№2 тапсырма. «Жігітті жолдасына қарап бағала» дегенді қалай түсінесіз? Фразеологизм, мақал-мәтелдерді қолдана отырып, (50-60 сөз көлемі) қысқаша әңгіме құрыңыз. Әңгіменің құрылымын сақтаңыз /кіріспе, негізгі, қорытынды/ /5/ КіріспеНегізгі Қорытынды
Әке балаға үлгі тұтар адам! Менің әкем. Ол әрқашан мені түсінеді, қандай да бір жағдай болса да әкем мені қолдайды. Әкем – күшім менің. Ол – тірегім, қорғаным. Өйткені ол – әке, менің қорғаушы періштем.
Әке балаға үлгі тұтар адам.
Екеуміздің тарихымыз мен дүниеге келмей басталды. Мен мына дүниеге келмей жатып, сіз мені күттіңіз. Мені жан-тәніңізбен күткен шығарсыз. Анамның ішіне құлағыңызды басып, жүрегіңмен жақсы көрдіңіз. Мен білемін, алғаш рет мына әлемге шыр етіп келгенімде – сіздің бақыттан басыңыз айналып, көзіңізге жас келді.
Барлық мұғалімдерімнің ішіндегі ең мұқият және шыдамдылық танытқан тек сіз ғана. Осы әлемді сүйіп тануды да сіз үйреттіңіз. Сіз маған қамқоршы болуды да білдіңіз. Талпындыңыз. Сіз мақтан тұту үшін барлық жағдайды жасадыңыз және менің анамды бақытты қылған жансыз. Сіз маған тек өз өмірімді ғана емес, өзгенің де өмірін құрметтеуге үйреттіңіз. Сіздің сабақтарыңыз есімде мәңгі қалмақ. Әрбір адамның үлгі тұтатын адамы болуы керек.
Мектепте өзіміздің сүйікті кейіпкеріміз туралы жазатынбыз. Менде бұл туралы сұрақ туындамайтын. Менде сол кезден бастап, үлгі тұтатын кейіпкерім болды. Мен сіз жайлы айтып отырмын, әке! Сізді құттықтап, бұл жақсылықтың барлығы сіздің арқаңыз дегім келеді. Бұл біздің отбасымыздың шегі
Салт етістік — табыс септікті сөзді қажет етпей, түрлі қосымшалы сөздермен тіркесіп келетін етістік түрі. Салт және сабақты етістіктердің тұлғалық жағынан айырмасы жоқ, негізгі ерекшелік етістіктің ішкі мағыналық құрылымында. Етістіктің салт не сабақты болуы мағыналарының нысанға бағытталуына байланысты болғандықтан, Салт етістік сабақты етістікке, керісінше, сабақты етістік салт етістікке айнала алады. Салт етістікті сабақтыға айналдыруда -тыр, -тір, -дыр, -дір, -ғыз, -гіз, -қыз, -кіз, -ыр, -ір, -т секілді өзгелік етіс жұрнақтары (ағаш өсті — ағашты өсір; орындықта тұр — орындықты тұрғыз, т.б.), ал сабақты етістікті салт етістікке айналдыратын -ыл, -іл, -л, -н тәрізді ырықсыз, өздік етіс жұрнақтары (сабақты оқы — сабақ оқылды; кітапты ал — кітап алынды, т.б.) үлкен рөл атқарады.
Сабақты етістік — табыс септігіндегі сөзді керек ететін етістік түрі. Табыс септікті тура толықтауышты меңгеру немесе меңгере алмау қасиетіне қарай етістіктер салт және сабақты болып бөлінеді. Салт және сабақтылық категориясы етістіктің грамматикалық семантикасымен байланысты қалыптасқан құбылыс. Оның субъекті мен объектінің грамматикaлық (синтаксистік) қатынасын өзгертіп отыратын ішкі семантикалық мазмұны болады. Мысалы, құданы шақыр, ақиқатын біл, қымызды сапыр.
Менің әкем. Ол әрқашан мені түсінеді, қандай да бір жағдай болса да әкем мені қолдайды. Әкем – күшім менің. Ол – тірегім, қорғаным. Өйткені ол – әке, менің қорғаушы періштем.
Әке балаға үлгі тұтар адам.
Екеуміздің тарихымыз мен дүниеге келмей басталды. Мен мына дүниеге келмей жатып, сіз мені күттіңіз. Мені жан-тәніңізбен күткен шығарсыз. Анамның ішіне құлағыңызды басып, жүрегіңмен жақсы көрдіңіз. Мен білемін, алғаш рет мына әлемге шыр етіп келгенімде – сіздің бақыттан басыңыз айналып, көзіңізге жас келді.
Барлық мұғалімдерімнің ішіндегі ең мұқият және шыдамдылық танытқан тек сіз ғана. Осы әлемді сүйіп тануды да сіз үйреттіңіз. Сіз маған қамқоршы болуды да білдіңіз. Талпындыңыз. Сіз мақтан тұту үшін барлық жағдайды жасадыңыз және менің анамды бақытты қылған жансыз. Сіз маған тек өз өмірімді ғана емес, өзгенің де өмірін құрметтеуге үйреттіңіз. Сіздің сабақтарыңыз есімде мәңгі қалмақ. Әрбір адамның үлгі тұтатын адамы болуы керек.
Мектепте өзіміздің сүйікті кейіпкеріміз туралы жазатынбыз. Менде бұл туралы сұрақ туындамайтын. Менде сол кезден бастап, үлгі тұтатын кейіпкерім болды. Мен сіз жайлы айтып отырмын, әке! Сізді құттықтап, бұл жақсылықтың барлығы сіздің арқаңыз дегім келеді. Бұл біздің отбасымыздың шегі
Салт және сабақты етістік
Салт етістік — табыс септікті сөзді қажет етпей, түрлі қосымшалы сөздермен тіркесіп келетін етістік түрі. Салт және сабақты етістіктердің тұлғалық жағынан айырмасы жоқ, негізгі ерекшелік етістіктің ішкі мағыналық құрылымында. Етістіктің салт не сабақты болуы мағыналарының нысанға бағытталуына байланысты болғандықтан, Салт етістік сабақты етістікке, керісінше, сабақты етістік салт етістікке айнала алады. Салт етістікті сабақтыға айналдыруда -тыр, -тір, -дыр, -дір, -ғыз, -гіз, -қыз, -кіз, -ыр, -ір, -т секілді өзгелік етіс жұрнақтары (ағаш өсті — ағашты өсір; орындықта тұр — орындықты тұрғыз, т.б.), ал сабақты етістікті салт етістікке айналдыратын -ыл, -іл, -л, -н тәрізді ырықсыз, өздік етіс жұрнақтары (сабақты оқы — сабақ оқылды; кітапты ал — кітап алынды, т.б.) үлкен рөл атқарады.
Сабақты етістік — табыс септігіндегі сөзді керек ететін етістік түрі. Табыс септікті тура толықтауышты меңгеру немесе меңгере алмау қасиетіне қарай етістіктер салт және сабақты болып бөлінеді. Салт және сабақтылық категориясы етістіктің грамматикалық семантикасымен байланысты қалыптасқан құбылыс. Оның субъекті мен объектінің грамматикaлық (синтаксистік) қатынасын өзгертіп отыратын ішкі семантикалық мазмұны болады. Мысалы, құданы шақыр, ақиқатын біл, қымызды сапыр.