2. Мәтінді оқы. Талап
пысығы
ғылысып, жарқ-жұрқ тақрыбы мазмүн етеді.
–
қылау аппаратында отырған Задагүл.
Кеше мәшинемен аулаға теңіздің ақ қиыршық күмы
төгілді. Қатар-қатар үйілген төмпешік құм жоталанып жа-
тыр. Балалар кешеден бері мәз-мейрам. Шымыр денелі,
кішкентай Нұрталап. Таудай күмның бауырын
да екі ғарыш кемесі түр. Біреуінде «Сұңқар», екіншісінде
«Аққу» деген жазу бар. Кемелердің бүйірлері күнге ша.
Нұрталап Қаматов қайсың? – деп сұрады арнаулы ба-
- Мен!.. – деді үстіне ғарышкер киімін киген өткір көзді
Дәрігер ғарышкердің жүрегін тыңдап, тынысын байкады.
Сонан соң ауланың ортасындағы әткеншекке айналдырып
қара бала.
Қандай қиыншылық
сынады. Нұрталап сыннан бөгетсіз өтті.
Жарайсың!.. деді Задагүл.
болса да, төтеп бере аласың.
Нүрталап дәрігердің ақыл-кеңесіне дән риза. Екі езуі екі
құлағында. Масаттанып тұр. Достарымен қоштасқан соң
ғарыш кемесіне мінуге оңтайланып еді, «Нұрталап» деген
дауыс естілді.
Ол жалт бұрылып:
- Ау! Мен мұндамын! - деді.
Апасы балконнан қарап тұр екен.
Мектепке баратын уақытың болып қалды. Үйге кір.
Жуын. Тамақтан. Бол, тезірек!
Нұрталап шешесінің шақырғанына қынжылып, қабак
шытты. Мұны байқаған Задагүл:
- Жарайды, бүгін демал! Ертең міндетті түрде ұшасын! -
деді.
Нұрталаптың жүзінен қуаныш сәулесі жарқ ете қалды.
Сагындық Турдалиев
• Мәтінге жоспар құрып, мазмұндама жаз.
102
Иә, оны сан миллиондаған адамдар төрт жыл бойы минуттап, сағаттап сарыла күтті. Соғыстың алғашқы күндерінен бастап-ақ Кеңес халқы жан –тәнімен Отанын қорғады. Әрбір село, әрбір қала үшін кескілескен ұрыс болды. Қанішер неміс басқыншыларымен Кеңес азаматтары аянбай шайқасты. Ақыры олардың үміті мен сенімі ақталып армандары орындалды. Бірақ ол Жеңіс оңайлықпен келген жоқ. Жеңіс жолында да Отан үшін от кешіп миллиондаған асыл азаматтар мерт болды. Жауымен жан аямай шайқасып,ерліктің ерен үлгілерін көрсетті. Ана жарын жоғалтып жесір,бала ата-анасын жоғалтып жетім атанды. Фашистердің тұтқын лагерінде қаншама ана мен бала айуандықпен азаптап өлтірілді. Ал, тылда қалған қарт аналар бесіктен белі шықпаған балалар соғыстың қайғы қасіретін арқалай жүріп тынбай еңбек етті.
Бірақ ешкімнің сағы сынбады, жігері жасымады. Олардың бойындағы отаншылдық сезімі, қолына қару алып сапта тұрған көптеген ұлт өкілдерінің тізе қосқан бірлігі мен ерлігі жеңісті жақындата түсті. Сұрқия соғыс біздің Қазақстаннан да аттап өтпеді. Жүз мыңдаған отандастарымыз соғыстың алғашқы сәтінде –ақ майданға аттанды. Жауға атылған он оқтың тоғызы Қазақстанда жасалды.
Осы қан майданда мерт болған ерлердің рухына, бүгін арамызда биік шыңдай болып жүрген аталарымызға басымызды иіп тағзым етуіміз керек. Олардың саны күннен –күнге азаюда . Сұрапыл соғыста «ел басына күн туғанда, етегімен су кешкен» ерлер мен бірге қолдарына қару алып, Әлия мен Мәншүк апамыз да асқан ерлікпен қаза тапты. Қасиетті жеріміз, бейбіт жатқан еліміз, құлақ естіп, көз көрмеген апатқа ұшырады. Еліміздің жауынгерлері қасық қаны қалғанша шайқасты. Жеңіс жеңілдікпен келген жоқ. 27 млн адамның өмірін жалмады. Міне осынау елімізге лаң салған алапаттың жеңіспен аяқталғанына биыл 70 жыл толып отыр. Ешкім де, ешқашан да ұмытылмақ емес. Осы намысқой қазақтың көксегені бүгін де орындалды деп ойлаймын. Ендеше, бүгінгі ұрпақ бақытты ұрпақ. Қазақ болып туғандарыңды мақтан етумен қатар, ұлты үшін намыс пен күш- жігерін арнайтын, арлы жас болып өсу бақытын тілеймін.
Сонымен, ардагерлер, ұстаздар, ата-аналар, оқушылар, Ұлы Жеңістің 70 жылдық мерекесі құтты болсын!
Нық басайық анағырақ табанды,
Тең ұстайық ,ширақ аттап қадамды.
Кетер есе, құрыш білек жауынгер,
Рухты бол жеңілмейтін табанды!
Біз көктемнің жанасушылығын ша өзгерістің көпшілігінің табиғатта танимыз. Ша түндерге тағы аязды, бірақ күндіз олай жылы, не олай және себя деген шешу қала- үшін ұзақ қысты жалықтыр- бөрікті және орамалдарды. Ұзын күн болып жатады, қарамастан және азанда біз оянамыз оттого, не терезеге көз сал- күншуақ. Жандандыр-: болды неғұрлым жайма-шуақ күндер барлықта белгілі, болды көгілдір және ашық түсті аспан, сыңғырлақ және қатты құстар ән айтады. Қар жібу бастайды, қарамастан және ша жолдарға жүгіреді, жылғалар шүмектеп ағады. Қарамастан және тіпті промокшие аяқтар бірде-бір всерьез берекесін кетірмейді - ғой барлық біледі, не сол ненадолго. Қатты тамшылар алды музыкамен сияқты. Қарамастан және көшеден кету енжарлан-.
Ал орманда на бірінші назарды ештеме: кругом қардың өзгермеді және тып-тыныш. Бірақ, назар аударылып, құлақ салып, байқайсың, не көктем өзінің құқықтарына деген кірді және мында. Тал-шыбықтарда бүршіктер желіндейді, олар түсті поменяли және қарсы пригревающему күнге майыстырылды. Жібі- проталинкаларда сүрелер көрікті