Аңшылық (аң аулау) – атам заманнан бері келе жатқан дәстүрлі қазақ кәсіптерінің бірі. Еліміздің аумағында жеке аң аулау мен бүкіл ру болып аң аулау бірдей дамыды. Дәстүрлі қазақи жіктеу бойынша сайман – қарудың көмегімен аң аулау аңшылық, ал ит пен жыртқыш құстардың көмегімен аң түсіруді саятшылық деп аталады. Аңшылықтың тазымен аң қағу, саят, сонар, салбурын деген сияқты түрлері болды.
Аң аулаудың сан алуын түрлері бар, бұл тәсілдер ұрпақтан ұрпаққа жалғасып келе жатқан күні бүгінге дейін маңызын жоғалтпаған тәсілдер. Олар үнемі жетілдіріп, толықтырылып отырады. Аңшылықтың құм қақпан, тас қақпан құру, орға жығу, індету, қысаңға қамап, сойылмен ұру, тұзақ, абақ, шаншу, атқы, баспа, ау, тор, ат үсті нен сойыл-шоқпармен соғу секілді тәсілдері белгілі.
Аң аулаудың бірнеше түрі бар, ең кең тарағандары: жеке аң аулау, топ болып аң аулау және аңды ұрып алу. Әрқайсысы өз басына жеке аңшылық түрі саналады.
Әрине, аң аулау қызық қуу ғана емес екенін есте сақтаған жөн. "Бөрінің тәңірі, аңның киесі бар" деп аталарымыз бекер айтпаған, себебі аң аулаудың да өзіндік ерекшеліктері мен жөн – жоарлғылары, аңды аулайтын және ауламайтын кездері болады, аңды тек ермек үшін ғана ауламайды.
Мұғалім: Балалар, бүгін сабағымыздың тақырыбы фаст фуд және оның жденсаулыққа зияны жайлы болмақ. Фаст фуд дегеніміз не? Алдымен осы сұраққа жауап беріп көрейік.
Оқушылар: Апай, фастфуд дегеніміз – жылдам даярланатын тағамдар.
Мұғалім: Дұрыс айтасыңдар, балалар. Уақыт пен заман ағымына қарай, бүгінгі күні қоғамымызда «фастфуд», яғни жылдам даярланатын тағамдар аса үлкен танымалдыққа ие болып отыр. Мұның себебі неде деп ойлайсыңдар?
Алдияр: Апай, мен жауап берейінші. Менің ойымша, оның бірден - бір себебі: бүгінгі күні адамдар материалдық құндылықтарды жоғары бағалағаннан кейін және «уақыт - ақша» деген түсінік қоғамда етек жайғаннан бері, сол уақытты үнемдеу мақсатында фастфуд өте үлкен танымалдыққа ие болып отыр деп есептеймін.
Мұғалім: Өте дұрыс айттың, Алдияр. Ғалымдардың ойынша, мұндай жылдам даярланатын тағам адам ағзасына кері әсерін тигізіп, тіпті кейбір аурулардың себепшісі де болып жатады. Сол қандай аурулар, білесіңдер ме?
Оқушылар: Ең басты зияны – ол асқазанға тигізетін кері әсері. Сонымен қатар, бұл тағамдар әуестік туғызады. Ал үнемі біркелкі тамақтану да зиян.
Мұғалім: Денсаулық мамандарының айтуынша, жылдам даярланатын тағам құрамында майлар мен консерванттар өте. Сонымен қатар, бұл тағамдарды дайындау барысында маргарин өте көп қолданылды, ал оның құрамында трансмайлар көп, ол да адам ағзасына зиян келтіреді. Және де фастфуд әзірлеушілер оның құрамына арнайы дәмін күшейтетін арнайы дәмдеуіштер қосып, осының салдарынан адамдарда тәуелділік пайда болады. Сондықтан менің кеңесім: мұндай тағамдардан шама келгенше бас тартып, дұрыс тамақтанып, өз денсаулығымызды сақтайық!
ответ, проверенный экспертом
4,4/5
88
maudarbekova
Аңшылық туралы.
Аңшылық (аң аулау) – атам заманнан бері келе жатқан дәстүрлі қазақ кәсіптерінің бірі. Еліміздің аумағында жеке аң аулау мен бүкіл ру болып аң аулау бірдей дамыды. Дәстүрлі қазақи жіктеу бойынша сайман – қарудың көмегімен аң аулау аңшылық, ал ит пен жыртқыш құстардың көмегімен аң түсіруді саятшылық деп аталады. Аңшылықтың тазымен аң қағу, саят, сонар, салбурын деген сияқты түрлері болды.
Аң аулаудың сан алуын түрлері бар, бұл тәсілдер ұрпақтан ұрпаққа жалғасып келе жатқан күні бүгінге дейін маңызын жоғалтпаған тәсілдер. Олар үнемі жетілдіріп, толықтырылып отырады. Аңшылықтың құм қақпан, тас қақпан құру, орға жығу, індету, қысаңға қамап, сойылмен ұру, тұзақ, абақ, шаншу, атқы, баспа, ау, тор, ат үсті нен сойыл-шоқпармен соғу секілді тәсілдері белгілі.
Аң аулаудың бірнеше түрі бар, ең кең тарағандары: жеке аң аулау, топ болып аң аулау және аңды ұрып алу. Әрқайсысы өз басына жеке аңшылық түрі саналады.
Әрине, аң аулау қызық қуу ғана емес екенін есте сақтаған жөн. "Бөрінің тәңірі, аңның киесі бар" деп аталарымыз бекер айтпаған, себебі аң аулаудың да өзіндік ерекшеліктері мен жөн – жоарлғылары, аңды аулайтын және ауламайтын кездері болады, аңды тек ермек үшін ғана ауламайды.
Мұғалім: Балалар, бүгін сабағымыздың тақырыбы фаст фуд және оның жденсаулыққа зияны жайлы болмақ. Фаст фуд дегеніміз не? Алдымен осы сұраққа жауап беріп көрейік.
Оқушылар: Апай, фастфуд дегеніміз – жылдам даярланатын тағамдар.
Мұғалім: Дұрыс айтасыңдар, балалар. Уақыт пен заман ағымына қарай, бүгінгі күні қоғамымызда «фастфуд», яғни жылдам даярланатын тағамдар аса үлкен танымалдыққа ие болып отыр. Мұның себебі неде деп ойлайсыңдар?
Алдияр: Апай, мен жауап берейінші. Менің ойымша, оның бірден - бір себебі: бүгінгі күні адамдар материалдық құндылықтарды жоғары бағалағаннан кейін және «уақыт - ақша» деген түсінік қоғамда етек жайғаннан бері, сол уақытты үнемдеу мақсатында фастфуд өте үлкен танымалдыққа ие болып отыр деп есептеймін.
Мұғалім: Өте дұрыс айттың, Алдияр. Ғалымдардың ойынша, мұндай жылдам даярланатын тағам адам ағзасына кері әсерін тигізіп, тіпті кейбір аурулардың себепшісі де болып жатады. Сол қандай аурулар, білесіңдер ме?
Оқушылар: Ең басты зияны – ол асқазанға тигізетін кері әсері. Сонымен қатар, бұл тағамдар әуестік туғызады. Ал үнемі біркелкі тамақтану да зиян.
Мұғалім: Денсаулық мамандарының айтуынша, жылдам даярланатын тағам құрамында майлар мен консерванттар өте. Сонымен қатар, бұл тағамдарды дайындау барысында маргарин өте көп қолданылды, ал оның құрамында трансмайлар көп, ол да адам ағзасына зиян келтіреді. Және де фастфуд әзірлеушілер оның құрамына арнайы дәмін күшейтетін арнайы дәмдеуіштер қосып, осының салдарынан адамдарда тәуелділік пайда болады. Сондықтан менің кеңесім: мұндай тағамдардан шама келгенше бас тартып, дұрыс тамақтанып, өз денсаулығымызды сақтайық!