sasha60503

15.01.2023 19:17 •  Қазақ тiлi

2-тапсырма. Үнтаспадан 16-аудиомәтінді тыңдаңдар. АМәтін мазмүнына ең жақын келетін жауапты тауып, ойла рынды долелдендер.

Теңіздің тартылу себебінің бірі

| балықтың шамадан тыс ауаның ластанып өзендердің басқа арнаға

коп аулануы

Сырдария

бузылуы

бурылуы

Македонский заманында жойқын атанған өзен

Әмудария

Мотіндегі негізгі ой

Қарақұм

теңіздің бүгінгі күйінен теңіздің бүрынғы теңіздіц

хабар беру

откені мен

қалпын сипаттау бүгінін салыстыру

Міне мәтін
Ой,дариға-ай!... Өткен күнде белгі жоқ.Қазір ол күндер көрген түстей көзден ұшты
да кетті.Шіркін,ол кездегі өмірдің несін айтасың.!Онда жарықтық кәрі теңіздің бағы
басында,қос дарияны қатар емген телегей теңіз қыста да,жазда да кенерінен асып
жатқаны.
Шіркін-ай,сол кезде бұл өңірдің кісілері қандай еді!Күнге күйіп,жел қаққан ,өңшең
сіңір қара кісілер оқта –текте соғып т ұратын лай балыққа аулары майланғанда
рухтанып кететін еді-ау!Қанаты сатырлап ақ шағалалар да көк теңізде қиғылық ұрып
жатқаны.Ақ пен қызыл арасында беттақтаймен бірдейбоп басында толған қара
қайықтар бір-біріне өқйрықтасып келіп жататын!
Сонан бері... Иә,сонан бері ,міне, жиырма жыл.Жиырма жылда ел өзгерді.Жер
өзгерді.Осы елдің ішетін суы уға айналды.Теңіз тартылды.Суы шағын Сырдария
түгіл,ағыны қатты Әмударияны айтсаңшы.Баяғы Македонский заманында Жойқын
атанған ,өзі де жойқын десе жойқын дарияның қатты ағысына қайық салса шапқан
аттай ала қашатын ағыл – тегіл суын кері ағызып,Қарақұмға-қарақұрдымға бұрып
әкетті.Бас аяғы жиырма жылда теңіз жарты ортасынан төмен түсіп кетті.
Бұл өңір жиырма жылдан барі осылай болып жатыр.Тартылған теңіздің түбі тұзға
айналып,Арал өңірінің аңызақ аптабы күн-күн,түн-түн азынап сғып бергенде не
болады?Арал тұзы қазір Қарақалпақ пен Қызылорданы тұншықтырып жатыр.Сол тұз
ертең