3. Поэманы қайтадан оқып, кестені толтыр. Еще раз прочитайте поэму и заполните таблицу. Сөздер/слова «Күйші» поэмасынан 3 сөз тіркесін жаз/

Напишите 3 фразы из стихотворения «Куйши».

Адам/ человек Үзінді кейіпкері кім?/

Кто главный герой отрывка?

Сандар/цифры Үзіндіде қандай күйлер аталды? Санамалап айтыңдар./

Какие куй назывался в отрывке? Подсчитайте.

Әрекет/ Действие Күйшінің күй тарту шеберлігін жаз./Напишите мастерство куйши

Дыбыс /звук Қобыздың үні қалай суреттелген?/

Как описывается звук кобыза?

Көзқарас / Точка зрения Күйшіге баға беріңдер/ Оцените куйши

Ілияс Жансүгіров. «Күйші» поэмасы (үзінді).

Там, где плещет Балхаш, разметался аул.

В ханской юрте разносится струнный гул,

По домбре ударяя, сидит там кюйши,

Он, играя, к трепещущим струнам прильнул.

Скор мелькающих пальцев его полет,

Ярким пламенем песня в груди встает,

И медовые звуки с перстов текут,

А со лба его жаркий струится пот.

Тронут общим вниманием юный кюйши.

Он по струнам легко ударять спешит,

Девяносто напевов волною бегут,

То тревогой, то лаской касаясь души.

Память радуют, сердце щемят две струны,

То веселости нежной, то грусти полны,

Их звенящий напев, их трепещущий кюй

Разливается, плещет разбегом волны.

Грустно, жалобно плакали струны в степях,

Песню слушал весь мир: степь в весенних цветах,

Заяц в поле, и уши поднявший кулан,

И тигрица, что рыщет в густых камышах.

И, летя переливами «Асанкайги»

На Алтай, к Ала-Тау, к пескам Сыр-Дарьи,

Вырывался напев желмая на простор,

Разливая печальные звуки свои.

Как аул, Ала-Тау – гора замерла,

И, как печень, дрожала, размякнув, скала,

Словно летом безудержно хлынувший дождь.

Эта песня со струн, все бушуя, текла.

Дробью била она, как порой барабан,

Нарастая, шумела, как гневный буран,

И мороз ослабел, и растаял весь лед,

Злой батыр подобрел, не терзает народ,

Сабли белые гнутся, как мягкая жесть,

Покоренный орел удержал свой полет.

​

Әже - баланың әкесінің, сондай-ақ, анасының шешесін атайтын, туыстық қатынасты білдіретін атау. Одан арғылары үлкен әже немесе ұлы әже деп аталады.
Қазақ отбасындағы әже орны ерекше әрі қадірлі. Әже - отбасының ғана емес, әулеттің де ұйытқысы, ағайын- абысындардың бірлігін, татулығын сақтайтын сыйлы анасы, кейінгі жастардың, келіндердің тәрбиешісі әрі ақылгөйі Қазақ қоғамында әдетте жас отау иелерінің тұңғыш баласын әжесі бауырына салады. Бала ата-әженің кенжесі саналып, немерені әжесі тәрбиелеп, бағып-қағады. Әже мен немере арасындағы туыстық байланыс өте нәзік әрі берік. Балажан қазақ үшін ата мен әжеге жас сәби жай ғана ермек емес, тәрбиеленуші ерекше субъект. Тарихта күллі рулы елге ана болып саналған Айпара әже, Домалақ ене, Зере, Айғаным секілді әжелердің бейнесі аңыз-әңгімелерде, әдеби шығармаларда сомдалған

Әбу Нәсір әл-Фарабидің нақыл сөздерін ұсынамыз.Ар-ождан алдындағы адалдық өз қадір-қасиетіңе, ізгі іс-әрекетіңе байланысты.Шыншылдық адалдықпен ағалас.Өрге жүзген өнегелі ісімен, Таңда адал дос өз теңіңнің ішінен.Адам мақсатына өзін-өзі жетілдіру арқылы жетеді.Мінез-құлық міні – рухани кеселге жатады. Өзгенің пікірін иемденіп кету – надандық һәм ниеті қара адамға лайық іс.Бейқамдық сәтсіздікке бастайды.Жүргендер көп достық атын малданып, Қалмағайсың сен де бірде алданып.Өз бойында жоқ қасиеттерге құмар кісі көлгір келеді.Білімді болу деген – жаңалық ашуға қабілетті болу. Білім қуған жанның ойы күнделікті күйбеңнен көп алыста жатады.Шын білім – ақиқат, анық білім.Ғылым адам санасына болмысы бөлек, ерекше ұтқыр ұғымдарды орнықтыру арқылы ғана терең ұялайды.Ғылыммен айналыссам деген адамның ақыл-ойы – айқын, ерік-жігері – зор, тілек-мақсаты – ақиқат пен адалдыққа қызмет етуге талап жолында болуы шарт. Жай ләззат іздеу, кәсіпқұмарлыққа ұқсас әрекет ондай болмасқа керек. Мінез – жанның айнасы.Адамның басына қонған бақыттың тұрақты болуы жақсы мінез-құлыққа байланысты.Мінез бен ақыл жарасса – адамгершілік ұтады. Сұлу саз жан сергітеді.Тән ауырса – жан да ауырады.Шын беріліп қызықтаған нәрсе ғана жүрекке жетеді.Ақыл-парасат – адамның ойлауына, пайымдауына, ғылым мен өнердің қыр-сырын ұғуына, жақсы қылық пен жаман қылықтың ара жігін ашуына көмектесетін күш. Тәрбиелеу дегеніміз – адамның бойына білімге негізделген этикалық құндылықтар мен өнер қуатын дарыту.Музыка – рухтың, құмарлық пен ынтызарлықтың, әр алуан көңіл-күйдің ісі. Музыканың негізгі міндеті – адамның эстетикалық қажетін өтеу.Адамға тән бір жақсы қасиет – өзін қоршаған әлемнің әсемдік сырларына үңілу, содан рухани нәр алу, өзінің нәзік сезімін образдар арқылы паш ете алу.Ғақлия көзбен қарасаң, Дүние – ғажап, сен – есік. Жаһлы көзбен қарасаң, Дүние – қоқыс, сен – меншік.Ұстаздық мінез-құлық нормасы мынадай болуға тиіс: ол тым қатал да болмауы керек, тым ырыққа да жығыла бермеуі керек. Өйткені, аса қаталдық – шәкіртті өзіне қарсы қояды, ал тым ырыққа көне беру – қадірін кетіреді, берген білімі мен ғылымына шәкірті селқос қарайтын болады.Қорықсаң істеме,істесең қорықпа
                                    Шыңғысхан.