3-тапсырма Берілген түпнұсқа мәтінді мұқият оқып шығыңыз. Кестенің екінші
бағанына негізгі ойды білдіретін сөйлемдерді іріктеп, 2-3 сөйлемге дейін
ықшамдаңыз. Мәтінді ықшамдауда зат есімдер мен сын есімдерді
түрлендіріп қолданыңыз.
«Мінез» сөзі өмірде және көркем әдебиетте
кеңінен қолданылады. Басқа адамдармен қатынаса
отырып, әр адам өз мінезін танытады және
өзгенікін бағалайды. Күнделікті өмірде қауым
мінезді «жақсы», «жаман», «ауыр», «жеңіл» деп
сипаттайды. Ара қатынасымыз бұзылған
жағдайда, әдетте: «Мінезіміз келіспеді», - деп
жауап береміз. Түрліше мінез иелері ұқсас
жағдайларда әртүрлі әрекет етеді, күйзеледі. Егер
Менің Отаным осы күнге жеткенше үш жүз жылға жуық бодандықтың бұғауында, жетпіс жылдан аса кеңестік кезеңнің шырмауында болды.
Жер бетінде елінің тәуелсіздігін, халқының бостандығын ойламайтын жұрт жоқ шығар. Бұл тәуелсіздік – біз үшін басқа қонған бақ, астыға тиген тақ. Бақты бағалаған халықты бастайтын тақ иесі де болуы керек. Бұл – ежелден келе жатқан өмір заңы. Осыған байланысты ата тарихты ақтарсақ, ежелден ел басқарған ер жүрек батыр бабаларымызды, ұлы хандарды кездестіруге болады. Күллі қазақ халқын өз туының астына жинап, үш жүздің басын қосқан Абылай ханды, елінің азаттығы үшін аянбай қан мен тер төккен Кенесары атамызды айтсақ та жеткілікті болар.
Сол замандарда ел ақылды әрі айлалы ісімен, іскерлігімен сүйсіндіретін азаматтардың маңайына топтасқан. Басты біріктірер басшысыз елдің ел болуы қиын ғой.
Тәуелсіздігімізді алғаннан соң халықтың басын біріктіріп, өз алдына ел қылуда Нұрсұлтан аға Әбішұлы Назарбаев қазақ халқының тұңғыш Елбасы болды. Ол кісінің бастауымен менің Отаным әлемге танылды. Елім елдігін көрсетті, ерлігін танытты.
Маған қазір Нұрсұлтан аға ежелгі қазақтың тарих бетіне енген ұлы ғұлама, аты аңызға айналған тұлғаларымыздың жалғасындай көрінеді.
Қазақ халқы егемендігін алып, тәуелсіздікке қол жеткізгенде өз алдымызға ел бола алатындығымызға күмәнданған жандар да болған екен. Бірақ ар - намысты ту еткен Елбасымыз бен үкімет басындағы елі үшін еңбек еткен ағаларымыздың аянбай еңбек етуі осы нұрлы күндерге жеткізді.
Жалпы қазақ халқына осы тәуелсіз күндер оңай келген жоқ. Менің қазағым аштықты да, қызыл қырғынды да, Сталиндік репрессияны да бастан өткізді. Бірақ осы қиын - қыстау кезеңдердің бәрінде қазақ қазақтығын, елдігін көрсетіп, дәлелдеп отырды, қарсы келген дұшпанға айтарлықтай тойтарыс бере алды. Тіпті өзі қырылып қалса да дұшпанға берілмеді, ар - намысты таптатқызбады.
Міне, сондай қиын - қыстау замандардан өтіп, осы азаттықтың ақ таңы атқан күндерге жетіп отырмыз.
Үстемдігін жүргізгісі келіп айқасқандарға Елбасы емеурінмен:
Шалқайғанға шалқай,
Пайғамбардың ұлы емес
Еңкейгенге еңкей,
Әкеңнен қалған құл емес,- деген аталы сөзді айтқан.
Сөйтіп жүріп, күндіз күлкіден, түнде ұйқыдан қалыпты. Еліне сөз айтып, мына бір ойын өлең жолдарымен халқына жеткізіпті.
Омырауы уыз ананың,
Алсам ба деп еміп алғысын.
Бөрілі байрақ бабаның,
Баянды етсем деп мәңгісін
Қолымды созсам бірлікпен
Қолдайтын халқым бармысың?
А.с. (не?) мысық. Мысық - ең жақсы дос!
І.с. (ненің?) мысықтың. Мысықтың ойыншығы еденде жатты.
Б.с. (неге?) мысыққа. Мен мысыққа сүтті бердім.
Т.с. (нені?) мысықты. Владимир көршілестік мысықты жақсы көреді.
Ж.с. (неде?) мысықта. Мысықта әдемі бір шүйке жіп бар.
Ш.с. (неден?) мысықтан. Ит ашуын мысықтан алады.
К.с. (немен?) мысықпен. Ол мысықпен ойнайды.
Отаны сөзі (Слово Родина в 3 лице)
А.с. (несі?) Отаны. Оның Отаны - Қазақстан.
І.с. (несінің?) Отанының. Отанының табиғаты тамаша болған.
Б.с. (несіне?) Отанына. Ол өз Отанына ұзақ қызмет етеді.
Т.с. (несін?) Отанын. Борат Отанын жақсы көреді.
Ж.с. (несінде?) Отанында. Отанында жақсы адамдар тұрады.
Ш.с. (несінен?) Отанынан. Өткен жылда Арман Отанынан кетеді.
К.с. (несімен?) Отанымен. Ол Отанымен мақтанады. Атау септік-Отбасы
Ілік септік-Отбасының
Барыс септік-Отбасыға
Табыс септік-Отбасыны
Жатыс септік-Отбасыда
Шығыс септік-Отбасынан
Көмектес септік-Отбасымен
Атау с. Кім? Не? Автобус
Ілік с. Кімнің? Ненің? Автобустың
Барыс с. Кімге? Неге? Автобусқа
Табыс с. Кімді? Нені? Автобусты
Жатыс с. Кімде? Неде? Автобуста
Шығыс с. Кімнен? Неден? Автобустан
Көмектес с. Кіммен?Немен? Автобуспен