Абай (Ибраһим) Құнанбаев (1845-1904) — ақын, ағартушы, жазба қазақ әдебиетінің, қазақ әдеби тілінің негізін қалаушы, философ, композитор, аудармашы, саяси қайраткер[1], либералды көзқарасын исламға таяна отырып, орыс және еуропа мәдениетімен жақындасу арқылы қазақ мәдениетін жаңартуды көздеген реформатор. Абай ақындық шығармаларында қазақ халқының әлеуметтік, қоғамдық, моральдық мәселелерін арқау еткен.[2]
Ана айтқанындай, шынында, бұлардың ішінде Ырғызбай ортасынан оза шауып, ел басқарған. Ырғызбайдан Үркер, Мырзатай, Жортар, Өскенбай тарайды. Өскенбай шаруаға жайлы, билікке әділ кісі болғандықтан, “Ісің адал болса Өскенбайга бар,арам болса Ералыға бар” деген мәтел сөз қалған.Өскенбайдың әйелі Зереден Құнанбай туады.
Құнанбай 4 әйел алған адам. Оның бәйбішесі Күңкеден – Кұдайберді, інісі Құттымұхамбетке айттырылып, қалыңдық кезінде жесір қалған соң өзі алған екінші әйелі: Ұлжаннан – Тәңірберді (Тәкежан), Ибраһим (Абай), Ысқақ, Оспан, үшінші әйелі Айғыздан – Халиулла, Ысмағұл туады. Қартайған шағында үйленген ең кіші әйелі Нұрғанымнан ұрпақ жоқ. Абайдің “ Атадан алтау, анадан төртеу едім дейтіні осыдан. Болашақ ақын сабырлы мінезімен, кең пейілімен ел анасы атанған “кәрі әжесі” Зеренің таусылмайтын мол қазынадай аңыз ертегілерін естіп, абысын-ажынға жайлы, мінезі көнтерлі, әзіл-қалжыңга шебер, жөн-жобага жетік өз анасы Ұлжанның тәрбиесінде өсті. Абай әуелі ауылдағы Ғабитхан молдадан сауатын ашады да, 10 жасқа толған соң 3 жыл Семейдегі Ахмет Риза медресесінде оқиды. Бұл медреседе араб, парсы тілдерінде, негізінен, дін сабағы жүргізілетін еді.
Объяснение:
Физикалық дененің құрамдас бөліктері дегеніміз -
А. масса
В. зат
С. күш
Д. дене
2. Температураның әсерінен зат қасиеті
А. өзгереді
В. тұрақталады
С. өзгермейді
Д. ұшады
3. Диффузтяның жылдамдығын қалай көбейтуге болады.
А. Салқын сумен
В. Жылу арқылы
С. тұндыру арқылы
Д. Сүзу арқылы
4. Заттың үстіне түскен жарықты шағылыстыруы
А. Қату
В. жалтырау
С. қайнау
Д. Еру
5. Зат қанша түрлі агрегаттық күйде болады
А. 5
В. 4
С. 3
Д. 2
6. Бір-бірінен ажырауға болатын әртүрлі заттардың қосындысы
А. қоспа
В. мұнай
С. металл
Д. Дәнді дақыл
7. Суда немесе басқа сұйықтықта заттардың еру қасиеті
А. Балқу
В. қату
С. ерігіштік
Д. жалтырау
8. Бұрын-соңды табиғатта кездеспейтін заттарды жасанды жолмен алуға мүмкіндік берген ғылым
А. география
В. биология
С. химия
Д. экология
9. Табиғи заттарды көрсетіңіз:
А. Резина, асфалть
В. Ағаш, мыс, тұз
С. фарфор
Д. Пластина, шыны
10. Табиғи заттар дегеніміз қайдан алынатын заттар
А. Зауыттан
В. Фабрикадан
С. табиғаттан
Д. кондитерден
11. Дәмдеуіш қоспаларды тағамға көп пайдалану, ағзаға қандай әсерін тигізеді?
А. Жағымды
В.зиян
С. әсері жоқ
Д. пайдалы
12. Табиғаттағы болатын барлық үдерістерді не дейді?
А. Құбылыс
В. Климат
С. тропик
Д. Қоршаған орта
13. Тірі ағзалардың өсуі, көбеюі және таралуы қай құбылысқа жатады?
А. Биологиядық
В. метеорологиялық
С. электромагниттік
Д. физикалық
14.Металдардың балқуы, қардың еруі, судың буға айналуы қай құбылысқа жатады
А. биологиялық
В.физикалық
С. химиялық
Д. георграфиялық
15. Жылу құбылысын өлшейтін арнайы құрал
А. желбағар
В. барометр
С. термометр
Д. телескоп
16.Адамдардың дауысы, құстардың сайрауы және қоңыздардың ызылы қай құбылысқа жатады
А. Дыбыстық
В. Жарық
С. физикалық
Д. географиялық
17. Тұсбағдардың тілі жасалады -
А. Әр түрлі материалдан
В. магниттен
С. жіптен
Д. ағаштан
18. Кіші айналымға жатады
А. Көміртегі, азот, фосфор, күкірт
В. Оттек, азот, сутек
С. су айналымы
Д. Оттек айналымы
19. Жер бедерін зерттейтін ғылым
А. геоморфология
В. биогеография
С. биофизика
Д. геофизика
20. Тау жыныстарының химиялық жолмен өзгеріске ұшырамай, ұсақ бөлшектерге бөліну үдерісі
А.биолгия үгілу
В. Физикалық үгілу
С. Георграфиялық үгілу
Д. Жасанды үгілу
Абай (Ибраһим) Құнанбаев (1845-1904) — ақын, ағартушы, жазба қазақ әдебиетінің, қазақ әдеби тілінің негізін қалаушы, философ, композитор, аудармашы, саяси қайраткер[1], либералды көзқарасын исламға таяна отырып, орыс және еуропа мәдениетімен жақындасу арқылы қазақ мәдениетін жаңартуды көздеген реформатор. Абай ақындық шығармаларында қазақ халқының әлеуметтік, қоғамдық, моральдық мәселелерін арқау еткен.[2]
Ана айтқанындай, шынында, бұлардың ішінде Ырғызбай ортасынан оза шауып, ел басқарған. Ырғызбайдан Үркер, Мырзатай, Жортар, Өскенбай тарайды. Өскенбай шаруаға жайлы, билікке әділ кісі болғандықтан, “Ісің адал болса Өскенбайга бар,арам болса Ералыға бар” деген мәтел сөз қалған.Өскенбайдың әйелі Зереден Құнанбай туады.
Құнанбай 4 әйел алған адам. Оның бәйбішесі Күңкеден – Кұдайберді, інісі Құттымұхамбетке айттырылып, қалыңдық кезінде жесір қалған соң өзі алған екінші әйелі: Ұлжаннан – Тәңірберді (Тәкежан), Ибраһим (Абай), Ысқақ, Оспан, үшінші әйелі Айғыздан – Халиулла, Ысмағұл туады. Қартайған шағында үйленген ең кіші әйелі Нұрғанымнан ұрпақ жоқ. Абайдің “ Атадан алтау, анадан төртеу едім дейтіні осыдан. Болашақ ақын сабырлы мінезімен, кең пейілімен ел анасы атанған “кәрі әжесі” Зеренің таусылмайтын мол қазынадай аңыз ертегілерін естіп, абысын-ажынға жайлы, мінезі көнтерлі, әзіл-қалжыңга шебер, жөн-жобага жетік өз анасы Ұлжанның тәрбиесінде өсті. Абай әуелі ауылдағы Ғабитхан молдадан сауатын ашады да, 10 жасқа толған соң 3 жыл Семейдегі Ахмет Риза медресесінде оқиды. Бұл медреседе араб, парсы тілдерінде, негізінен, дін сабағы жүргізілетін еді.