2-тапсырма. Төменде бірлік пен ынтымақ, береке-бітім туралы даналық сөздер берілген. Мұқият оқып, мағынасын ашыңдар.
Есте сақтаңдар!
Балаларыма өсиет:
Қылмаңыздар кепиет.
Бірлігіңнен айырылма,
Бірлікте бар қасиет.
Татулық болар береке,
Қылмасын жұрт келеке.
Араз болсаң алты ауыз,
Еліңе кірген әреке".
Бұйрық мағынасы
әртүрлі реңкте
білдіріледі: егер
бұйыру қатал талап
мағынасында жұмсалса,
дауыс көтеріңкі
айтылады, ал өтініш,
тілек мағынасында
айтылса, бәсең
айтылады,
Ақтамберді жырау
Халайықтар, жарандар,
Халқыңменен тату жүр.
Дулат Бабатайұлы
Конькимен жүгіру-бұл дене жаттығуының түрі, бұл жаттығуды адам мұз бетінде арнайы дайындалған құралда, аяқ киімге бекітілген конькимен сырғиды. Белсенді демалу, денсаулықты күшейту мақсатындағы аздаған жылдамдықпен конькимен жүгіру ойын-сауығы жәй сырғанау деп аталады. Жәй сырғанаудың ішіне- жеке, жұптық және топтық жылжу, сонымен қатар мұз үстіндегі ойындар кіреді. Сонымен конькидің әр түрлі үлгілері қолданылады. Жәй сырғанау ереже бойынша конькимен спорттық жаттығудың барлық түрлерінің мамандандырылған сабақтарының алдында тұрады: конькимен жаттығулар, шапшаң сырғанау, мәнерлеп сырғанау (жеке және жүппен), мұз үстіндегі спорттық би, хоккей, шайба және доппен ойындар. Сол себеп бойынша оны конькимен косымша жаттығуларға жатқызады. Конькимен шапшаң сырғанау (Коньки спорты)- бұл спорттық жаттығудың түрі, бұл жаттығуды орындағанда коньки тебуші жарыс шартында барынша мүмкіндігі бар өз жылдамдығымен ереже бойынша регламенттелген ара-қашықтықты жеңіп алуға тырысады. Шапшаң сырғанауда жәй және арнайы конькилер қолданылады.
2. Шаңғы жарысы
Шаңғы жарысы-Қазақстандағы спорттың кең таралған түрінің бірі.
Көпшілікке әйгілі болып жүрген спорт түрінің бірі әр түрлі ара қашықтықтағы шаңғы жарысы болып табылады. Спорттың осы түрімен айналысу дене тәрбиесінің маңызды құралы болып табылады, қозғалыс әрекеттегі бірінші орын алады.
Еліміздің көптеген аймақтарында, қыс мерзімі ұзақ және қарлы жерлерінде, шаңғымен айналысу дене тәрбиесінің кең тараған түрі. Шаңғымен айналысу кезіндегі дене тәрбиелік жүктеме көлемі және қарқындылығы бойынша өте жеңіл бөлінеді. Бұл шаңғыны әр жас шамасындағы әйелдер мен ер адамдар үшін дене тәрбиесі құралы ретінде, денсаулықтың қалпың және дене тәрбиесі дайындығын жарнама етуге мүмкіндік туғызады.
Бірыңғай бұлшық ет қимылдарымен жұмыс жасау, төмен температураларда және таза аяз ауада, ағзаның әр түрлі ауруларға шалдығуына қарсылық жасауын көтереді және жұмыс жасауға жаратымды көмегін тигізеді. Шаңғымен әдемі ормандарда және беткей бойынша әр түрлі өңірлерде серуендеу, сырғу жүйкелік жүйеге, ми және тәннің еңбекке қабілеттілігіне жаратымды ықпалын тигізеді.
Ахмет Байтұрсынұлы – қазақ қоғам және мемлекет қайраткері, «Алаш» партиясының мүшесі, ағартушы, тіл білімін зерттеуші ғалым, әдебиеттанушы, түркітанушы, ақын, аудармашы. Қазақстанда «Ұлт ұстазы» ретінде белгілі.
А.Байтұрсынұлы керемет әдебиеттанушы, ұстаз, тіл білімін зерттеуші болған. Ол қазақ жазуын араб графикасының негізінде жаңартып, шетелде тұратын миллиондаған қазаққа осы әліппені қолдануға мүмкіндік берді. 1912 жылы А. Байтұрсынұлы барлық қазақ тілінде қолданылмайтын араб әріптерін алып тастап, қазақ тіліне тән әріптерді қосты. «Жаңа Емле» атты бұл әліппе әлі күнге дейін Қытай, Афганистан, Иранда тұратын қазақтармен қолданылады.
Қазақ тілінің негізін қалап, қазақ грамматикасын анықтайтын ғылыми терминдер енгізді.
Репрессия құрбаны болып, ату жазасына кесіліп, қайтыс болғаннан кейін ақталған.
Перевод.
Ахмет Байтурсынулы — казахский общественный и государственный деятель, член партии Алаш, просветитель, учёный-лингвист, литературовед, тюрколог, поэт и переводчик. В Казахстане почитается как "Ұлт ұстазы"("Учитель нации").
А. Байтурсынулы был блестящим литератором, педагогом, лингвистом. Он реформировал казахскую письменность на основе арабской графики, дав возможность пользоваться ею миллионам казахов, живущих за границей. В 1912 году Ахмет Байтурсынулы исключил все чисто арабские буквы, не используемые в казахском языке, и добавил буквы, специфические для казахского языка. Новый алфавит, получивший название «Жаңа Емле» («Новая орфография»), до сих пор применяется казахами, живущими в Китае, Афганистане, Иране.
Разработал основы казахского языка и научную терминологию для определения казахской грамматики.
Расстрелян в период Большого террора, реабилитирован посмертно.