2-тапсырма. Мәтінді оқы. Тақырып қой. «Ұлы Жібек жолы» - Қазақстан жері арқылы өткен сауда-саттық жолы. Қазақстанның ортағасырлық қалаларында жүргізілген қазба жұмыстары кезінде археологтер Қытай мен Византия, Иран мен Үндістан елдерінде соғылған теңгелер мен ділдаларды тапқан. Алматы қаласының маңындағы Талғар қаласының орнын қазған кезде Иранда жасаған қола табақ, қытай фарфоры мен жапонның фаянс тостағанының сынығы және т.б. бұйымдар табылған.
«Ұлы Жібек жолының» бойымен саудагерлер Ферғананың әйгілі тұлпарларын, түйе, пілдермен қатар барқыт, жібек, мақпал, торғын маталарды, киім-кешекті және т.б. бағалы тауарларды сату үшін алып өткен. Осы жол арқылы қант, жүзім, шабдалы, қауын сияқты жеміс-жидек те саудаланған.
«Сен білесің бе?» энциклопедиясы
Объяснение:
Байтайлақ Бәйімбетұлы (1695-1743) — қазақ халқының жоңғар, шүршіт, қырғыз, орыс шапқыншыларына қарсы ұлт азаттық соғысында ерлік көрсетіп, аты аңызға айналған, 12 абақ керейдің Шеруші руына ұран болған тарихи тұлға. ХВЫЫЫ ғасырда қазақ даласында ұлы төңкерістер мен соғыс ұрыстары өткен қайғылы жылдарымен тарихта қалған. «Ақтабан шұбырынды», «Алқакөл сұлама» уақыты да осы кезеңнің еншісінде. Ол уақытта қазақ даласында батырлық институт қалыптасып, соғыстарға қарсы үш жүздің басы біріккен заман болды. Қаракерей Қабанбай, Қанжығалы Бөгенбай, Шапырашты Наурызбай, Жәнібек Бердәулетұлы Байтайлақ батыр сынды ұлы қаһармандарымыз осы ғасырдың тарихына есімдерін алтын әріппен қалдырды. Байтайлақ батыр ХВЫЫЫ ғасырдың басындағы қалмақ-қазақ соғыстарының көбісіне қатысып, бүтіндей бір рулы елдің рухани жебеушісі, Абылайдың майдан даласындағы сенімді сарбазы, артынан қол ерте білген қолбасшысы деңгейіне дейін көтеріледі.[1]
Байтайлақ Бәйімбетұлы
Өткен ғасырлар қазақ халқы үшін оңай тимеген кезеңдердің бірі болған. Патша өкіметінің қазақ халқына азап көрсетіп, бір түйір азығына дейін тартып алып кетіп, тыныштығын бұзған. Ол қорлыққа төзбей шекара асып кеткен қандастарымыз сансыз, тіпті күні бүгінге дейін тұған жеріне сағянышы жол салып оралып жатқандары қаншама. Сол ғасырлардағы ауыр кезеңді Қабдреш Жұмаділов Қаздар қайтып барады шығармасында тамаша сүйреттей білген. Менің ойымша ақын өз шығармасында адамның тұған жеріне деген махаббатты, сағынышы оны қандай болсын сынақтан құламай өтуіне арқау болады. Дәл осы сезім Қабдреш Жұмаділовтың #Қаздар қайтып барады# шығармасында, кезінде бір атын өкіметке қимай тұған өлкесін тастап отбасымен шекара асып кеткен шалдың қырық жылдан кейін өз еліне оралуына дәм болады.
Тұған жердей жер болмас ,тұған елдей ел болмас#деп бабаларымыз бекер айтпаған. Барлығынан, отбасынан, жалғыз жапырақ немересінен айырылып, өзге елде сыймай кеткен шалдың қырық жыл бойы кеудесін тесір бара жатқан арманы оны алыс жолдың азабына, сынағына төзіп, тұғаа жеріне қайта оралуына жол салады.Шіркін, а қиналғанда тәніне де, жанына да сая болатын тұған жерінің топырағы, жусанының иісін иіскеп, ауасымен тыныс алу ғой. Жолындағы Етікшінің асуы да, аш қасқырдың қызыл көздеріде, сыздатып ауыртып жатқан тәні де, шалдың #Тұған жерімді бір көрсем екен#деген үмітін тұншықтыра алмайды, бұл дегеніміз атамекенге деген сүйіспеншіліктен, махаббаттан, сағыныштан тұған күш қайрат.Ауылына келгенде шал бар өмірін көз алдына келтіреді, жеті жасынан мінген аты, бірге ойнаған құрбы~құрдастары, әкесі келеді. Сол кезде шал нағыз бақытын табады, не жыларын, не күлерін білмей кеудесін керемет күй билейді.
Қорытындылай келе.
Апырай! Тұған жер-ай!
Теңдесер кім
Бұл жерге сен болмасаң келмес едім.
Кіндігімді байлаған қазағым-ай
Сен болмасаң бұл маңды көрмес едім-деп ақиық ақындар жырлағандай кіндік қаның тамып, туып өскен мекеніңді табаның тиіп тұрған топырақты бәрінен артық көрүге хақылымыз.Тұған жердің бір түйір тасы жаттың ат басындай алтынынан қымбат емес пе? Тұған жер бәрімізге ыстық.Тұған жердің шұқыры, ағашы, құмы бәрі де сен үшін асыл дүние.Сондықтан да, оған әлем де ешбір жер теңгергің келмесі белгілі.