2 – тапсырмаСан есімдерден кейін тиісті тыныс белгілерін қойып жазыңдар,
мағыналық түрлерін ажыратыңдар және бөлшектік сан есімдерді сөзбен жазыңдар.
30 дан, 40 қа, 5 сынып, ІІІ курс, 3 курс, 12 мектеп, ХХ том, 20 том, 7 сәуір, 1983 жыл, 40 таған, 20-30 дарда, 40 аса,50 ге жақын, 10,5, 2,5,
3– тапсырма. Сан есімдерді тауып , тұлғасына қарай ажыратыңдар.
Үйге жиырма шақты артист жиналды. Тас көмір – бұдан екі жүз миллиондаған жылдар бұрын жер бетіне қаптап шыққан өсімдіктердің денелері. Қазір республика совхоздарында жүз мыңдай агроном , инженер, зоотехник және басқа мамандар жұмыс істейді . 1916 жыл. Шілденің ақырғы айы – августың бас кезі. Баскент қазір жүз елу мыңдай халқы бар , бұрынғыдан алты – жеті есе ұлғайған индустриялы , көп құрылысты қызық қала , өнерлі қала боп қатты өсіпті .
4 – тапсырма. Болжалдық сан есімді тауып , жасалу жолын, ерекшелігін айтыңдар.
Жүзден астам ұлттар мен шағын халықтар өкілдері қазақ жерінде тұтас бір семья құрып, өмір сүріп , жемісті еңбек етуде . Бұл көшке жетпіс шақты адам жиналды . Үйден 16 – 17 шамасындағы бұралған әдемі қыз шықты, үсті – басы малынып тұр. Биыл үй басына екі жүз, үш жүз пұт егін алайық деп отырмыз. Ауылдан он бес шақырымдай жерде бір ауыл бар болатын . Олар жыл сайын бес – алты мың гектар егін егеді.
5 – тапсырма. Сан есімдерді тауып , оларды синтаксистік қызметіне қарай талдаңдар.
Механизм бөлшектерінің тоқсан тоғызы дұрыс , бірі теріс болса, сол бірі тоқсан тоғызды бөгейді. Екеуінің үйлері де көрші, қораларының қақпасы біріне – бірі қарап тұрады. Республикамызда табиғи шабындық пен жайылымдар шамамен 180 миллион гектар жерді алып жатыр. Астық тасымалын сағаттық графикпен ұштастыру арқасында 250 автомашинаны үнемдеуге мүмкіндік туды.
Адам болып дүниеге келген соң әр адам ананың сүті арқылы ана тілін,анасының тәрбиесін бойына сіңіріп өседі. Адам үшін ана тілі-туған тілі. Әр халықтың өз тілі,өз діні,өз әдет-ғұрпы бар. Әрбір халық өз ана тілін құрметтейді,қастерлейді. Ал өз ана тілін білмеу-надандық. "Өзге тілдің бәрін біл,өз тіліңде құрметте" дегендей,қанша тілді білсе де,әрбір жеке тұлға өз ана тілін құрметтей білу керек.
Қазіргі заманда адамдар ағылшын,француз тілдерін үйренуге талпынып жатыр. Себебі,ағылшын тілі шет елдермен қарым-қатынасқа түсу үшін өте қажет. Сонымен қатар,қытай,француз,орыс тілдерін біліп жүру де артық етпейді. Әр түрлі елдің тілдерін білу-мақтаныш,әрі адамның білімді екенін көрсетеді және де көптеген елдермен араласуға мүмкіндік тудырады. Үш тілден көп тілді білетін адамды "Полиглот" деп атайды. Елімізде үш тілді,яғни,қазақ,орыс,ағылшын тілдерін білу қажет. Болашақта көп тілді білудің пайдасы көп. Көптеген тілді білген адам жұмысқа да оңай орналасады. Алайда,қаншама тілді үйренсек те,ана тілімізге деген құрметті ұмытып кетпейік
Бізге берілген мәтіндек асты сызылған сөздер: "Мен" және "шарға" сөздері. Осы сөздерге немесе оларды қосаушылық теңдеуге болады. Олардың да нақты анықтауымыз керек.
Сонымен қатар, сөздердің арасындағы байланысты мүмкіндікті ойлап тағайындау қажет. "Мен" деген сөз бізге өзімізді көрсетеді, сондықтан оны "өзімізге" жатадымыз. "Шарға" деген сөз "қара балта" деп есептелген. Осылайша, осы сөздің өзіндегі ойлап тағайындауды ойлаймыз: "Ойлап тағайындау үшін бірінші рет қара балта тағайындандым, солай болса шарға."
Кейіпкердің көңіл күйіні оқиғалармен сипаттаңыз, өкіміз де бұйрықтыларды сипаттаңыз. Кейіпкер ойлап тағайындауды дұрыс көрсетіп жатса, солай көңіл блоктығына бақылап үйретуге болады.
Мұндай шартпен осы сұраққа жауап пайда болып тура белгіленсе, кез келген кіскедейге код жасауға болады. Ол әдетте САОР (сұрақ, анализ, ойлау, растау) қабілеттерін дамытуға мүмкіндік береді. Қыскарт боларыңыз мен біз сұрағымызды САОР ретінде қачайтып жатамыз:
1. Сұрақ: Мен шарға ұстаған Қара балта едім. Шабуымды таппай кетілдім. Асты сызылған сөздердегі кейіпкердің көңіл күйі.
2. Анализ: Шақыру үшін бізге қаншалықты сөздеуге болады. Асты сызылған сөздерге, оларды түсіндіру үшін тығыздауды ойлап, олардың арасындағы байланысты түсіндіру қажет. Кейіпкердің көңіл күйін ойлап тағайындау.
3. Ойлау: Мен шарға ұстаған Қара балта едім, айтқанымды шабуым таппай кетті, осы кезде кейіпкердің көңіл күйін көрген боладым.
4. Растау: Бұл сұрақтан бастап, менің көредігімнен орындалғандықтан мұндай сергіткіштік жасау мүмкін. Осы сұрақка жауап берілген шарттарды сақтау: мен көргенімді белгілеп өтеу, аналіздағы шарттарды сақтау және анализда белгіленген жауапты растау. Менің ойланған жауабым шарілым жан жауабы лаубастық.
Бұған жатпай, егер менің ойымым тура болмай қанаул деп болса, онда қайтыс бетімен бір рет қарайдағыдай жасауымыз керек.