4. Мәтіннен етістіктерді көшіріп жазып, қай шақта тұрғанын анықтаңыз.Адамдардың көбі демалыс күні кеш тұрады, өйткені жұмысқа асықпайды. Бұл күні ұйқыларын қандырғысы келеді.Кейбір адамдар демалыс күні ешқайда шықпайды. Үйде отырып телидидар көреді, демалады немесе демалыс күнін пайдаланып үй шаруасымен айналысады. Содан кейін жалқауланып телидидардың алдына отырады. Ал кейбір адамдар ерте тұрып, үй жұмысын тез бітіруге тырысады. Сонан соң қыдырады, қонаққа барады, қаланың сыртына шығады. Үйде отырып демалыс күндерін босқа өткізгілері келмейді.
Мен үйде отырып демала алмаймын, өйткені ішім пысады. Жолдастарыммен кездесіп, қыдыруды ұнатамын. Кейде киноға, театрларға барамыз, қыста коньки, шаңғы тебеміз, жазда жағажайға барып суға түсеміз. Мен суда онша жүзе алмаймын, ал менің жолдасым жақсы жүзеді, өйткені ол жүзумен шұғылданады.
Әрине, үйге де көмектесемін: үй ішін жинаймын, кілемдерді қағамын, еденді сыпырамын, жуамын, жиһаздың шаңын сүртемін, кірімді жуып, үтіктеймін, содан кейін оларды шкафтың сөрелеріне тәртіппен қоямын, ілемін. Тамақты да өзім пісіремін, дүкенге, базарға барып, азық- түлік, көкөніс жеміс – жидек әкелемін. Кейде күн жылы болса, саяжайға барып, әке- шешеме көмектесемін: жер қазамын тырмалаймын, арам шөптерді жұламын, оларды және түскен жапырақтарды сыртқа шығарамын, өртеймін ағаштарды суарамын,үйдің айналасын сыпырамын.
Ертең тағы демалыс күні, жексенбі. Бұл күні жоспарым өзгеше: мен ертең ерте тұрамын.Терезенің желдеткішін ашамын, керуеттің алдына дене шынықтыру жаттығуларын орындаймын, жуынамын, киінемін, таңертеңгі тамағымды ішемін. Сонан соң үй ішін жинап, жолдастарыма барамын. Ертең спорт кешенінде жеңіл атлетикадан спорт жарысы болады. Мен өзім көркем гимнастикамен шұғылданамын. Аптасына үш рет спорт кешеніне барып тұрамын. Спорттың барлық түрін жақсы көремін. Спорт жарысын көріп, кафеге барып түскі асымызды ішеміз. Содан кейін киноға барамыз.
Түстен кейін үйге қайтамыз. Үйде музыка тыңдаймын. Кешкі тамақты әзірлеймін. Менің ең жақын досым ұлттық билер үйірмесіне қатысады. Кешке оның концерті болады. Концерттен кейін үйге барып демаламын, теледидар көремін. Ерте жатамын, өйткені келесі күні жұмыс аптасы басталады.
Мәтіннің атауы: Тіл
Tip Тірек сөздер: тіл, үлкен өнер, ерекше
қабілет, рухани даму, ұлы
қасиет, жетістіктерге жету, қарым
қатынас.
Негізгі ақпарат: Тіл ұлы қасиет.
Қосымша ақпарат: Тілім менің - таусылмайтын байлығым.
Ең құдіретті де қастерлі өз ана тілім.
Шыр етіп дүниеге келгеннен бері ана
тіліммен өсіп келемін. Ана тілі арқылы
алғашқы Әліппені таныдым. Содан бері
міне, өз ана тіліммен сусындап келемін.
Өз тарихымды танып білдім. Түған
тіліміздің абыройын асқақтату - әрбір
азаматтың борышы. Себебі, біздің
23:54
Қазақ тілі @
болмысымыз, салт - дәстүріміз, дініміз,
мәдениетіміз осы тілімізде жатыр.
Тәуелсіз елдің жас ұрпағын парасатты,
білімді, іскер, қабілетті, ұлтжанды
етіп қалыптастыруда мемлекеттік
тіліміздің атқаратын қызметі өте
жоғары. Сондықтан да туған еліміздің
мемлекеттік тілін білуге міндеттіміз.
Өйткені, тіл - ата - бабамыздан бізге
қалған аманаты. Ата - баба мұрасын
жалғастыру, оның мәртебесін көтеру
мына баршамыздың міндетіміз,
парызымыз. Тіл арқылы ақындарымыз
бен жазушыларымыздың. даналардың
сөздерін, өлең - жырларын оқып
білеміз, олардан ғибрат аламыз.
" "Өнер алды - қызыл тіл" деген осыдан
шыққан болар. Елінің болашағын
ойлаған, құрметпен қараған әрбір
азамат ана тілін сақтап қалуы үшін
(Поле осенью паши, если осенью не вспашешь, весной сто раз пахать придется. )
Егіндікті күз суар, күз суарсаң, жүз суар.
(Пашню осенью по сто раз поливай. )
Егілмеген жер жетім, елінен айырылған ер жетім.
(Сиротливо смотрится пашня, на которой не сеют, сиротою выглядит джигит без родины. )
Жеріне қарай егін ек, жолына қарай жегін жек.
(Про посевы знает тот, кто их засевает, про телегу знает тот, кто ее запрягает. )
Жастанғаның жапырақ, төсенгенің топырақ.
(Под голову листья стелятся, под тело земля ложится.)