2-тапсырма. Баяндауыштың әр құрылымдық түріне көркем әдебиеттен 5 мысалдан табыңдар. A Мына сөздерді баяндауыш қызметіне қойып, сөйлем құраңдар. Белгілі, бар, болатын, жоқ, осы, көріп, еді, сақталған, ерекше.
1. Алгашқы қадам ретінде, анықталған сөздерге тапсырыс беріңіз:
Аяқталған, талдау, атпану, бақтау, оқу, шыңырау, шешім, баба, ауа ритпен, жәрмеу.
2. Сондай-ақ, школьниктерге мысалдарды түсіндету үшін, есептеулерге мысал тапсырыс беріңіз:
- "Аяқталған" сөзінің мысалы: "Сабақтың соңында оқушылар аяқталған еді".
- "Талдау" сөзінің мысалы: "Талдаудың арғытқыштық кездесуі керек".
- "Атпану" сөзінің мысалы: "Мерекелеуға қотарылатын ерініштікті атпанудан өткені керек".
- "Бақтау" сөзінің мысалы: "Бақтау адамның дене жақсауынан болады".
- "Оқу" сөзінің мысалы: "Бала оқудан кейін білімін артырады".
- "Шыңырау" сөзінің мысалы: "Өзімнің мақсатымды шыңырау арқылы анықтау керек".
- "Шешім" сөзінің мысалы: "Шешім поставкасы белгілі көрсетілген".
- "Баба" сөзінің мысалы: "Бабам мені үлкен бақылаумен байланысады".
- "Ауа ритпен" сөзінің мысалы: "Өзім ауа ритпен мұзаптауға қатысты немесе қасында барлығы болады".
- "Жәрмеу" сөзінің мысалы: "Қол шалушы жәрмеуді дұрыс жасау керек".
3. Таптырғанныңыздай, мына сөздерді аяқталған ұйымына қоса отырып, сөйлем құрылуы үшін келетін мысалдарды табыңыз:
- "Белгілі" сөзінің мысалы: "Жеке реттегі орта белгілі сөйлемдерді үлкен болашақтық толықтыру үшін қажетті".
- "Бар" сөзінің мысалы: "Оныңда дайындайтын заттар бар".
- "Болатын" сөзінің мысалы: "Осы үйде көтерме болатын шай жасап тұр".
- "Жоқ" сөзінің мысалы: "Жоқ орта жеке сөйлемі әдейін білуге мүмкіндік жоқ".
- "Осы" сөзінің мысалы: "Осы мысал мерзімінде сізге анықтама беру үшін қол жетімді".
- "Көріп" сөзінің мысалы: "Бұл мақаланы көріп, сіз білетін соң, серіктес гүлдерді көңіл қойып өзіңізге кездесе бермесек пе?";
- "Еді" сөзінің мысалы: "Араны аштымыз, бірақ мазақтасы аз еді".
- "Сақталған" сөзінің мысалы: "Адам үйіне кірген кезде көлік сақталған".
- "Ерекше" сөзінің мысалы: "Олардың ыңғайлылығы ерекше жағдайдан толық көрініске ие".
Бұл сабақтың мақсаты школьниктерге баяндауыштың әр құрылымдық түрін түсіндіру, берілген сөздерді баяндауыш қызметіне қоса отырып, сөйлем құрау үшін мысалдар ұсыну екенін түсіндіру.
1. Алгашқы қадам ретінде, анықталған сөздерге тапсырыс беріңіз:
Аяқталған, талдау, атпану, бақтау, оқу, шыңырау, шешім, баба, ауа ритпен, жәрмеу.
2. Сондай-ақ, школьниктерге мысалдарды түсіндету үшін, есептеулерге мысал тапсырыс беріңіз:
- "Аяқталған" сөзінің мысалы: "Сабақтың соңында оқушылар аяқталған еді".
- "Талдау" сөзінің мысалы: "Талдаудың арғытқыштық кездесуі керек".
- "Атпану" сөзінің мысалы: "Мерекелеуға қотарылатын ерініштікті атпанудан өткені керек".
- "Бақтау" сөзінің мысалы: "Бақтау адамның дене жақсауынан болады".
- "Оқу" сөзінің мысалы: "Бала оқудан кейін білімін артырады".
- "Шыңырау" сөзінің мысалы: "Өзімнің мақсатымды шыңырау арқылы анықтау керек".
- "Шешім" сөзінің мысалы: "Шешім поставкасы белгілі көрсетілген".
- "Баба" сөзінің мысалы: "Бабам мені үлкен бақылаумен байланысады".
- "Ауа ритпен" сөзінің мысалы: "Өзім ауа ритпен мұзаптауға қатысты немесе қасында барлығы болады".
- "Жәрмеу" сөзінің мысалы: "Қол шалушы жәрмеуді дұрыс жасау керек".
3. Таптырғанныңыздай, мына сөздерді аяқталған ұйымына қоса отырып, сөйлем құрылуы үшін келетін мысалдарды табыңыз:
- "Белгілі" сөзінің мысалы: "Жеке реттегі орта белгілі сөйлемдерді үлкен болашақтық толықтыру үшін қажетті".
- "Бар" сөзінің мысалы: "Оныңда дайындайтын заттар бар".
- "Болатын" сөзінің мысалы: "Осы үйде көтерме болатын шай жасап тұр".
- "Жоқ" сөзінің мысалы: "Жоқ орта жеке сөйлемі әдейін білуге мүмкіндік жоқ".
- "Осы" сөзінің мысалы: "Осы мысал мерзімінде сізге анықтама беру үшін қол жетімді".
- "Көріп" сөзінің мысалы: "Бұл мақаланы көріп, сіз білетін соң, серіктес гүлдерді көңіл қойып өзіңізге кездесе бермесек пе?";
- "Еді" сөзінің мысалы: "Араны аштымыз, бірақ мазақтасы аз еді".
- "Сақталған" сөзінің мысалы: "Адам үйіне кірген кезде көлік сақталған".
- "Ерекше" сөзінің мысалы: "Олардың ыңғайлылығы ерекше жағдайдан толық көрініске ие".
Бұл сабақтың мақсаты школьниктерге баяндауыштың әр құрылымдық түрін түсіндіру, берілген сөздерді баяндауыш қызметіне қоса отырып, сөйлем құрау үшін мысалдар ұсыну екенін түсіндіру.