4. Сүрақтарға жауап бере отырып, мәтін мазмұнына сәйкес сөйлемдерді аяқта. 1) Араб жазуы (жерімізде қай уақытқа дейін сақталды?) 2) Араб жазуын (кімдер қолданды? ) 3) Араб жазуы (қалай бейімделді?) 4) Латын графикасын (қай елдерде қолданады?) 5) Елімізде латын графикасы (қай жылдары пайдаланылды?) 4. в соответствии с содержанием текста, отвечая на вопросы, на ногах. 1) арабская письменность (до какого времени сохранилась на нашей земле?) 2) арабская письменность (кто использовал?) 3) арабская письменность (как адаптировалась?) 4) латинская графика (в каких странах используется?) 5) латинская графика в стране (в какие годы использовалась?)

аспан. күндіз көріп, өз-өзімен күн, ал түнде безоблачном аспанда көрінетін жұлдыздар мен ай. электр көзбен көрінетін көруге болады 3 000-ға жуық жұлдыз. олар әр түрлі өлшемдері мен жарықтылық.

планета жер пішіні шар. ажыратады, оның солтүстік және оңтүстік бөліктері — сыңарлары. жұлдызды аспан солтүстік және оңтүстік полушариях ерекшеленеді. біз солтүстік жарты шарда және көріп бір жұлдызды аспан, ал тұрғындары оңтүстік бөлігінде жерді көріп, оның басқа да, онда шамамен 3 000 жұлдыз. егер айналып жер шары, онда жұлдызды аспанда болады невооруженным көзбен көруге дейін 6 000 жұлдыз.

зерттеу үшін табиғат құрды ұлғайтқыш құралдар. олардың көпшілігі үшін пайдаланылады зерттеу жұлдызды аспанды. егер аспанға қарап бинокль көруге болады жұлдыздарының артық электр көзбен көрінетін, ал телескоптың көмегімен зерттеуші аспанды ашады, өзіне миллиондаған жұлдыздар.

Әнші құм

Қазақстанның кең байтақ дархан даласы әлі күнге дейін толық зерттелмеген, сыры ашылмаған құпияларға толы. Кең байтақ жеріміздің аумағында табиғаттың көз тартар небір құбылыстары мен қайталанбас өзіне тән ерекшеліктері бар. Солардың бірі «әнші құм» (кейбір деректерде Айғай құм) – Алматы облысы Кербұлақ ауданы жеріндегі Іле өзенінің аңғарын бойлай орналасқан Үлкен Қалқан тауы және Кіші Қалқан тауы етегіндегі құмды төбе, Алматы қаласынан 250 шақырым қашықтықта орналасқан. Биіктігі 150 м-дей, ұзындығы 8 км, ені 3 км-ге дейін жетеді. Қалқан тауларынан соғатын желдің бағыты үнемі өзгеріп отыруы нәтижесінде құм түйіршіктері електеніп, бірегей құм қо тұратын төбеге айналған.

«Алтынемел» мемлекеттік ұлттық табиғи паркі «Айғай құм немесе Әнші құм» атты құмды төбені өз қамқорлығына алған. Кейбір деректерге сүйенсек, «Алтынемел» ұлттық қорығы кезінде Шоқан Уәлихановтың Қашқарияға сапарында пана болған деседі.

Ал енді бұл өңір неліктен «әнші құм» атанып кетті екен? Осыған тоқталып көрейік. Бұл құмның бір ерекшелігі – құрғақ күндері әуенді дыбыстар шығарады. Оның әуені бірнеше шақырымдарға жайылып, алыстан да естіліп тұрады.

Кейбір пікірлерге сүйенсек, құмның ұсақ бөлшектері бір-біріне үйкелген кезде осындай әуенді дыбыстар шығады екен: жеңіл самал жел шиқылдаған дыбыстар шығарса, қатты жел орган дыбысына ұқсас әуен шығарады. Алайда, желсіз күнде де құмның әуенін тыңдауға болады. Осы сиқырына байланысты, құм жайында көптеген аңыздар пайда болған. Құмның тағы бір ерекшелігі – ол басқа құмдар сияқты орнын ауыстырып, көшіп жүрмейді, керісінше, мыңдаған жылдар бойы Алтынемел аумағында, бір орында тұр.

Осындай табиғи ерекшелік әлемнің басқа жерінде жоқ деп айтсақ та болатын шығар. Тіпті кезінде Ұлы Жібек жолы бойында орналасқан бұл табиғат ескерткішіне жолаушылар әдейілеп ат басын бұрған деседі.