тұрғын үй тұрғысынан танудамыз. Жеріміздегі бірнеше жүздеген, ескі қалалар мен қорғандар немесе егіс алқаптары мен бау-бақша орындары осы түсініктің қарама-қарсы дәлелі бола тұра, өз ұлтымызды көшпенді дейміз. Ұлтымыздың қалыптасуынан бастау алатын ата кәсіптің бірі – мал шаруашылығы болғандықтан,төрт түлік малдың жаз жайлауы мен қыс қыстауына, өсетін шөбі мен ішетін суының малға жайлылығы мен жұғымдылығына сай, көшіп жүретініне қарай бүкіл ұлтты көшпенді санау, қай жағынан да орынсыздау екені анық.
Малдың күші, сүті, еті, терісі – халықтың тағамы, киімі, баспанасы, үй жиһазы – өмірінің, тіршілігінің негізін құрайтыны рас. Тұрмыстың бұл түрінің адамзат өркениетіне, мәдениетіне қосқан және қосатын үлесі зор екенін мойындай отыра, қазақ ұлты тек малдың соңында бел асып, көшіп жүрді деп ойлау негізсіз. Мал бағу ата кәсіптің бірі ғана саналады. Ұлтымыз осы кәсіптің негізінде табиғаттан жауынгерлік, табиғат заңдылықтарына сәйкес тіршілігін жоспарлау, поэзия, көркем тіл, сәулет өнері, ойға тапқырлық, салт-дәстүрлерін қалыптастырудың негіздерін қалауда тәлім-тәрбие алды. Бірақ қазақ көшпенді халық емес, бұл менің жеке пікірім. Өз пайымым бойынша көшпенділер санатына атамекеніне оралмайтындар жатады. Мен осы орайда қазақы киіз үйді басқа қырынан талқыламақпын. Киіз үйдің құрылымдық ерекшелігіне назар аударсаң, жинақылығы мен ыңғайлылығы өз алдына, сәулеттік шешімі мен сырт пішімі ерекше сұлулығымен дараланып тұр. Ғалымдардың пікірінде киіз үй сәулет өнерінің әлемдік озық үлгісінің біріне жатады. Небәрі сүт пісірімдей уақытта, бір түйеге жүк болатын киіз үйдің қаһарлы қысқа да төтеп беретін тұрғын үйге айналуымен қатар, дөңгелек кескіндегі бөлме ауасының алмасуы төрт бұрышты кескінді бөлменің ауасы тазаруынан 5-6 есе тезірек болатынын қазіргі архитектура ғылыми жетістіктерімен дәлелдеген. Еуропалық тас, бетон үйлер мен заманауи полимерлік материалдарының әртүрлі температуралық жағдайда бөлетін химиялық қоспалары бөлме ауасының 35 пайызын құраса, киіз үй адам денсаулығына тіпті зиянды емес екені ерен талантты адамдардың арғы тамыры ауылда жатқанын түсіндіреді. Киіз үйдің сүйегі дегеніміз – кереге, босаға – сықырлауық есік, уық, шаңырақ біркелкі сәмбі талдан жасалады. .
Эссе: Жастар еліміздің–жарқын болашағы.
«Жастар еліміздің–жарқын болашағы» деген қанатты сөздер жиі
айтылып келеді.
Расында, қазақ елінің ертеңгі күні қазіргі жастардың қолында. Осындай
жері үшін, елі үшін күрес қазақ халқын «Мың өліп, мың тірілген» күй
кештірді, бірақ халқымыз ешкімге мойынсұнбай, тәуелсіздігі үшін, азаттығы
үшін «Ереуіл атқа ер салды». Қазақ халқының басынан «Ақтабан
Шұбырынды» заманы да өтті. Сол кездегі қилы заманның куәгерлері – Бұқар
Жырау, Абылай хан.
Абылай–халық арманын, халық мүддесін жүзеге асырған алып, асқақ
тұлға. Сондықтан, қиын-қыстау, қилы заманды бастарынан өткізіп, маңдай
терімен қол жеткізіп алған тәуелсіздікті, азаттықты сақтау – елім деп соғатын
жүрегі бар, ары мен намысы бар, жастардың міндеті, борышы.
Ал, «Қазақ» деген елдің кемел болашағын әрі қарай өркендету үшін
Қазақстан жастары білімді болуы шарт. Білім мен тәрбие егіз ұғым болғандықтан, жастар осы егіз ұғымды бірдей, жан дүниесімен санасына
сіңіруі керек. Сол тәрбиенің өзі отбасы, ошақ қасынан басталады. Ана
сүтімен, алпыс екі тамырды иітіп, бойымызға дарыған тәрбие талбесіктен
бастау алып, білім мен ұштасып, жербесікке жеткенше жалғасын табады.
Осы егіз ұғымды бойына сіңіре білген жастар ғана болашақ, өркениетті елдің
кепілі болмақ.
Қазіргі таңда жастарға еліміз құшағын кең жая барлық мүмкіндікті
жасауда. Білім алып, одан әрі шыңдаймын десе, оған да жол ашық. Бұл – цифрландыру (сандық) заманы. Бұған дәлел ретінде елбасымыздың сындарлы
саясатының арқасында өркениетті елу елдің қатарына да қосылдық. Дамыған
елдермен тереземіз теңесті десек артық айтқан болмас. Тек, жастарымыз «Еріншектің ертеңі бітпеске» салынбай, жалындап, құшырлана, еңбектенсе
болғаны.
Еңбектеніп қана қоймай, «Жетелі жұрттың жеті белгісін» ар-намысымен
қорғап, сақтағаны жөн. Ал, «Жетелі жұрттың жеті белгісі» ол еліміздің
көкейінен, әрбір үйдің төрінен, әр азаматтың жүрегінен орын иемденіп,
төтенше қастерлеп, тәжім, тағзым етіп, бас иер, елдің өзіне тән, өзгеге
ұқсамайтын өзін бүкіл дүниеге паш ететін «Қазақ» деген елдің рәміздері.
Олар: Ту, Елтаңба, Әнұран, Төлтұмар, Елтеңге, Ұлтжазу.
Ту. Көкірегімізді жаулар, көгілдір жылы түс қазақ елінің тұтастығы мен
бірлігін сақтайтын, «Біз деген бірегей ұғымды білдіретін құдіретті белгі».
Елтаңба. Тағдырдың тар жол, тайғақ кешуіне дес бермейтін таймас
пырақтық, болашаққа өрлеген, талмас қанаттың, құдіретті қара шаңырақты
көгілдір аспан жүзінде жүздіріп, төбемізге көтеріп жүретін ұлттық
нышанымыз.
Әнұран.Халықтың мұңы мен мұратын, қайғысы мен қуанышын әр
шумаққа, тармаққа екшеп сыйғызған сұлу ән. Ел әні.
Елұран. Жігеріңді қайрап, намысыңды оятар, жалындатар құдірет күші.
Айбарыңды асқақтатар рух.
Төлтұмар. «Төлқұжат» деп айтылатын,кім екеніңді айқындатар
тұмарымыз.
Елтеңге. Тәуелсіз, Егемен еліміздің ерекше белгісі – ақша.
Ұлтжазу. Дөңгеленіп түскен қара әріптерге қарасаң, көзіне оттай
басылады. Бүкіл бітім, болмысынан иісі аңқып тұратын, кім екеніңді айтпай-
ақ айқындайтын ұлтжазудың жөні бір бөлек.
Болашаққа ұмтылған кемел елдің кез-келген азамат жастары осы
жоғарыда айшықталып көрсетілген, «Жетелі жұрттың жеті белгісін» көзінің
қарашығындай, аманаттап сақтауға міндетті.Бұл рәміздер–еліміздің аманаты.
Осы аманатты сақтауға жастарға алдымен махаббат керек. Егер жастардың
бойында елге, Отанға деген махаббат болса, аманатқа қиянат жасамайтыны
сөзсіз. «Махаббат әлемді тербетеді» деген сүбелі сөзде осыны айқындап
көрсеткендей.
Тоқсан ауыз сөздің тобықтай түйінін тарқата келе, болашақтың
жалынды жастары егемен елде алған білімдерін, ел болашағының игілігі
үшін жұмсап, «Өзге елде сұлтан болмай, өз еліңде ұлтан» болып, көрсе қызарлыққа салынбай, еңбек етсе ғана талай дамыған елдердің алдында көш
ілгері жүретініміз хақ.
Киіз үй көшпенділер өркениетінің озық үлгісі
Объяснение:
тұрғын үй тұрғысынан танудамыз. Жеріміздегі бірнеше жүздеген, ескі қалалар мен қорғандар немесе егіс алқаптары мен бау-бақша орындары осы түсініктің қарама-қарсы дәлелі бола тұра, өз ұлтымызды көшпенді дейміз. Ұлтымыздың қалыптасуынан бастау алатын ата кәсіптің бірі – мал шаруашылығы болғандықтан,төрт түлік малдың жаз жайлауы мен қыс қыстауына, өсетін шөбі мен ішетін суының малға жайлылығы мен жұғымдылығына сай, көшіп жүретініне қарай бүкіл ұлтты көшпенді санау, қай жағынан да орынсыздау екені анық.
Малдың күші, сүті, еті, терісі – халықтың тағамы, киімі, баспанасы, үй жиһазы – өмірінің, тіршілігінің негізін құрайтыны рас. Тұрмыстың бұл түрінің адамзат өркениетіне, мәдениетіне қосқан және қосатын үлесі зор екенін мойындай отыра, қазақ ұлты тек малдың соңында бел асып, көшіп жүрді деп ойлау негізсіз. Мал бағу ата кәсіптің бірі ғана саналады. Ұлтымыз осы кәсіптің негізінде табиғаттан жауынгерлік, табиғат заңдылықтарына сәйкес тіршілігін жоспарлау, поэзия, көркем тіл, сәулет өнері, ойға тапқырлық, салт-дәстүрлерін қалыптастырудың негіздерін қалауда тәлім-тәрбие алды. Бірақ қазақ көшпенді халық емес, бұл менің жеке пікірім. Өз пайымым бойынша көшпенділер санатына атамекеніне оралмайтындар жатады. Мен осы орайда қазақы киіз үйді басқа қырынан талқыламақпын. Киіз үйдің құрылымдық ерекшелігіне назар аударсаң, жинақылығы мен ыңғайлылығы өз алдына, сәулеттік шешімі мен сырт пішімі ерекше сұлулығымен дараланып тұр. Ғалымдардың пікірінде киіз үй сәулет өнерінің әлемдік озық үлгісінің біріне жатады. Небәрі сүт пісірімдей уақытта, бір түйеге жүк болатын киіз үйдің қаһарлы қысқа да төтеп беретін тұрғын үйге айналуымен қатар, дөңгелек кескіндегі бөлме ауасының алмасуы төрт бұрышты кескінді бөлменің ауасы тазаруынан 5-6 есе тезірек болатынын қазіргі архитектура ғылыми жетістіктерімен дәлелдеген. Еуропалық тас, бетон үйлер мен заманауи полимерлік материалдарының әртүрлі температуралық жағдайда бөлетін химиялық қоспалары бөлме ауасының 35 пайызын құраса, киіз үй адам денсаулығына тіпті зиянды емес екені ерен талантты адамдардың арғы тамыры ауылда жатқанын түсіндіреді. Киіз үйдің сүйегі дегеніміз – кереге, босаға – сықырлауық есік, уық, шаңырақ біркелкі сәмбі талдан жасалады. .