2-тапсырма. Үнтаспадан 11-аудиомәтінді мұқият тыңдаңдар. А Өлең мазмұнын тө-
мендегі сұрақтарға
жауап бере отырып
баяндаңдар.
әБерілген сөздердің тер-
миндік мағынасын та-
уып, қай салаға тән еке-
нін көрсетіңдер.
қайда?
қашан?
газет
не?
6 сұрақ
не/кім
туралы?
редакция
не себепті?
қалай?
тілші
Б Тындалым мәтіні бойынша жоспар құрып, өлең мазмұнын
баяндандар.
ответ:
написал как мог! строго не судить!
объяснение:
25 февраля 2018 года исполняется 25 лет со дня создания первого государственного органа по развитию космической деятельности республики казахстан - национального аэрокосмического агентства (нака) рк, передает корреспондент миа «казинформ».
начало начал. нака рк появилось на базе агентства космических исследований казахской сср, созданного указом президента 11 сентября 1991 года. решению создания национального аэрокосмического агентства казахстана предшествовали другие, поистине события.
1991 год - год установления суверенитета республики казахстан, был триумфальным для нового казахстана в плане космическом. президент казахстана нурсултан назарбаев трижды приезжал в 1991 году на байконур для решения статуса космодрома. байконур в условиях распада советского союза переходил в собственность казахстана, так как находился на территории нашей республики. с руководством министерства общего машиностроения шли переговоры о внеочередном полете в космос представителя казахстана.
байконур - собственность казахстана. в преддверии распада советского союза, 31 августа 1991 года космодром «байконур» был объявлен собственностью казахстана, в октябре этого же года в космос полетел первый казахский космонавт.
ученые казахстана -основатели первой космической программы. к созданию космической и научной программы полета казахского космонавта были привлечены лучшие умы республики. президент академии наук казахской умирзак султангазин по поручению главы государства лично возглавил эту работу. параллельно под его руководством создавался институт космических исследований, который разрабатывал космические программы полета. подготовка научной программы экспериментов была поручена известному ученому нагиме айтхожиной. непосредственным руководителем программы полета был назначен виктор дробжев.
полет первого казахского космонавта. 2 октября 1991 года заслуженный летчик-испытатель , герой советского союза токтар аубакиров на космическом корабле «союз тм-13» отправился в космос. в составе советско-австрийского - командир - россиянин, летчик-космонавт александр волков и два космонавта-исследователя, которые открывали страницу космической летописи своих стран - первый казахский космонавт токтар аубакиров и первый австрийский космонавт франц фибек.
в период космической экспедиции со 2 по 10 октября 1991 года токтаром аубакировым была выполнена первая программа научных исследований и экспериментов казахстана.
в тот же день, 2 октября 1991 года, после успешного запуска корабля «союз тм-13» с советско-австрийским экипажем на борту, президент казахстана нурсултан назарбаев и федеральный канцлер австрии франц враницкий дали пресс-конференцию, во время которой нурсултан абишевич еще раз подчеркнул: «байконур - это не только достояние советского народа, богатство всей страны, но и наш общий приоритет в мире. моим указом в казахстане будет создано агентство по космическим исследованиям, которое возглавит, видимо, один из академиков республики. в рамках конверсии мы должны повернуть возможности космического комплекса на интересы казахстана. сегодня бюджет страны не может обеспечить потребности космических ведомств, что означает фактическую остановку космических проектов. поэтому не случайно здесь находятся руководители всех республик. надо сделать всё возможное для того, чтобы работы на байконуре не остановились»
Ескерткіштің координаттары: 490 градус 20 сағат солтүстік ендік, 860 градус 22 сағат шығыс бойлық. Обалар Бұқтырма өзенінен 40-45 метр биік жатқан үшінші террассасында шоғырланған.
Сақ және түркі кезеңдерімен мерзімделетін жетпістен астам обалардан құралған қорым 4000х1000 шаршы метр жерді алып жатыр. Берел қорымындағы обалар мен ғұрыптық ескерткіштер оңтүстік-шығыстан солтүстік-батысқа созылып жатқан бірнеше тізбекке және жеке топтарға шоғырланған. Әрбір тізбекте бұл өңірді б.з.б. 1 мыңжылдыңтың екінші жартысында мекендеген тайпалық одақтардың өкілдері жерленген болуы мүмкін. Тізбектердегі үлкен, орташа жєне кішігірім обалар сол замандағы әлеуметтік жіктің болғандығының көрінісі болып табылады.
Қорымдағы ең ерте обалар б.з.б. 4-3 ғасырларда үйілген (2400-2300 жылдары бұрын), ал кейінгілері көне түркілер дәуірімен мерзімделеді - б.з. 7-8 ғасырларда (1200-1300 жылдары бұрын).
Алғаш 1865 жылы В.В.Радлов, 1959 жылы С.С.Сорокин зерттеді. 1998 жылы Халықаралық қазақ-француз экспедиция (жетекшісі З.Самашев) қорымның жаңа жобасын болжап, бірнеше қорғанды зерттеді. Қорым 3 қорғандар тобынан тұрады. Бірінші топтағылары таудағы кертпеш ортасына орналасқан. Ол солтүстік-батыстан оңтүстік-шығысқа созылған 6 қорғаннан тұрады. Екінші топ солтүстік-батыстан оңтүстік-шығысқа қарай тізбектеліп созылған 12 қорғаннан тұрады. Ол кертпештің батыс жағында орналасқан. Үшінші топты 9 қорған құрайды. Ол кертпештің шығысында орналасқан. Осы топтағы ең үлкен қорған ғылымға Үлкен Берел қорғаны деген атпен белгілі. Обалар таудың жақпар тастарымен араласқан өзеннің ұсақ малта тастарынан үйілген. Шұңқырда ағаш қимасы бар, оның сыртында әлеуметтік мәртебесі жоғары адамдардың қабіріне бірге қосып көметін жылқы қаңқаларының жатуы, қарағайдың жуан діңгегінен қақ жарып қашап жасаған астау – табыт ертедегі Алтай көшпелілерінің ескерткіштеріне тән. Қазба кезінде қорғандардың ішінен 2–3 м тереңдікте ағаштан жасалған қима, оның бет жағынан бірнеше жылқының қаңқасы мен әбзелдерімен тоңда сақталған жылқы мумиясы, сыртына алтын жалатылған ағаш әшекейлер, адамның қаңқасы мен адам мумиясы алынды. Заттай деректер Берел қорымы Пазырық мәдениетінің орта (б.з.б. 5 ғасыр) және соңғы (б.з.б. 5–4 ғасырлар) кезеңінде салынғанын дәлелдейді.
Берел қорымында 1997 жылдан қазіргі кезге дейін 20 ескерткіш зерттелді, солардың ішінде №4, 9, 10, 11 обаларынан тоң басқан қабірлер аршылды. Берел қорымы обалардан табылған ақсүйектер мен скиф-сібір аң стилінде жасалған заттарының нәтижесінде әлемге әйгілі болды. Берел қорымындағы тоң басқан обалардың беретін мәліметтері де ерекше. Берел қорымындағы үлкен обаларда табиғат пен климаттың және обаны үйген материалдар мен ескерткіш құрылысының үйлесімінен пайда болған тоңың нәтижесінде органика, яғни киім, ат әбзелдері, ағаш бұйымдары, ер тоқым, тері мен киізден жасалған заттар шірімей жақсы сақталған.
Берел қорымынан табылған заттарды зерттеуде алғаш рет жаратылыстану ғылымдарының әдістері пайдаланылды. Бұл зерттеулердің нәтижесінде ерте көшпелілердің ДНҚ-ын анықтауға болатын, сонымен қатар Берел даласының палеоэкологиясы, палеозоологиясы мен антропологиясы бойынша құнды мәліметтер алынды.