2 тапсырма. Мәтіндегі маңызды ақпараттарды белгілей отырып оқыңыз. Мәтін мазмұнын жинақтап, оз сезінізбен жазыңыз. (40-50 сөз)
Коше қалай сөйлейді?
Сабактан кейін Әкежанды мектептен алып кету үшін шешесі келді.
Олар бірге мектептен шығып, алдымен дүкенге кіруді шешті. Олар келесі кешеге бұрылып, жаяу жүретін
отнеге келді.
Жол белгілері деген не? - деп сұрады Әкежан шешесінен.
- Жолда жаяу жүргіншілер мен жүргізушілерге арналған арнай жол бешілері
болады. Бағанаға карашы. Адам салынған кек төртбұрышты көрдің бе? Бұл белгі жау атам
жүргіншілер өтпесі. Жол белгілері жолдарда қозғалысты реттеуге көмектеседі – жүргізушілер мен жану
жүргіншілерді жол апаттарынан сактануды ескертеді, қайда баруға болады және болатындығын
корсетеді
Тағы да кандай жол белгілері болады? - деді Әкежан.
Ескерту белгілері - бұл бағдаршамның сары түсіне сәйкес, КАбайлаңыз!
тіліым салу белгісі кызыл түске сәйкес келеді. Сонымен қатар нұсқау белгілері бар, деп түсіндірді
кежана шешесі. - Жол белгілерінің жеті тобы болады. Бұл белгілер барлық әлем халықтарына
түсінікті!
Шеше, адамдар оларды қалай түсінеді, әлемдегі халықтар әр түрлі тілде
селейді ғой? - деді океан
Барлық адамдар әр түрлі көлік түрлерін, велосипед пен мотоциклді
пайдалана алады. Жол белгілері жүргізушілер мен жаяу жүргіншілерге түсінікті болу үшін, оларды сурет
Арiнде ойлап тапкан, - деп түсіндірді шешесі. (163 сез)
Жаңа түскен келінді «беташар» дәстүрі жасалмай ешкім көре алмайды. Оны көру үшін әдейі «беташар» жасалады. Оған тойға жиналған туыстуғандар тегіс қатынасады. Жас келіншектің екі жағында ауылдың екі көргенді келіндері тұрады. Мұнда «Беташар» жыры айтыла отырып, келінге оның атасы, енесі және басқа туыстары таныстырылып, келін оларға сәлем жасайды. Сәлем жасалған адамдар көрімдік береді. Бет ашатын жігіт әнін желдірте, асқақ әуенмен жыр төгуі керек. «Келін келді көріңіз, көрімдігін беріңіз», — деп бастаған әнші жігіт жас келіннің аталған жақындарына лайық әзіл-қалжыңдарын араластыра көрімдік сұрап, жұртты көңілді күлкіге қарық қылады. Беташар тойдың басы әрі сәні, жас келіннің жаңа өмірге бет алғанын білдіретін қызықты, салтанатты, ажарлы дәстүрлердің бірі. Беташардың бір түрі былай болып келеді:
Менің бір күнім
Менің орныққан күн тәртібім бар. Барлық көздеген шаруамды істеп үлгеру үшін мен күн тәртібімді бұзбауға тырысамын. Сонымен менің қысқаша күн тәртібіме тоқтала кетсек. Мен күнделікті сағат жетіде тұрамын. Тұрғаннан соң, бірден төсегімді жинап, беті - қолымды жуамын. Содан соң ата - анаммен таңғы ас ішемін де, киінемін. Киініп болған соң, шашымды тарап, сырт киімімді киіп, мектепке кетемін. Мектеп үйдің жанында болғандықтан, мектепке жаяу барамын. Сағат сегізде сабақ басталады. Күнделікті жеті сабақ оқимыз. Сағат бір жарымда сабақ аяқталып, үйге қайтамын. Үйге келгеннен кейін, киімімді ауыстырып, қол жуып, түскі ас ішемін. Одан кейін ас үйді жинастырып, сабақ оқуға кірісемін. Сабақ оқуға шамамен екі сағаттай уақытым кетеді. Одан кейін інімді балабақшадан алып келіп, кешке ас әзірлеуге кірісемін. Ата - анам жұмыстан келген соң, бәріміз бірге кешке ас ішеміз. Содан соң, анама ас үйді жинауға көмектесіп, одан кейінгі бос уақытымды өз қалауымша өткіземін: не теледидар көремін, немесе кітап оқимын, болмаса әлеуметтік желіде отырамын. Сағат он бірде түнгі ұйқыға кетемін.
Ал демалыс күндері сәл өзгешелеу: Сабақтың орнына үйді жинастырып, атам мен әжеме барамыз. Айына бір рет ата - анаммен дүкенге барып, азық - түлік не болмаса басқа керек - жарақтарды аламыз.