3-4-сабақ ЕНИСЕЙ, ТАЛАС, ОРХОН ЕСКЕРТКІШТЕРІ
1-тапсырма. Мәтінді оқып, тақырып қой. Мәтінді жалғастыр.
Орхон-Енисей жазба ескерткіштеріне «Күлтегін» және «Тоныкөк»
жырлары жатады. Бұл жыр түркілердің ерлігін, елдігін дәріптейтін
тұңғыш батырлар жыры болып саналады. Түркілердің өз елі, жері
үшін жүргізген соғыстарын атап көрсетеді де, сол жеңістердің оңайға
түспегені, оған Тоныкөктің ақыл-кеңесімен және ерлік істерімен үлес
қосқаны суреттеледі. Тоныкөк жырында дидактикалық сарындағы
қанатты сөздер, афоризмдер, мақал-мәтелге айналып, халықтық тілге
біржолата сіңісіп кеткен сөз тіркестері жиі кездеседі. Әсіресе Тәңір,
түркі, бек, бай деген ұғымдар тілімізде күні бүгінге дейін алғашқы
мағынасында қолданылады. Бұны көне түркі мәдениеті мен бүгінгі
қазақ мәдениеті сабақтастығының белгісі деуге болады.
( «Қазақтың тәлімдік ойлары» антологиясы)
Мәтінді жалғастырып беріңдерші өтінем
В Красную книгу животных занесено 173 вида насекомых, 5 видов земноводных, 8 видов пресмыкающихся, более 67 видов птиц и 41 вид млекопитающих.
Одним из редких животных является красный или горный волк. Длина его тела до 1 метра, вес от 12 до 21 кг, внешне напоминает лису.В основном, горный волк привлек людей своим красивым пушистым мехом, ярко-рыжего окраса и отличительной «изюминкой» — кончиком хвоста , который в отличии от лисьего, имел черный цвет. Обитает красный волк на Дальнем Востоке, в Китае и Монголии, предпочитает передвигаться небольшими стаями — от 8 до 15 особей.
Амурский (уссурийский) тигр — редкий подвид кошачьих. Известно, что на береговом хребте Сихотэ-Алиня еще осталась в наименьшем количестве популяция этих диких кошек. Амурские тигры в длину могут достигать два метра. Хвост у них тоже длинный – до одного метра.
Редкие птицы:
Лебедь-кликун — моногамная птица, ставшая символом верности и любви во многих странах мира.
Савка — коренастая уточка с голубым клювом и черной «шапочкой» на голове.
Пискулька — дикий гусь, получивший название за звуки, издаваемые в полете.
1. Ол халық жазушы
2. Ол 12.12.1928 жылы туған, Қырғыз Республикасы Талас өңірі, Шекер ауылы
3. Айтматов жазушы М. О. Әуезовтың мол салалы, кең арналы шығармашылығына ой айтқан «Ұстаз туралы сөз» атты мақаласында (Біздің Мұхтар. - А., 1976) «Абай жолы» эпопеясының бас кейіпкері - Абай тұлғасына тоқтала келіп: «Абай секілді ой-арманы азат, шетсіз ақындық, шексіз адамдық тұлғаның өзін қоршаған ожар, топас тоң мойын топпен тартысқа түсуі және мұндағы сирек ұшырасатын жаңалық пен тазалық Абайды дүниежүзілік трагедияның шыңына шығарады...» - деп жазды.
4. 5 тілге
5.Ана– Жер ана”(1963) повесінде қырғыз халқының Отан соғысы жылдарындағы басынан кешкен қасіретін, қайғысын, сол ауыртпалықты көтере білген рухы биік Толғанай бейнесін шыншыл да, асқан шеберлікпен сомдаған
6.10.06.2008 жылы қайтыс болды