4-тапсырма. Ашық рай етістіктерді шақтың түріне қарай жіктеп жазыңдар. 1. Мендегі доспен достасқын, Сендегі доспен дос болып сонда тұрмақпын 2. 2. Әрқашан дос, біргеміз, ажырамас іргеміз ( 3. Соғыс дегеніміз зорлық болып табылады, ал бұл зорлықтың көрінісінде шек болмайды. 4. Біз жазушылық күшімізді ұлттық татуласу саясатын насихаттауға арнадық 5. Қыл өтпестей татулықты бір ашуға сатпас болар 6. Ынтымақ істі бітірер 7. Тек тыныштық болса ғана "төбедегі тортеу" түгенделеді деп ойлаймын
-Балам, бұл емен ағашы. Өте берік, көп жасайтын ағаш. Мен отырғызайын , сен суыңды әкеле бер.
-Бұл ағашты не үшін отырғызып жатырмыз?
-Балам, бұл сенің 1-ші сыныпқа барғаныңның белгісі. Сенімен бірге ағашың да өседі.Енді күнде талыңды суарып, ит-құстан қорғап жүр.Өйткені, бұл да сен сияқты жас қой, күтім мен қамқорлық керек.
-Мен оған қалай қамқор боламын?
-Сен оны бөтен балалардың,млдың сындыруынан қорғайсың, құстардың жапырағын қиып кетуінен қорғайсың.
-Ал, енді суыңды жәйлап құя ғой, балам. Менің айтқанымды есіңде сақта. Атаңның үйінің жанындағы ағашты көрдің ғой, сол менің бала күнгі отырғызған ағашым.Қазір көлеңкесін түсіріп, бізге сая болып тұр.
-Жарайды, әке, мен де Сіздей болғым келеді. Ағашыма өзім қараймын.
Мен Қарағанды, Талдықорған, Қызылорда облыстарында болдым.
Ол облыстардың қайсысы ерекше ұнады? Әр қайсысы өзінше ерекше, біреуі сәулетімен, бірі ауа-райымен дегендей. Қызылорда облысында күріш өсірілетінін білетін бе едің? Оны білмеппін, бірақ Илья Ильин сол облыстан ғой, соны білемін. Қарағанды көмірлі аймақ па? Дұрыс айтасың.
Наурыз - діни мереке ме? Жоқ, халықтар мерекесі емес пе? Ия, солай болуы мүмкін. Сенің анаң наурыз көже пісіре алады ма? Үйренді, бұрын білмейтін Сенде ұлттық киім бар ма, Наурыз мерекесіне киюге? Өзіме арнап тіктірдік.
Қазақстан Республикасының мерекелерінде демалыс береді ме? Демалыс беріледі. Конституция күні, Республика күні, Наурыз мерекесі, Жаңа жыл күндері демалдық. Жаңа жылда қайда болдың? Астанаға бардық. Наурызда ше? Онда достарыммен болдым.
Қазақстанның ұлттық ойындарына не жатады? Ат жарыстары Ал, ат жарыстарына не жатады? Бәйге, көкпары, қыз қуу. Қазақша күресте жатады ма? Әрине, аты айтып тұрған жоқ па? Арқан тарту спорт түрі ме? Білмедім, олай емес шығар.
Қазақтың әншілері туралы айтсақ Әміре Қашаубаев есіме түседі
Ол кім, мен естімеппін Ол кісі Францияда ән шырқапты. Күләш Бәйсейтова жезтаңдай ән болған Ия, жақында ол кісі туралы кино көргенмін Бибігүл Төлегенова да атақты әнші емес пе? Ия, әлі даусы өзгермеген
Мемлекетіміздің рәміздерін айтшы Ел таңба, Ту, Ән ұран. Ән ұранды жатқа білесің бе? Білемін, мектепте жаттағанбыз Спортсмендер шет елде жарыстарда жеңіске жеткенде, туымыз желбіреп, ән ұранымыз шырқалады емес пе? Сонда бізде қуанышқа бөленіп, толқуда боламыз Рахмет оларға, еліміздің рәміздерін әлемге танытқан.
Қазақстанның атақты журналистерін мен біле бермеймін? Мен де олар туралы ешнәрсе білмеймін Теледидардағы жүргізушілер журналистер ме? Кімдерді айтасың? Мысалы: Дана Нұржігіт, Андрей Платонов, Ардақ Байғабыл Мүмкін, білмедім. Жарайды, енді ізденіп, білейік, әйтпесе ұят екен.
Мамандықтар түрлі-түрлі қайсысын таңдарымды білмей жүрмін. Мен таңдап қойдым Қойшы, шын ба, кім болмақшысың? Заңгер боламын. Оның орынды, заңды білсең қор болмайсың, халықтың да құқығын қорғайсың. Сенде ойлан, жүре берме, уақыт күтпейді. Ойланамын, бір шешімі табылар
Қазақ спортында осы бокстен жеңімпаздар көп, ия? Оның рас. Ал футболдан ойдан шыға алмай жүрміз бе? Мен футболға қызықпаймын, сондықтан білмеймін. Осы олимпиада жүлдегері болған қыздар қайда? Майя ма? Ия, сол Жүрген болу керек, білмедім
Қазақстан табиғаты тамаша, жанға жайлы, қаншама ақын жазушылардың туындыларына себепкер болды десеңші? Әсіресе, Көкшетау туралы көп айтылады емес пе? Жұмбақтас, Оқжетпес табиғаттың тамаша өнері. Сенің туған жеріңнің табиғаты қандай? Бізде орман жоқ. Көбіне ашық дала. Қыста қар аз, бірақ жел қатты. Жаз өте ыстық. Бұл Қызылорда ма? Бірден таптың.
Қазақта қолөнері дамыған. Ағаштан түйін түйетін ұсталар болған Домбыраны қолдан жасаған ба? Домбыраны, киіз үйлерді ағаштан жасаған Әжелер текемет басып, өрнек, кілем, алаша тоқыған. Біздің үйде әдемі тоқылған кілем бар Ал, бізде жазда тігеміз, қараша үй бар Бізде домбыра бар.
Жамбыл Жабаев атамыз ақын ба? Өте танымал ақын Қазіргі Жамбыл облысы Жамбыл Жабаев құрметіне аталған ба? Жамбыл атамыздың құрметіне аталған Соғыс кезінде Ленинградтық өрендерім деген өлең шығарған ба? Сол өлеңі көп адамға қуат берген Жамбыл атамыз көп жасаған ба? Көп жасаған.
Отбасылық дәстүр сендерде бар ма? Ол халықтық дәстүрдің негізінде барлық отбасында бар шығар? Соның бірі әкем қызға қырық үйден тыю деп кешке бізді қыдыруға жібермейді Тағы қандай дәстүр бар? Қысқа көйлек кигізбейді. Дастархан басында асты жеуді үлкендер бастайды. Ал, біздің от басында астан кейін атам әрдайым бата береді.
Ұлы Отан Соғысының Батырлары қазір қалмаған шығар? Біздің облысымызда қалмады Бізде де қалған жоқ Бізде Ұлы Отан соғысы Батырларына көше берілген, сендерде ше? Әрине, бізде де берілген, Мәңгілік от алаңы бар. Бізде де, батыр қалалар мен Батырлар аты жазылған алаң бар
Павлодар солтүстік облыстарының бірі ме? Ия, ол менің туған қалам Ол жақ өте суық болар? Ия, сендер шыдамайтын суық Қалаларың әдемі ме? Өте әдемі
-Әке,бұл қандай ағаш?
-Балам, бұл емен ағашы. Өте берік, көп жасайтын ағаш. Мен отырғызайын , сен суыңды әкеле бер.
-Бұл ағашты не үшін отырғызып жатырмыз?
-Балам, бұл сенің 1-ші сыныпқа барғаныңның белгісі. Сенімен бірге ағашың да өседі.Енді күнде талыңды суарып, ит-құстан қорғап жүр.Өйткені, бұл да сен сияқты жас қой, күтім мен қамқорлық керек.
-Мен оған қалай қамқор боламын?
-Сен оны бөтен балалардың,млдың сындыруынан қорғайсың, құстардың жапырағын қиып кетуінен қорғайсың.
-Ал, енді суыңды жәйлап құя ғой, балам. Менің айтқанымды есіңде сақта. Атаңның үйінің жанындағы ағашты көрдің ғой, сол менің бала күнгі отырғызған ағашым.Қазір көлеңкесін түсіріп, бізге сая болып тұр.
-Жарайды, әке, мен де Сіздей болғым келеді. Ағашыма өзім қараймын.
Объяснение:
Мен Қарағанды, Талдықорған, Қызылорда облыстарында болдым.
Ол облыстардың қайсысы ерекше ұнады?
Әр қайсысы өзінше ерекше, біреуі сәулетімен, бірі ауа-райымен дегендей.
Қызылорда облысында күріш өсірілетінін білетін бе едің?
Оны білмеппін, бірақ Илья Ильин сол облыстан ғой, соны білемін.
Қарағанды көмірлі аймақ па?
Дұрыс айтасың.
Наурыз - діни мереке ме?
Жоқ, халықтар мерекесі емес пе?
Ия, солай болуы мүмкін.
Сенің анаң наурыз көже пісіре алады ма?
Үйренді, бұрын білмейтін
Сенде ұлттық киім бар ма, Наурыз мерекесіне киюге?
Өзіме арнап тіктірдік.
Қазақстан Республикасының мерекелерінде демалыс береді ме?
Демалыс беріледі.
Конституция күні, Республика күні, Наурыз мерекесі, Жаңа жыл күндері демалдық.
Жаңа жылда қайда болдың?
Астанаға бардық.
Наурызда ше?
Онда достарыммен болдым.
Қазақстанның ұлттық ойындарына не жатады?
Ат жарыстары
Ал, ат жарыстарына не жатады?
Бәйге, көкпары, қыз қуу.
Қазақша күресте жатады ма?
Әрине, аты айтып тұрған жоқ па?
Арқан тарту спорт түрі ме?
Білмедім, олай емес шығар.
Қазақтың әншілері туралы айтсақ Әміре Қашаубаев есіме түседі
Ол кім, мен естімеппін
Ол кісі Францияда ән шырқапты.
Күләш Бәйсейтова жезтаңдай ән болған
Ия, жақында ол кісі туралы кино көргенмін
Бибігүл Төлегенова да атақты әнші емес пе?
Ия, әлі даусы өзгермеген
Мемлекетіміздің рәміздерін айтшы
Ел таңба, Ту, Ән ұран.
Ән ұранды жатқа білесің бе?
Білемін, мектепте жаттағанбыз
Спортсмендер шет елде жарыстарда жеңіске жеткенде, туымыз желбіреп, ән ұранымыз шырқалады емес пе?
Сонда бізде қуанышқа бөленіп, толқуда боламыз
Рахмет оларға, еліміздің рәміздерін әлемге танытқан.
Қазақстанның атақты журналистерін мен біле бермеймін?
Мен де олар туралы ешнәрсе білмеймін
Теледидардағы жүргізушілер журналистер ме?
Кімдерді айтасың?
Мысалы: Дана Нұржігіт, Андрей Платонов, Ардақ Байғабыл
Мүмкін, білмедім.
Жарайды, енді ізденіп, білейік, әйтпесе ұят екен.
Мамандықтар түрлі-түрлі қайсысын таңдарымды білмей жүрмін.
Мен таңдап қойдым
Қойшы, шын ба, кім болмақшысың?
Заңгер боламын.
Оның орынды, заңды білсең қор болмайсың, халықтың да құқығын қорғайсың.
Сенде ойлан, жүре берме, уақыт күтпейді.
Ойланамын, бір шешімі табылар
Қазақ спортында осы бокстен жеңімпаздар көп, ия?
Оның рас.
Ал футболдан ойдан шыға алмай жүрміз бе?
Мен футболға қызықпаймын, сондықтан білмеймін.
Осы олимпиада жүлдегері болған қыздар қайда?
Майя ма?
Ия, сол
Жүрген болу керек, білмедім
Қазақстан табиғаты тамаша, жанға жайлы, қаншама ақын жазушылардың туындыларына себепкер болды десеңші?
Әсіресе, Көкшетау туралы көп айтылады емес пе?
Жұмбақтас, Оқжетпес табиғаттың тамаша өнері.
Сенің туған жеріңнің табиғаты қандай?
Бізде орман жоқ. Көбіне ашық дала. Қыста қар аз, бірақ жел қатты. Жаз өте ыстық.
Бұл Қызылорда ма?
Бірден таптың.
Қазақта қолөнері дамыған. Ағаштан түйін түйетін ұсталар болған
Домбыраны қолдан жасаған ба?
Домбыраны, киіз үйлерді ағаштан жасаған
Әжелер текемет басып, өрнек, кілем, алаша тоқыған.
Біздің үйде әдемі тоқылған кілем бар
Ал, бізде жазда тігеміз, қараша үй бар
Бізде домбыра бар.
Жамбыл Жабаев атамыз ақын ба?
Өте танымал ақын
Қазіргі Жамбыл облысы Жамбыл Жабаев құрметіне аталған ба?
Жамбыл атамыздың құрметіне аталған
Соғыс кезінде Ленинградтық өрендерім деген өлең шығарған ба?
Сол өлеңі көп адамға қуат берген
Жамбыл атамыз көп жасаған ба?
Көп жасаған.
Отбасылық дәстүр сендерде бар ма?
Ол халықтық дәстүрдің негізінде барлық отбасында бар шығар?
Соның бірі әкем қызға қырық үйден тыю деп кешке бізді қыдыруға жібермейді
Тағы қандай дәстүр бар?
Қысқа көйлек кигізбейді.
Дастархан басында асты жеуді үлкендер бастайды.
Ал, біздің от басында астан кейін атам әрдайым бата береді.
Ұлы Отан Соғысының Батырлары қазір қалмаған шығар?
Біздің облысымызда қалмады
Бізде де қалған жоқ
Бізде Ұлы Отан соғысы Батырларына көше берілген, сендерде ше?
Әрине, бізде де берілген, Мәңгілік от алаңы бар.
Бізде де, батыр қалалар мен Батырлар аты жазылған алаң бар
Павлодар солтүстік облыстарының бірі ме?
Ия, ол менің туған қалам
Ол жақ өте суық болар?
Ия, сендер шыдамайтын суық
Қалаларың әдемі ме?
Өте әдемі