2-тапсырма. Оқулықтың 70-беті 2-тапсырма 1.Өлең неліктен «Үш қиян » деп аталған.Ақын қандай үш қиян туралы жыр толғайды? 2. «Қанды,майлы,шаңды қиян »деп атау себебі неде?
Тарихтан тарихқа бастауларға тәжірибеге біз қаншама терең үңілсек қоғамдағы қазіргі жағдайда соғұрлым жақсы түсінетін, білетін боламыз.Мұның өзі өткеннен тағылым алғызады, тарихи шындықты бұрмалаудан сақтандырады. Тарихта таңбаны пайдалану дәстүрі ежелден көне түркі заманында пайда болғанын тарихи деректер дәлелдейді.Көшпелілір ортасында бір тайпадан екінші тайпа бөлініп шықққанда ең әуелі азан шақырып ат қоюмен бірге киелі төрт қанатты туын көтере дүниені дүбірлетіп ұранын шақырып алта алашқа паш етіп таңбасын белгілеу дәстүр болған. Сол таңбаға қарап елін айыру мүмкін болған.Бұл дәстүр ұрпақтан-ұрпаққа жалғасып отырған. Осы зерттеумен айналысатын ғылым саласы елтаңба және тутану өмірге келгелі бірнеше ғасыр болды. «Герб» деген термин немістің «Ербо» деген сөзінен шыққан. Бұл ұғым өз тілімізде «Таңба» деген мағынаны білдіреді. Тарих тәжірибесі-ұрпақтардың кешегісі мен бүгінгісінің ең асыл, сүбелі, нағыз прогресшіл қасиеттерін біріне бірін жалғастырып отыратын өмір эстафетасы.
Қазақ даласындағы таңбалар жиынтығы Таңбалы таста. Ол жерде ескі уақыттан сақталып келе жатқан көп елдердің таңбалары бар.Сол себептен қазақ халқының бас қосып ұран шақырған жері Таңбалы тас деп келеміз.Қазақ елі империяға тәуелді болған жылдары Түрік қағанаты , Қарахан мемлекеті, Алтын орда,Тәуке хан мен Абылай хан мемлекеті қалыптастырған рәміздерінен айырылды. Бұл рәміздердің орнына батыс пен шығысқа өткір көзін тігіп тұрған өткір жез тырнағын кез келген мезетте батыруға дайын тұрған қос басты самұрық құсты қазақ даласына рәміз ретінде мойындатты.
Жетпіс жыл бойы қазақ халқы өзіне тәне қасиметтерін ескеретін рәміздерін қабылдай алмады.Тәуілсіз Қазақстан тарихында 1992 жылдың 2 маусымында Республика Жоғарғы кеңесінің қазақ халқының егеменді мемлекет болған жаңа рәміздерін бекітті.Сол күннен бүгінгі күнге дейін міне 17 жыл уақыт өтті.17 жыл желбіреген туымыздың астында Қазақ халқы егеменделде тату-тәтті өмір сүріп жатыр.
Біздің туымыздың зеңгір көк түсті болу себебі біртұтастықтың, бірліктіліктің және ашық көк аспанның белгісі.Көк байрақта орналасқан күннің белгісі тыныс тіршіліктің,шаттықтың және қайғысы жоқ өмір нышанының белгісі.Күн астында шалқып қалқып ұшып жүрген дала қыраны.Далалықтар бұл белгіні күштің ,еркіндіктің және бостандықтың белгісі ретінде қабылдады.Оның қырағылығы мемлекетте бүлікшіліктің пайда болмауын бақылап тұрғандай.
Туда тағы бір белгі ол ою өрнекті «Қошқар мүйіз».Бұл біздің бай мәдениетімізді әлем мен сұлулықты түсіндірудің эстетикалық заңдылығын қамтиды.Бүгінгі күні біздің көк байрағымыз Біріккен Ұлттар Ұйымының ғимаратының алдында, бүкіл дүние жүзіндегі мемлекеттерде орналасқан елшіліктерміздің маңдайшаларында тұр.Мақтан тұтқан қазақ баласы Ғарышкер Талғат Мұсабаев ғарыш кемесімен заңғар көкке көтерсе,алпинистеріміз Эверест шыңына алып шақты.
Әнұран-халық жүрегінің лүпілін түйген музыкалық сәлемхат тәрізді.Рух көтеру ,елбасын қосу қажет болғанда барша жұрт қасиет тұтатын аруақты көсем атақта батыр атын атап ұран салған.Әнұран тек әуен емес,оның өлеңі де қасиетті.Әнұран білу қазақ халқының басты міндеті.
Қазақстанның тарих сахнасынан ойып тұрып орын алып, Тәуелсіз ел болып құрылғанына 21 жыл толып отыр. Қазақстан- бүгінде Еуразияның жүрегінде орналасқан, тату-тәтті өмір сүріп жатқан көпұлтты мемлекет. Аз уақыттың ішінде еліміз бізден едәуір уақыт бұрын тәуелсіздіктерін алған мемлекеттерді қуып жетіп, спорт, білім, ғылым, мәдениет, өнер жағынан әлемнің алпауыт елдерімен терезесі теңеле түсуде.Татулық пен бірлікті алға тартқан Елбасымыз көш бастап, Қазақстан бүгінде Орта Азиядағы дамушы елдерден алда келеді. Әлемдік дәрежеде спорттық жарыстарды ұйымдастырып, мықты деген елдердің ұйымына төраға болып, дүние жүзіне аты әйгілі, өзінің қандай ел екенін уақыт өткен сайын дәлелдей түсуде. Тәуелсіздігін алған күннен бастап Қазақстан дамудың жаңа сатысына көтеріліп, талай биік белестерді бағындырып келеді. Өзге елде жалауымыз көк аспанда желбіреп, рухымызды асқақтатар айбынды әнұранымыз шырқалғанда әрбір қазақстандықтың жүрегінде еліне деген мақтаныш сезімі орнайды
Тарихтан тарихқа бастауларға тәжірибеге біз қаншама терең үңілсек қоғамдағы қазіргі жағдайда соғұрлым жақсы түсінетін, білетін боламыз.Мұның өзі өткеннен тағылым алғызады, тарихи шындықты бұрмалаудан сақтандырады. Тарихта таңбаны пайдалану дәстүрі ежелден көне түркі заманында пайда болғанын тарихи деректер дәлелдейді.Көшпелілір ортасында бір тайпадан екінші тайпа бөлініп шықққанда ең әуелі азан шақырып ат қоюмен бірге киелі төрт қанатты туын көтере дүниені дүбірлетіп ұранын шақырып алта алашқа паш етіп таңбасын белгілеу дәстүр болған. Сол таңбаға қарап елін айыру мүмкін болған.Бұл дәстүр ұрпақтан-ұрпаққа жалғасып отырған. Осы зерттеумен айналысатын ғылым саласы елтаңба және тутану өмірге келгелі бірнеше ғасыр болды. «Герб» деген термин немістің «Ербо» деген сөзінен шыққан. Бұл ұғым өз тілімізде «Таңба» деген мағынаны білдіреді. Тарих тәжірибесі-ұрпақтардың кешегісі мен бүгінгісінің ең асыл, сүбелі, нағыз прогресшіл қасиеттерін біріне бірін жалғастырып отыратын өмір эстафетасы.
Қазақ даласындағы таңбалар жиынтығы Таңбалы таста. Ол жерде ескі уақыттан сақталып келе жатқан көп елдердің таңбалары бар.Сол себептен қазақ халқының бас қосып ұран шақырған жері Таңбалы тас деп келеміз.Қазақ елі империяға тәуелді болған жылдары Түрік қағанаты , Қарахан мемлекеті, Алтын орда,Тәуке хан мен Абылай хан мемлекеті қалыптастырған рәміздерінен айырылды. Бұл рәміздердің орнына батыс пен шығысқа өткір көзін тігіп тұрған өткір жез тырнағын кез келген мезетте батыруға дайын тұрған қос басты самұрық құсты қазақ даласына рәміз ретінде мойындатты.
Жетпіс жыл бойы қазақ халқы өзіне тәне қасиметтерін ескеретін рәміздерін қабылдай алмады.Тәуілсіз Қазақстан тарихында 1992 жылдың 2 маусымында Республика Жоғарғы кеңесінің қазақ халқының егеменді мемлекет болған жаңа рәміздерін бекітті.Сол күннен бүгінгі күнге дейін міне 17 жыл уақыт өтті.17 жыл желбіреген туымыздың астында Қазақ халқы егеменделде тату-тәтті өмір сүріп жатыр.
Біздің туымыздың зеңгір көк түсті болу себебі біртұтастықтың, бірліктіліктің және ашық көк аспанның белгісі.Көк байрақта орналасқан күннің белгісі тыныс тіршіліктің,шаттықтың және қайғысы жоқ өмір нышанының белгісі.Күн астында шалқып қалқып ұшып жүрген дала қыраны.Далалықтар бұл белгіні күштің ,еркіндіктің және бостандықтың белгісі ретінде қабылдады.Оның қырағылығы мемлекетте бүлікшіліктің пайда болмауын бақылап тұрғандай.
Туда тағы бір белгі ол ою өрнекті «Қошқар мүйіз».Бұл біздің бай мәдениетімізді әлем мен сұлулықты түсіндірудің эстетикалық заңдылығын қамтиды.Бүгінгі күні біздің көк байрағымыз Біріккен Ұлттар Ұйымының ғимаратының алдында, бүкіл дүние жүзіндегі мемлекеттерде орналасқан елшіліктерміздің маңдайшаларында тұр.Мақтан тұтқан қазақ баласы Ғарышкер Талғат Мұсабаев ғарыш кемесімен заңғар көкке көтерсе,алпинистеріміз Эверест шыңына алып шақты.
Әнұран-халық жүрегінің лүпілін түйген музыкалық сәлемхат тәрізді.Рух көтеру ,елбасын қосу қажет болғанда барша жұрт қасиет тұтатын аруақты көсем атақта батыр атын атап ұран салған.Әнұран тек әуен емес,оның өлеңі де қасиетті.Әнұран білу қазақ халқының басты міндеті.
Қазақстанның тарих сахнасынан ойып тұрып орын алып, Тәуелсіз ел болып құрылғанына 21 жыл толып отыр. Қазақстан- бүгінде Еуразияның жүрегінде орналасқан, тату-тәтті өмір сүріп жатқан көпұлтты мемлекет. Аз уақыттың ішінде еліміз бізден едәуір уақыт бұрын тәуелсіздіктерін алған мемлекеттерді қуып жетіп, спорт, білім, ғылым, мәдениет, өнер жағынан әлемнің алпауыт елдерімен терезесі теңеле түсуде.Татулық пен бірлікті алға тартқан Елбасымыз көш бастап, Қазақстан бүгінде Орта Азиядағы дамушы елдерден алда келеді. Әлемдік дәрежеде спорттық жарыстарды ұйымдастырып, мықты деген елдердің ұйымына төраға болып, дүние жүзіне аты әйгілі, өзінің қандай ел екенін уақыт өткен сайын дәлелдей түсуде. Тәуелсіздігін алған күннен бастап Қазақстан дамудың жаңа сатысына көтеріліп, талай биік белестерді бағындырып келеді. Өзге елде жалауымыз көк аспанда желбіреп, рухымызды асқақтатар айбынды әнұранымыз шырқалғанда әрбір қазақстандықтың жүрегінде еліне деген мақтаныш сезімі орнайды