Бас киімдерXIX ғасыр мен XX ғасырдың бас кезіндегі қазақтың ұлттық киімдеріне зерттеу жүргізген И.В.Захарова мен Р.Р.Ходжаева ер адамдардың бас киімдерін 6 топқа бөледі. Олар мынандай:
1. Дөңгелек, жеңіл, өзін сырып, кестелеп матадан тіккен және қалпақ, тымақ астынан киетін кішігірім бас- киім – тақия. 2. Матадан тігілген кішкентай, етегі терімен көмкерілген баскиім – төбетей. 3. Киізден тігілген баскиім – қал-пақ. 4. Қалың матадан тігілген башлық (күләпара). 5. Тері қапталған жылы баскиім – бөрік. 6. Аң терісінен жасалып, суықта киетін баскиім – тымақ.
Әр халықтың өзіне тән ұлттық зергерлік бұйымдары болады. Қазақ халқының зергерлік өнері бұрынғы заманнан бері халықтың өмірімен, шаруашылығымен тығыз байланыста.
Зергелер көбінесе қыздар мен әйелдер бұйымдарын күміс пен алтыннан жасап, асыл тастармен безендірген, ал ұсталар болса, ерлердің қару – жарақтарын жасаған.
Қыз – келіншектер жасы мен отбасылық жағдайына байланысты түрлі зергерлік бұйымдар таққан. Ең көп қолданыста болған зергерлік бұйым – білезік. Білезіктің бірнеше түрі бар: алтын білезік, күміс білезік, құйма білезік, сағат білезік, топсалы білезік, бұрама білезік, қос білезік т.б.
Әйелдерге арналған әсем бұйымдардың тағы біреуі – жүзік. Жүзіктің бетіне асыл тастар орнатылып немесе түрлі – түсті әйнектерден ою – өрнек жүргізіледі. Жасалуына қарай көзді, балдықты, құс тұмсық жүзік деп аталады. Сонымен қатар мөр жүзік, құдағи жүзік, отау жүзік, қарала жүзік, ақық жүзік деген түрлері бар.
Білезікпен қатар жиі қолданылып жүрген зергерлік бұйым түрі – сырға. Оның сапасына, құрамына сай көптеген түрі болады: ай сырға, тас көзді сырға, күмбез сырға, салпыншақ сырға, сабақты сырға, шашақты сырға т.б.
Қай зергерлік бұйым болмасын қыз – келіншектердің көркіне көрік қосып, сымбатын ажарландыратыны сөзсіз. Соңғы уақытта ұлттық құндылықтарымызды насихаттап, қайта жаңғыртудың арқасында ұмыт қалған ұлттық бұйымдарымыз қайта қолданысқа енуде.
Бас киімдерXIX ғасыр мен XX ғасырдың бас кезіндегі қазақтың ұлттық киімдеріне зерттеу жүргізген И.В.Захарова мен Р.Р.Ходжаева ер адамдардың бас киімдерін 6 топқа бөледі. Олар мынандай:
1. Дөңгелек, жеңіл, өзін сырып, кестелеп матадан тіккен және қалпақ, тымақ астынан киетін кішігірім бас- киім – тақия.
2. Матадан тігілген кішкентай, етегі терімен көмкерілген баскиім – төбетей.
3. Киізден тігілген баскиім – қал-пақ.
4. Қалың матадан тігілген башлық (күләпара).
5. Тері қапталған жылы баскиім – бөрік.
6. Аң терісінен жасалып, суықта киетін баскиім – тымақ.
Қазақ халқының ұлттық зергерлік бұйымдары.
Әр халықтың өзіне тән ұлттық зергерлік бұйымдары болады. Қазақ халқының зергерлік өнері бұрынғы заманнан бері халықтың өмірімен, шаруашылығымен тығыз байланыста.
Зергелер көбінесе қыздар мен әйелдер бұйымдарын күміс пен алтыннан жасап, асыл тастармен безендірген, ал ұсталар болса, ерлердің қару – жарақтарын жасаған.
Қыз – келіншектер жасы мен отбасылық жағдайына байланысты түрлі зергерлік бұйымдар таққан. Ең көп қолданыста болған зергерлік бұйым – білезік. Білезіктің бірнеше түрі бар: алтын білезік, күміс білезік, құйма білезік, сағат білезік, топсалы білезік, бұрама білезік, қос білезік т.б.
Әйелдерге арналған әсем бұйымдардың тағы біреуі – жүзік. Жүзіктің бетіне асыл тастар орнатылып немесе түрлі – түсті әйнектерден ою – өрнек жүргізіледі. Жасалуына қарай көзді, балдықты, құс тұмсық жүзік деп аталады. Сонымен қатар мөр жүзік, құдағи жүзік, отау жүзік, қарала жүзік, ақық жүзік деген түрлері бар.
Білезікпен қатар жиі қолданылып жүрген зергерлік бұйым түрі – сырға. Оның сапасына, құрамына сай көптеген түрі болады: ай сырға, тас көзді сырға, күмбез сырға, салпыншақ сырға, сабақты сырға, шашақты сырға т.б.
Қай зергерлік бұйым болмасын қыз – келіншектердің көркіне көрік қосып, сымбатын ажарландыратыны сөзсіз. Соңғы уақытта ұлттық құндылықтарымызды насихаттап, қайта жаңғыртудың арқасында ұмыт қалған ұлттық бұйымдарымыз қайта қолданысқа енуде.