінің, таң. Енді уақыт Қарақат – жидек нәзік. Осылай дейді менің әжем. Бұл жидек қылып салынған үйлерді көрді жинау керек, тек қана қолмен, ешбір "комбайн" және басқа да құрылғылар. Сонда келесі жылы бұл жерде астық шығымы жақсы, бұрынғы. Бұл тәсіл әдетте біз әрқашанда сақтаймыз және орман іспеттес алғысын білдіреді - өйткені біздің барланған біз ешқашан ораламыз құр.
Сүйемін жазғы найзағай. Кезде кейін ыстық күн көкжиек кенеттен Кезде салқын жел раскачивает ағаштар мен дқолданысқа грома. Ал содан кейін пыльную жолға түседі бірінші тамшылары, көптен күткен жаңбыр. Найзағай жақсы көремін әнді шатырда старенького бабушкиного. Сүйемін, жауын-барабанил бойынша қаңылтыр төбесінде, ал жайылмалардың грома подрагивала жер.Ал содан кейін басталады кеш, мен ораламын үй бабушке – ол сөзсіз қазірдің өзінде дайындады кешкі ас ерекше нәрсе. Терезе бақшасы айқара ашық настежь. Аспанда жағылады алғашқы жұлдыз, малшылар гонят жайылымда жүрген сиыр-арасында қалың жапырақтарды ашады, өз кешкі әнін бұлбұл.
ауыз әдебиеті — халық шығармашылығының айрықша саласы, ауызша шығарылып, ауызша тараған көркем-әдеби туындылардың жиынтық атауы.
қазақ халқының мұндай сөз өнерін ғалымдар ауыз әдебиеті деп атаған. сонымен бірге ғылым мен мәдениетте “халық шығармашылығы”, “халық поэзиясы”, “халықтың ауызша сөз өнері” дейтін атаулар да осыған жақын мағынада қолданылады. 1846 жылы ағылшын вильям томс ұсынған “фольклор” (ағылшынша lolk — халық, lore — білім, даналық) сөзі де ауыз әдебиеті атауы үшін халықаралық ғылым атау ретінде орныққан. бұлардың қай-қайсысы да бірінің орнына бірі қолданыла береді. бірақ мағыналары бір емес.[1]
мысалы, “халық поэзиясы” дейтін ұғым өлең түрінде айтылатын поэзиялық жанрларды жинақтап атауға лайық болса, “халық шығармашылығы” — халық шығармашылығы мен өнерінің барлық түрлерінің жалпы атауы, “ауызша сөз өнері” — прозалық та, поэзиялық та шығармалардың ортақ ұғымы. бұларға қоса “халық даналығы”, “халық білімі” деп аударылатын “фольклор” терминінің мән-мағынасында да елеулі айырма бар. батыс еуропа, америка, австралия халықтарының ұғымында бұл сөздің мағынасы тым ауқымды. ол халықтың киім-кешек, құрал-жабдық, әдет-ғұрып, тұрмыс-салт, наным-сенім, сондай-ақ түрлі көркем өнерін (поэзия, музыка, би, ою-өрнек, тоқыма өнері, т. б.) тұтастай атау үшін қолданылады. бұл жағынан алғанда ол тек ауыз әдебиетін ғана емес, “этнография”, “этномәдениет” дейтін ұғымдармен де сабақтасып жатыр. “фольклор” атауы орыс ғалымдарының зерттеулері арқылы халықтың ауызша поэтикалық шығармашылығы деген мағынада қалыптасқан. қазақ әдебиеттану ғылымындағы “ауыз әдебиеті” деген ұғым да “фольклордың” осы мәнімен сабақтас.[2] бұлар бірін-бірі толық алмастыра береді.[3] ауыз әдебиетіін зерттейтін ғылымды “фольклортану” деп атау да осыған байланысты. қазақ халқының ауыз әдебиеті өзінің көркемдік-идеялық нәрімен, эстетикалық қуат-тегеурінімен, түрі мен жанрларының молдығымен, тақырыптық және сюжеттік байлығымен, қоғамдық-әлеуметтік және тәрбиелік терең мән-мазмұнымен ерекшеленеді. ол — көне тас дәуірінде пайда болып, түркілік тұтастықты бастан кешірген, одан бері де қазақ халқының қалыптасу тарихымен біте қайнасып, бірге жасап келе жатқан теңдесі жоқ рухани мұра. байырғы ата-ң наным-сенімдерінен, тарихынан, тұрмыс-тіршілігінен, жақсы мен жаман туралы түсініктерінен, асыл арманы, биік мұратынан жан-жақты мағлұмат береді.
Әдетте таңертең мектеп күндері мені көтере төсек. Бірақ каникулда ауылда жиі үшін мен кездестіруге поднимающееся-орманның күн. Табиғат жанданады. Балабақшада ән таңғы құс, ал түнгі тұман біртіндеп тартылып жатыр және жасыру бойынша оврагам бірінші сәулесінің, таң. Енді уақыт
Қарақат – жидек нәзік. Осылай дейді менің әжем. Бұл жидек қылып салынған үйлерді көрді жинау керек, тек қана қолмен, ешбір "комбайн" және басқа да құрылғылар. Сонда келесі жылы бұл жерде астық шығымы жақсы, бұрынғы. Бұл тәсіл әдетте біз әрқашанда сақтаймыз және орман іспеттес алғысын білдіреді - өйткені біздің барланған біз ешқашан ораламыз құр.
Сүйемін жазғы найзағай. Кезде кейін ыстық күн көкжиек кенеттен Кезде салқын жел раскачивает ағаштар мен дқолданысқа грома. Ал содан кейін пыльную жолға түседі бірінші тамшылары, көптен күткен жаңбыр. Найзағай жақсы көремін әнді шатырда старенького бабушкиного. Сүйемін, жауын-барабанил бойынша қаңылтыр төбесінде, ал жайылмалардың грома подрагивала жер.Ал содан кейін басталады кеш, мен ораламын үй бабушке – ол сөзсіз қазірдің өзінде дайындады кешкі ас ерекше нәрсе. Терезе бақшасы айқара ашық настежь. Аспанда жағылады алғашқы жұлдыз, малшылар гонят жайылымда жүрген сиыр-арасында қалың жапырақтарды ашады, өз кешкі әнін бұлбұл.