Абай 23 тамыз 1845 ж. қазіргі Семей облысының Шыңғыс тауларында Қарқаралының аға сұлтаны Құнанбайдың төрт әйелінің бірі, екінші әйелі Ұлжаннан туған.
Ақынның арғы тегі Орта жүз Тобықты Арғын ішіндегі Олжай батырдан басталады. Олжайдан Айдос, Қайдос, Жігітек есімді 3 ұрпақ тарайды. Бұлардың әрқайсысы кейін бір-бір рулы ел болып кеткен. Айдостың Айпара деген әйелінен: Ырғызбай, Көтібақ, Топай, Торғай, деген 4 ұл туады.Бұлардың әкесі момын, шаруа адамы, ал шешесі өткір тілді, өр мінезді әйел болған. Сол Айпара балаларына:
Шынжыр балақ, шұбар төс Ырғызбайым,
Тоқпақ жалды торайғыр Көтібағым,
Әрі де кетпес, бері де кетпес Топайым,
Сірә да оңбас торғайым...
Ана айтқанындай, шынында, бұлардың ішінде Ырғызбай ортасынан оза шауып, ел басқарған. Ырғызбайдан Үркер, Мырзатай, Жортар, Өскенбай тарайды. Өскенбай шаруаға жайлы, билікке әділ кісі болғандықтан, “Ісің адал болса Өскенбайга бар,арам болса Ералыға бар” деген мәтел осыдан қалған. Өскенбайдың әйелі Зереден Құнанбай туады.
Құнанбай-4 әйел алған адам. Оның бәйбішесі Күңкеден – Кұдайберді, інісі Құттымұхамбетке айттырылып, қалыңдық кезінде жесір қалған соң өзі алған екінші әйелі: Ұлжаннан – Тәңірберді (Тәкежан), Ибраһим (Абай), Ысқақ, Оспан, үшінші әйелі Айғыздан – Халиулла, Ысмағұл туады. Қартайған шағында үйленген ең кіші әйелі Нұрғанымнан ұрпақ жоқ. Абайдің “ Атадан алтау, анадан төртеу едім дейтіні осыдан. Болашақ ақын сабырлы мінезімен, кең пейілімен ел анасы атанған “кәрі әжесі” Зеренің таусылмайтын мол қазынадай аңыз ертегілерін естіп, абысын-ажынға жайлы, мінезі көнтерлі, әзіл-қалжыңга шебер, жөн-жобага жетік өз анасы Ұлжанның тәрбиесінде өсті. Абай әуелі ауылдағы Ғабитхан молдадан сауатын ашады да, 10 жасқа толған соң 3 жыл Семейдегі Ахмет Риза медресесінде оқиды. Бұл медреседе араб, парсы тілдерінде, негізінен, дін сабағы жүргізілетін еді. Құрбыларынан анағұрлым зейінді бала оқуға бар ықыласымен беріліп, үздік шәкірт атанады. Ол енді дін оқуын ғана місе тұтпай, білімін өз бетінше жетілдіруге ұмтылады. Сөйтіп көптеген шығыс ақындарының шығармаларымен, араб, иран, шағатай (ескі өзбек) тілінде жазылған ертегі, дастан, қиссалармен танысады, Шығыстың Низами, Науаи, Сәғди, Қожа Хафиз, Фзули сияқты ұлы ғұлама, классик ақындарына бауыр басады. Медресенің үшінші жылында Абай Семей қаласындағы “Приходская школаға” да қосымша түсіп, орысша сауатын аша бастайды. Бірақ бұл оқуын әрі жалғастыра алмай, небәрі 3 жылдан соң оның мұсылманша да, орысша да оқуы аяқталады.
-Алтынай, ұлттық мұражай туралы қандай пікірдесіз, қандай әсер алдыңыз ?
- Қай елде болсын ұлттық мұражайлардың орны ерекше ғой. Себебі, мұражайлар халыққа, сондай-ақ шетелдік қонақтарға тарих, мәдениет туралы, материалдық және рухани құндылықтар туралы танымдық ақпараттар береді. Маған ұлттық мұражай өте ұнады. Мен ұлт тарихына байланысты өзім білмейтін көптеген мәліметтер естідім.
- Сіз үшін қандай экспонаттар таңсық болды?
- Мен үшін киіз үй және оның ішкі жабдықтары, ұлттық музыкалық аспаптардың түрлері, ұлттық киімдер, зергерлік бұйымдар таңсық болды.
- Сіз киіз үйді мұражайдан бірінші рет көрдіңіз бе?
- Жоқ, мен киіз үйді бұрын көргенмін. Бірақ мен оның құрылысы, ішкі жабдықтары туралы жақсы білмейді екенмін. Мен киіз үйдің көшпелі өмірге аса ыңғайлы екеніне көз жеткіздім.
- Сізді мұражайда тағы не қызықтырды?
- Жалпы, қазақ халқының мәдениетінде ерекше әсерлі нәрселер көп. Ұлттық киімдері соншалықты салтанатты. Әйел адамдардың зергерлік бұйымдарын нағыз шеберліктің үлгісі дер едім.
- Жақсы, сіздің ұлттық мұражай және қазақ мәдениеті туралы пікірлеріңіз бізді аса қуантады. Сіздің жылы лебізіңізге көп рақмет!
- Алтынай, какое у вас мнение о национальном музее, какое у вас впечатление?
- Какой бы стране не было, место национальных музеи очень важно. Потому что, музеи дают народу, также зарубежным гостям познавательные информаций об историй, о культуре и о материальных и о духовных ценностей. Мне очень понравилось национальный музей. Я слушал (слышал) многочисленные информаций, касательно историю наций, которых сама раньше не знала.
- Какие экспонаты для вас были непривычным (особым)?
- Для меня были не привычны юрта и ее внутренние снабжении, виды национальных музыкальных инструментов, национальные одежды, ювелирные изделия.
- Вы первый раз видели юрту в музее?
- Нет, я раньше увидела юрту. Однако я не совсем хорошо знала о ее строение, о внутренних снабжениях. Я убедилась в удобстве юрты к кочевой жизнь.
- Что еще вас интересовало в музее?
- Вообще, в культуре казахского народа особо впечатлительные вещей много. Национальные одежды настолько торжественные. Я бы сказала, что ювелирные изделия женщин – шедевр настоящего мастерства.
- Хорошо, нас очень радует ваше мнение о национальном музее и о казахской культуре. Большое за ваше теплые слова!
Абай 23 тамыз 1845 ж. қазіргі Семей облысының Шыңғыс тауларында Қарқаралының аға сұлтаны Құнанбайдың төрт әйелінің бірі, екінші әйелі Ұлжаннан туған.
Ақынның арғы тегі Орта жүз Тобықты Арғын ішіндегі Олжай батырдан басталады. Олжайдан Айдос, Қайдос, Жігітек есімді 3 ұрпақ тарайды. Бұлардың әрқайсысы кейін бір-бір рулы ел болып кеткен. Айдостың Айпара деген әйелінен: Ырғызбай, Көтібақ, Топай, Торғай, деген 4 ұл туады.Бұлардың әкесі момын, шаруа адамы, ал шешесі өткір тілді, өр мінезді әйел болған. Сол Айпара балаларына:
Шынжыр балақ, шұбар төс Ырғызбайым,
Тоқпақ жалды торайғыр Көтібағым,
Әрі де кетпес, бері де кетпес Топайым,
Сірә да оңбас торғайым...
Ана айтқанындай, шынында, бұлардың ішінде Ырғызбай ортасынан оза шауып, ел басқарған. Ырғызбайдан Үркер, Мырзатай, Жортар, Өскенбай тарайды. Өскенбай шаруаға жайлы, билікке әділ кісі болғандықтан, “Ісің адал болса Өскенбайга бар,арам болса Ералыға бар” деген мәтел осыдан қалған. Өскенбайдың әйелі Зереден Құнанбай туады.
Құнанбай-4 әйел алған адам. Оның бәйбішесі Күңкеден – Кұдайберді, інісі Құттымұхамбетке айттырылып, қалыңдық кезінде жесір қалған соң өзі алған екінші әйелі: Ұлжаннан – Тәңірберді (Тәкежан), Ибраһим (Абай), Ысқақ, Оспан, үшінші әйелі Айғыздан – Халиулла, Ысмағұл туады. Қартайған шағында үйленген ең кіші әйелі Нұрғанымнан ұрпақ жоқ. Абайдің “ Атадан алтау, анадан төртеу едім дейтіні осыдан. Болашақ ақын сабырлы мінезімен, кең пейілімен ел анасы атанған “кәрі әжесі” Зеренің таусылмайтын мол қазынадай аңыз ертегілерін естіп, абысын-ажынға жайлы, мінезі көнтерлі, әзіл-қалжыңга шебер, жөн-жобага жетік өз анасы Ұлжанның тәрбиесінде өсті. Абай әуелі ауылдағы Ғабитхан молдадан сауатын ашады да, 10 жасқа толған соң 3 жыл Семейдегі Ахмет Риза медресесінде оқиды. Бұл медреседе араб, парсы тілдерінде, негізінен, дін сабағы жүргізілетін еді. Құрбыларынан анағұрлым зейінді бала оқуға бар ықыласымен беріліп, үздік шәкірт атанады. Ол енді дін оқуын ғана місе тұтпай, білімін өз бетінше жетілдіруге ұмтылады. Сөйтіп көптеген шығыс ақындарының шығармаларымен, араб, иран, шағатай (ескі өзбек) тілінде жазылған ертегі, дастан, қиссалармен танысады, Шығыстың Низами, Науаи, Сәғди, Қожа Хафиз, Фзули сияқты ұлы ғұлама, классик ақындарына бауыр басады. Медресенің үшінші жылында Абай Семей қаласындағы “Приходская школаға” да қосымша түсіп, орысша сауатын аша бастайды. Бірақ бұл оқуын әрі жалғастыра алмай, небәрі 3 жылдан соң оның мұсылманша да, орысша да оқуы аяқталады.
Объяснение:
-Алтынай, ұлттық мұражай туралы қандай пікірдесіз, қандай әсер алдыңыз ?
- Қай елде болсын ұлттық мұражайлардың орны ерекше ғой. Себебі, мұражайлар халыққа, сондай-ақ шетелдік қонақтарға тарих, мәдениет туралы, материалдық және рухани құндылықтар туралы танымдық ақпараттар береді. Маған ұлттық мұражай өте ұнады. Мен ұлт тарихына байланысты өзім білмейтін көптеген мәліметтер естідім.
- Сіз үшін қандай экспонаттар таңсық болды?
- Мен үшін киіз үй және оның ішкі жабдықтары, ұлттық музыкалық аспаптардың түрлері, ұлттық киімдер, зергерлік бұйымдар таңсық болды.
- Сіз киіз үйді мұражайдан бірінші рет көрдіңіз бе?
- Жоқ, мен киіз үйді бұрын көргенмін. Бірақ мен оның құрылысы, ішкі жабдықтары туралы жақсы білмейді екенмін. Мен киіз үйдің көшпелі өмірге аса ыңғайлы екеніне көз жеткіздім.
- Сізді мұражайда тағы не қызықтырды?
- Жалпы, қазақ халқының мәдениетінде ерекше әсерлі нәрселер көп. Ұлттық киімдері соншалықты салтанатты. Әйел адамдардың зергерлік бұйымдарын нағыз шеберліктің үлгісі дер едім.
- Жақсы, сіздің ұлттық мұражай және қазақ мәдениеті туралы пікірлеріңіз бізді аса қуантады. Сіздің жылы лебізіңізге көп рақмет!
- Алтынай, какое у вас мнение о национальном музее, какое у вас впечатление?
- Какой бы стране не было, место национальных музеи очень важно. Потому что, музеи дают народу, также зарубежным гостям познавательные информаций об историй, о культуре и о материальных и о духовных ценностей. Мне очень понравилось национальный музей. Я слушал (слышал) многочисленные информаций, касательно историю наций, которых сама раньше не знала.
- Какие экспонаты для вас были непривычным (особым)?
- Для меня были не привычны юрта и ее внутренние снабжении, виды национальных музыкальных инструментов, национальные одежды, ювелирные изделия.
- Вы первый раз видели юрту в музее?
- Нет, я раньше увидела юрту. Однако я не совсем хорошо знала о ее строение, о внутренних снабжениях. Я убедилась в удобстве юрты к кочевой жизнь.
- Что еще вас интересовало в музее?
- Вообще, в культуре казахского народа особо впечатлительные вещей много. Национальные одежды настолько торжественные. Я бы сказала, что ювелирные изделия женщин – шедевр настоящего мастерства.
- Хорошо, нас очень радует ваше мнение о национальном музее и о казахской культуре. Большое за ваше теплые слова!
Объяснение