3 -тапсырма.
Мәтінді оқы.
Тауда аң-құс көп. Кәдімгі қоңыр аюлар бар. Ерен-Қабырға (Тянь-Шань тауын өте
сирек кездесетін ақ тырнақты Тянь-Шань аюы мекен етеді.
Тауда түлкілер мен құнулар да бар. Бұл жақта қасқырлар да жүреді. Әдеттегі сұр
қасқыр мен қызыл қасқыр да кездесуі мүмкін. Әсіресе сусар тұқымдастарға жататын аң
түрлері көп. Олар – сусардың өзі мен соған ұқсайтын ақ тышқан. Тау биігінен тауеш-
кілер мен арқарларды көруге болады. Бірақ барыстар азайып кеткен. Сондықтан бары-
стар «Қазақстанның Қызыл кітабына» енгізілген. Оларды мемлекет өз қорғауына алған.
Жылдан-жылға таутеке саны кеміп, көз алдымызда құрып барады. Ал құстарға
тауда еркіндік мол. Орман ішінде қорек етіп, шоқитыны көп. Жартастарда ұларлар
айқайлайды. Таңертеңнен кешке дейін Альпі ұзақ қарғалары қарқылдап жүреді. Қалың
шырша ормандарынан жапалақты кездестіруге болады. Орманда жапалақтың жақын
туыСЫ
үкі де бар. Жапалақ пен үкі — түнгі аңшылар. Олар тышқандарды жеп күн
көреді. Тышқан секілді басқа да ұсақ кеміргіштерді жейді.
ПЕРЕВИДИТЕ ТЕКСТ​

Әке – асқар тау.Отбасында әкенің орны бөлек. Әке – сол шаңырақтың бар ауыртпалығын көтеретін, асырап-бағуға да, жақсы тәлім-тәрбие беруге де міндетті адам. Әке – бала үшін асқар тау. Әке қамқорлығы дегеніміз – отбасы мүшелерін әртүрлі пәле-жаладан қорғап отыратын қасиетті ұғым. Сондықтан әкені сыйлау, оған үлкен құрметпен, ілтипатпен қарау баланың парызы болмақ. Ақын Жарасқан Әбдірашевтың әке десе – ауылы, ауыл десе – әкесі есіне оралатын перзенттік жүрегі дамылсыз соққан. Қашан да қамқор болған сан үмітке, Өтермін сақтауменен салтыңды әсем. Көнбей ме көңіл шіркін кәрілікке, Өкпелеп қалмайсың ба «қартым” десем! Ақын үшін, «бір ауылдың бәйтерегі» – өмірдің ащы-тұщысын халқымен бірге татқан әкесі. Сондықтан ол әкеден алатын тәрбие де салиқалы болмақ. Әке – ұрпақтың панасы, үйдің басшысы, әрі тәрбиешісі. Ол тек бір отбасының ғана емес, ауылдың, рудың қамқоршысы, ел ағасы. Өмірге келген баланың әрбір сәтті қадамы әке үшін үлкен мәртебе, зор мақтаныш болмақ. Сондықтан да әке ақылымен жүру, ешкімнің ала жібін аттамай, адал ғұмыр кешу баланы тек жақсы болашаққа ғана әкеледі. «Әкеге бағыну – аллаға бағыну» депті Мұхаммед пайғамбарымыз. Демек, әкені ренжітпей оның айтқанының үдесінен шығып отыру әрбір перзенттің басты парызы екен. Ақылы мен пайымы терең аналар балаларын үнемі әкесін сыйлап, құрметтеуге бейімдеп отырады. «Әкең ренжіп қалар», «Әкең жіберсе, бара ғой», «Әкеңе барып сәлем бер», «Әкеңнің керегін дайында» деп әкеге құрмет, қызмет етуге баланы жасынан дайындап отырса, мұндай отбасында әрдайым тәртіп, ынтымақ пен бірлік болуы сөзсіз. Әке ұл-қызын намысшылдыққа, елі, руы, қала берді өз бауырлары үшін еңбек етіп, өмір сүруге баулып отырады. Әкенің мейірімі мен талап қойғыштығының, еңбеккерлігінің бала тәрбиесіне ықпалы көп.

- Бізде жаратылыс тану пәні  болады.

- Ол не түсіндіреді?

- Ол адамға тән сұлулығы шарт емес, жан сұлулығы қажет екендігін түсіндіреді.

- Иә, мысалы, адамдармен тез тіл табысу жақсы қасиет.

- Оқығанды ойға сақтау үшін қабілет керек.

- Мысалы, ата-анам менің әрбір ісіме сәттілік тілейді. Әрине олардың өмір тәжірибесі мол, араласқан ортасында бедел жинаған сыйлы азаматтар. Біздің үйімізге әрдайым пікір алысу, ой бөлісу үшін ата-анамның әріптестері жиналады. Мекеме басшыларының ауысуы қоғамдық құбылыс.