3-тапсырма. N 16 аудионы тыңдаңдар. Бос орынға мәтін мазмұнына сәйкес қажетті сөзді (сын есімді жазыңдар
Марс ... ғаламшар, онда өмір сүру мүмкін емес.
Марстың атмосферасы ... газдардан тұрады.
Марста өте ... дауылдар, айлар бойы басылмайтын ... бұрқасындар
болады.
Марстың бетінде
... кратер көп.
Марстағы Олимпус жанартауы - Күн жүйесінің ең ... тауы.
Күн ашық кезде телескоппен бақылағанда, Марс болып көрінеді.​

Шешендік сөздер туралы шығарма.

Шешендік сөздер - қоғам өміріне, табиғат құбылыстарына байланысты терең ой, бейнелі шебер тілмен айтылған халық шығармасы, тапқырлық сөздер мен тұжырымдар; қазақ ауыз әдебиетіндегі шағын дидактикалық жанр.  

Қазақ  халқының шешендік өнерінің алғашқы нұсқалары түркі халықтарының  Орхон, Енесей ескерткіштері мен көне жазба мұраларынан табылған. Мұнда Қорқыттың айтқан нақыл сөзі жазылған.

Шешендік өнер суырып салма ақындықпен жақын келетін сирек кездесетін дарын, әрі қасиет. Әркімнің қолынан келе бермейді, себебі ол терең ой мен ұтқыр шешімге құрылады.  

Шешендік сөздердің тәрбиелік мәні өте зор. Мысалы, Ыбырай Алтынсарин халық даналығының жас өспірімдерді тапқырлыққа, өткірлікке, адамгершілікке баулитын тәрбие құралы екенін жете танып, өз еңбектеріне орнымен енгізіп, пайдалана білді.

Кезінде үлкен дау – жанжалдың барлығы билер айтқан шешtндік сөздерге тоқтап, өз шешімдерін табатын болған. Тарихқа жүгінетін болсақ, қазақ халқының шешендік сөз өнері XII-XIII ғғ. Аяз би мен Майқы биден басталып, Асан қайғы, Жиренше шешен, Төле би, Қазыбек би, Әйтеке би, Әз Жәнібек, Махамбет пен Сырым батыр шешендіктерінен өз жалғасын тапқан.

Қазақ шeшeндiк сөздeрi — бастаy алар қайнар бұлақтарын түркiлiк танымнан түптeн тартып, өзiндiк ұлттық eрeкшeлiктeрдi, қасиeттeрдi бойына жинақтап, көркeмдiк қyатымeн, ғибраттық сарынымeн дараланған, сондай-ақ, аса бай поэтикалық тiлiмeн өзгeшe қалыпта көрiнгeн, халқымыздың рyхани азығына айналған көркeмдiк құбылыс. Сондықтан да баба мұрасы – өшпес мұра, ұрпаққа ұлағат, кейінгіге аманат, келер күнмен бірге жасайтын рухани асыл қазына екенін ұмытпайық.

Объяснение:

Қазіргі техника дәуірінде ң күнделікті өмірі компютермен өтеді. оны ешкім жоққа шығара алмайды. компютерге отырған кезде жай ғана отырмай интернет пайдаланады. қазір интернеттен өзіңе керектінің бәрін таба аласын. тіпті, интернетте отырып-ақ өзіне керектіні сатып алуыңа болады (киім, тамақ,әшекей-бұйымдар т. әрине, бұл өзіңе пайдалы. бірақта әрбір заттың өз уақыты, өз орны болу керек емес пе? ал қазіргі жастар күні-түні сол монитордың алдында отыруға бар. ол бір жағынан денсаулыққа әсер етеді, ал бір жағынан санаға әсер етеді. кейбіреулер айтып жатады интернетке отырсаң бәрін білесің, бәрінен хабардар болып отырасың деп, ол да дұрыс бірақ ол ң өзіне байланысты.ол жақсы бірдеңелер біліп жатама немесе ойын ойнап, агентте отырама. мысалы, қазіргі ата-аналар интернетті қосып беріп жатады. өзі білмесе де ң көзі ашық болсыншы, білсін, оқысын деп. ал болса құр ойнаумен уақытын өткізеді. ал сабақ жайында қалады. қазір интернетте дені дұрыс ойында жоқ, кілең атыс-шабыс. міне, осының бәрі санасына әсер етеді.компьютер мониторының кескіндері көзінің көру өткірлігін нашарлатады.әрине, мұны барлығыда біледі. сонымен қатар компьютер алдында отырғанда бұлшық еттерді қажытады жәнеде омыртқаға зиян болады. міне. мұның бәрі өміріне қауіпті әрі зиян. мен компьютер алдында отырмасын деп айтпаймын тек 2-4 сағаттай керегіне жаратса, қалған уақытын пайдалы істермен өткізсе деймін.