2. Төмендегі сөйлемдердің мазмұны негізінде құрамына шылау және еліктеу сөздерді
қатыстырып, қысқаша мәтін құрастырыңдар.
Достар ешқашан бір-бірін сатпауы тиіс. Достар материалдық құндылық-
тардан гөрі рухани құндылықтарды жоғары бағалауы қажет. Достар бір-бірінің
лайықты істерін көре біліп, бағалай білуі керек. Достар бір-бірінің кемшілігін
көріп, түзетуге кеңес беріп, көмектесуі тиіс. Бір-біріне жасаған жақсылығы
үшін, қайтарым күтпеуі керек. Достар адалдығын сөзбен емес, ісімен дәлелдеу
қажеттігін ұмытпауы тиіс.
Шығарма немесе "волейбол" спорттың" "менің сүйікті көрінісім
Мен қозғалғыш ойындарды сүйемін, соның ішінде доппен. Ал спорттың ең сүйікті көрінісі - сол волейбол. Біз жиі дене шынықтырудың сабақтарында мектепте оған деген ойнаймыз. Тағы біз достармен торды аулада кереміз, екі команданы жиямыз және допты тастаймыз. Сол кәсіп маған едәуір неғұрлым, дүңгіршекте отыру еш және мылжыңда- аяқтармен қапырықтан ұнайды. Жағажайда немесе табиғатта біз де волейболға деген поиграть сүйеміз. Ақиқат, тормен сол емес олай ыңғайлы.
Маған сол ойын ұнайды, себебі бас оның біраз жай жөн-жосықтар. Приземлить қажетке доп баста жарты команданың-қарсылас. Бұл ретте тебу болмайды доп аяқпен, болады ғана отбивать ол қолдармен. Недаром "волейбол" деген сөз "ұш- допты" означает. Ұтыс ша көзәйнектерге саналады, олай не өзгерту мүмкіндік есепшот өзінің пайдасына ылғи болады.
Мақал-мәтелдер-халқымыздың асыл қазынасы.Ол қазынаға ештене де тең келмес,ол біздің рухани байлығымыз.Қазақ халқы мақал-мәтелдерді өз ұрпақтарына балғын кезінен құлақтарына құяды.«Жақсыдан үйрен,жаманнан жирен»деп ата-аналарымыз бізге қаршадайымыздан айтпай ма,содан біз жақсы мен жаманды бір-бірінен ажырата бастаймыз. Сол сөзден біз халық алдында жүрген адамдардан үлгі ала бастаймыз.Көптеген мақал-мәтелді үйден естісек,мектепке барған соң сол мақал-мәтелдердің мән-жайын,сырын ұға бастаймыз.
Мақал-мәтелдер халықтың өмір тәжірбиесінде пайда болады.Күнделікті тұрмыста,күйбен тіршілікте мақал-мәтелдер туындап,кейіннен сол сөздер халық есінде мәңгі қалады.Мақал-мәтердер-сөз жауһары.сөз өнерінің маржаны.Ел арасында мақал сөзді көп білетін,әр сөзін мақалмен түйіндей білетін адам болса,сол адамды ел сыйлап,құрметтейді.
Мақал-мәтелдерден біз қазақ халқының тұрмыс- тіршілігі,әдет-ғұрпы туралы білеміз.Көптеген қазақ мақал-мәтелдері мал шаруалығына байланысты айтылған.Себебі қазақ халқының негізгі кәсібі-мал шаруашылығы.Мысалы «Мал жақсысы-сиыр,жер жақсысы-кебір»деген мақалда сиыр малының шаруашылыққа қолайлы,мол өнім беретінін айтса,ал
«Сиыр сипағанды білмейді»сөзінде адамдар өзіне көрсеткен көмегін қадірлей білмейтін сиыр малымен салыстырып айтады.
Жалпы қазақ мақалдары әр түрлі тақырыптарға айтылған.Отан туралы,адам туралы,өнер-білім,жан-жануар туралы және тағы көптеген тақырыптар қазақ мақал-мәтелдерінде қамталған.Қазақ мақал-мәтелдерін тұрмыста да,ел арасында да,өнерде,ғылымда да қолдана береді.
Қазіргі уақытта өкінішке орай мақал-мәтелдерді күнделікті тұрмыста қолдана бермейді.Себебі қазіргі ұрпақ мақал-мәтелді бағалай білмейді.Мақал-мәтелдер біздің ата-бабаларымыздың бізге қалдырып кеткен асыл мұрасы.Мақал-мәтелдер-нағыз философиялық ойдан туындаған сөз жауһары.
Мақал-мәтелдерде біздің ерте замандардағы тұрмыс-тіршілігіміз бейнеленген .Сондықтан асыл қазынамызды бағалай білейік.