3-токсан бойынша жиынтық бағалауға арналған тапсырмалар Бөлім «Мен балаң жарық күнде сәуле куған...»
Окылатыншығарма СМұратбеков «Жусан иісі»
Оқу мақсаты
6.1.21 – әдеби шығармада көтерілген алеуметтік-коғамдық
мәселені идеясы арқылы түсіндіру
6.2.1.1-шығарма композициясындағы белгілі бір эпизодтын
алатын маңызына негіздеме жасау
1
Тапсырма
1. Әдеби шығармада көтерілген әлеуметтік-қоғамдық мәселен берілген үзінділер аркылы
түсіндіріңіз
Klc
Шығармадан үзінділер
Идеясы
«...- Ертеде бір жетім бала болыпты... - деп Аян екінші ертегісін
бастады.
Сыбырай шыккан даусында ез айтқанына калайд акалкысыз
сендіретіндей керемет бір күш бар. Ғажап ертегілер еді
Дүниедегі жақсылық атаулының бәр-бәрі ерлік те, ізгік те,
сутулық пен акытылық та, әйтеуір адамға тән не бір асыл
касиеттің барлығы да сол Аянның ертегілерінде ботушы еді Аян
батырлық туралы ертегі айтканда, біз - алым-жұтым киінген кара
борбай балалар бір сәтке жадау қалпымызды суытып, шетімізден
көк семсері жарқ-жұрқ еткізіп, атойнактатып жауға қарсы
арыстанша шабатын нағыз кас батырдай сезінуші едік өзімізді »
«Мен таяп келгенде шеттеу тұрған Ескбай сыбырлап қана
- Аян балалар үйіне кеткелі жатыр.- деді
-Қарағым, жолың болсын, - деді жыламсырап - Жақсыдан қалған
тұяқ ен, қайда жүрсең де аман бол Адам болсаң тауыт келерсің
2
2011
едія
Аян балалардың бәрімен қол алысып коштасты.
- Мен алі бәріне де хат жазып тұрамын, - деді күлімсіреп.
Біз, балалар, Аянды көп уақытқа дейін еске алып, сөз кылушы
Шынында да бұл күнде Алк кайда екен? Тірі ме екен? Ондай бала
тірі болуы тиіс Ондай бала алдына нендей храт қойса да жетеді
Ал тірі болсажусанды төбеге бір оралмауы калай?! Жусанның
иісін сағынбауы мүмкін емес кой »
2. Автордың «Тебемдеп пір болсам надандықты, Сертетіп, өз-өзіме еткем егес»,- деп ой
толғауының мәні неде деп ойлайсыз? Ойынызды 3-4 сөйлеммен жеткізіңіз.
III
K
Оқи салшы))
Күндердің бір күні Жылан жер жүзіндегі жанды мен жансыздарға мынадай арыз айтады:
— Мені Тәңірім сендердің бәріңнен кем жаратыпты. Аяқ-қолым жоқ. Басымды көтере алмай, жер бауырлап қалдым. Не жеп, не қоярымды да білмеймін. Сендердің бәрің бір бүтін тілдісіңдер, ал мен айыр тілдімін. Ойлап отырсам, жанды мен жансыздың ішіндегі сорлысы мен екенмін. Маған ешқайсыңның жәрдем еткілерің келмейді. «Сен қасіретті көп тарттың, ондайлар әрдайым әділ келеді, сен барлығымызға патша да бола аласың» деп, сөзбен болса да жұбатып кетпейсіңдер, – деп, ол екі көзінен қанды жасын сорғалатып, ағыл-тегіл жылайды.
Жанды-жансыздың барлығы жыланға аяныш білдіріп, өкпесін орынды көреді, «қарасың деп шықпайтын, қара қылды қақ жарған, ақ жүрек ақылшымыз болар» десіп, өздеріне патша етіп сайлайды.
Жыл артынан жыл, күн артынан күн өтіп жатады.
Күндердің күнінде Жыланекең: «Бүкіл әлемге патша болып, барлық билікті өз қолыма алсам, бұдан да жақсы тұрар едім. Көзіме көрінген тамақты ішпей, дүниедегі жандылардың ең тәтті қандысын жер едім», – деп қиялдайды. Қан дәмін айыра алатындарды шақыртады. Қос қанатын делдитіп, аяқтарын шілтитіп, қуарып Шіркей, тұмсығын едірейтіп Маса, патшаның көңілін табам деушілердің бәрі келеді.
ответ: Жауабы жоқ
Объяснение: Себебі сізден тек боран түрлерімен таныс деп тур.
Боран турлері:
Ақ боран. Көз ашқысыз, желдете жауған қарлы боран.
• Ақтүтек боран. Алай-түлей түтеген боран.
• Ақшұнақ боран. Бір мезгіл соғатын шыңылтыр аяздағы қарлы
боран,
• Аққұйрық боран. Құрғақ аязды күні қарды ирелеңдете, бүра-
лаңдата соғатын боран,
• Ақ жорға. Қысқы аязда жоннан ойға қарай соғатын қарлы
бүрқасын, боран.
• Алай-түлей түтеген боран. Үйтқыған немесе бората соққан
қатты жел.
• Дауыл боран. Осқырған жел.
• Долы боран. Екіленіп соғатын боран,
• Жаяу боран. Жаңа түскен үлпек қарды жер бетінен не қаткан
қар үстінен үрген еспе боран.