4-тапсырма. Берілген мәліметтер бойынша көне түркі жазба ескерткіштерін тұңғыш зерттеуші ғалым ретінде рөлге бөлініп, күрделі-құрама атауларды байланыстырып, сұхбат құрыңдар. • Дания елінің ғалымы В. Томсен. • Түрколог В.В. Радлов. Түрколог С.Е. Малов. • Швед офицері Ф.И. Страленберг. Орыс ғалымы Н.М. Ядринцев. • Түрколог, әдебиеттанушы М. Жолдасбеков, түрколог Қ. Сартқо- жаұлы. • Орхон-Енисей жазба ескерткіштерінің табылған жерлері. • Ежелгі дәуір әдебиетіне жататын ескерткіштер, шығармалар. • Көне түркі әдебиеті. • Орхон жырларының негізгі ойы. • Құлпытастағы жазулар. • Күлтегін жырының батырлар жырына ұқсастығы. • Ескерткіштерде суреттелетін, баяндалатын оқиғалар. Эссе жазындар дейды керек
Күз келдіСарғайды тоғай, Сап-сары маңай. Соңғы әнін айтып, Құс кетті қайтып.
Айнала жым-жырт, Көк аспан сұрғылт. Жер жыртқан тыңда Трактор қырда.
Жапырақ ұшты, Суық та түсті. Сонда да бізге, Қызық көп күзде.
Өз бағаңды өзің білӨз бағамды сұрамаймын өзгеден, Ердің құнын өлшейтін кім сөзбенен?! Өз бағамды сұрамаймын өзгеден, Ер салмағын безбендер кім көзбенен?! Сұрасам да кемеңгер мен батырдан, Қадырымды сұрамаймын өзгеден, Ел алдында өз орынын парықтап Күйкі пенде көңілімен сезбеген... Қандай қымбат Өтермін... қанша жүрем...- ұзамаспын, Ажалдың тас құрсауын бұза алмаспын. Ойласаң қысқа өмірдіңқызығы аз ба - Мен өзім сондай оймен ырзаластым. Тірліктің тынысынан елтимін де, Ақындық шабытынан қыза маспын. Өрнектеп көкейдегі ой мен сөзді, Шырқаймын қиянына құз-жартастың... Қадірін уақыттың кім біледі? Жасында кімдер оған ділгір еді? Секундтің сыртылы енді бір ғұмырдай, Сағаттың қандай қымбат күмбірлеуі?!
Нитку вдеть – для пальца Непосильный труд, Но зато ДВА пальца Платьице сошьют, Три – в тетрадке нашей Пишут хоть куда, ДЕСЯТЬ – поле пашут, Строят города!
УРОКИ ВЕЖЛИВОСТИ
Слон муравью уступает дорогу: - Доброе утро! Спешим понемногу? А муравей: - Ах спешу. Как вы любезны! Прощенья
Жаворонок в небе Так сказал орлу: - Вы, ата, устали, сядьте на скалу. А орёл ответил: - Правильно, сынок, Много лет живу я, вот и занемог. И тебе желаю долго жить, как я, - Пусть тебе вежливость твоя.
В небе красивый закат догорал, Ласковый ветер с травою играл, Суслик сказал: - Уважаемый крот, День угасает и ночь настаёт, Скоро взойдёт золотая луна… - Доброй вам ночи. Спокойного сна.
Сап-сары маңай.
Соңғы әнін айтып,
Құс кетті қайтып.
Айнала жым-жырт,
Көк аспан сұрғылт.
Жер жыртқан тыңда
Трактор қырда.
Жапырақ ұшты,
Суық та түсті.
Сонда да бізге,
Қызық көп күзде.
Өз бағаңды өзің білӨз бағамды сұрамаймын өзгеден,
Ердің құнын өлшейтін кім сөзбенен?!
Өз бағамды сұрамаймын өзгеден,
Ер салмағын безбендер кім көзбенен?!
Сұрасам да кемеңгер мен батырдан,
Қадырымды сұрамаймын өзгеден,
Ел алдында өз орынын парықтап
Күйкі пенде көңілімен сезбеген...
Қандай қымбат
Өтермін... қанша жүрем...- ұзамаспын,
Ажалдың тас құрсауын бұза алмаспын.
Ойласаң қысқа өмірдіңқызығы аз ба -
Мен өзім сондай оймен ырзаластым.
Тірліктің тынысынан елтимін де,
Ақындық шабытынан қыза маспын.
Өрнектеп көкейдегі ой мен сөзді,
Шырқаймын қиянына құз-жартастың...
Қадірін уақыттың кім біледі?
Жасында кімдер оған ділгір еді?
Секундтің сыртылы енді бір ғұмырдай,
Сағаттың қандай қымбат күмбірлеуі?!
Нитку вдеть – для пальца
Непосильный труд,
Но зато ДВА пальца
Платьице сошьют,
Три – в тетрадке нашей
Пишут хоть куда,
ДЕСЯТЬ – поле пашут,
Строят города!
УРОКИ ВЕЖЛИВОСТИ
Слон муравью уступает дорогу:
- Доброе утро! Спешим понемногу?
А муравей: - Ах спешу.
Как вы любезны! Прощенья
Жаворонок в небе
Так сказал орлу:
- Вы, ата, устали, сядьте на скалу.
А орёл ответил: - Правильно, сынок,
Много лет живу я, вот и занемог.
И тебе желаю долго жить, как я, -
Пусть тебе вежливость твоя.
В небе красивый закат догорал,
Ласковый ветер с травою играл,
Суслик сказал: - Уважаемый крот,
День угасает и ночь настаёт,
Скоро взойдёт золотая луна…
- Доброй вам ночи. Спокойного сна.