4-тапсырма. Деректі және дерексіз зат есімдерді тап. Абай ауылына жеткенше асықты.
Анау - Абай, Абай ғой, айналайын-ай! Апасына айтайыншы,
деді бір әйел.
Басе, Телғара ғой… Жаным-ау, мынау…
- Телғара! - деді жас
әйел.
Абайдың келген хабарын естіп, анасы - Ұлжан мен әжесі - Зере сыртқа шықты. Зеренің ең жақсы көретінемересі Абай еді. Оның тілеуін тілеп отыратын.
Абай аттан түсті. Ол көп ішінен, ең алдымен, өз шешесін көрді. Соған
жүре беріп еді, шешесі: - Шырағым, балам, ар жағында әкең тұр… Сәлем бер! - деді.
Абай әкесіне қарай тез бұрылды Әкесіне қол беріп амандасты. Әкесі:
Балам, бойың өсіп, ержетіп қалыпсың! Бойыңдай болып білімің
де өсті ме? - деді.
Ұялғанды, жауап айтпағанды кешірмейтін әке мінезі Абайға бел-
тілі Ол сабырмен:
- Шукір, әке, Қазіреттің рұқсатын, фатиқасын алып қайттым, - деді.
Құнанбай: -Бар, енді шешелерің жаққа бар, амандас, балам! - деді (М. Әуезов)
Күшігім еркелей білетін,
Кейде ол шәуілдеп үретін.
Жата қап аяғын көтерсе
Көргендер еріксіз күлетін.
Тойған соң томпайып жататын,
Бір тәтті ұйқыға бататын.
Түсінде мысықпен алысып,
Жүретін бөлмеде жарысып.
Қарасам, міне енді өсіпті,
Ит бопты кәдімгі қабаған.
Әуелі өзіме өшікті
Күнәм жоқ бір рет сабаған.
Мақтайды біреулер даурығып,
Қасқыр деп итімді қабаған.
Мен жүрмін кете алмай айығып,
Өз итім түсірген жарадан,
***
Отырсам үндемей үйімде,
Тоқмейіл, ақпейіл күйімде.
Келуші көбейіп кетеді
Шашымның ағынан сүюге.
Мақтауға бәрі әзір, жайдары
Мейрімнің ағаға шегі жоқ.
Ақтарар сырларын қайдағы,
Бірінің дығы жоқ, кегі жоқ.
Сәл ғана өзгеріп қалпымнан,
Әділдік сөйлесем болғаны,
Біреуі алып қап алқымнан,
Союға әзір тұр қалғаны...
Тойған соң жататын пырылдап
Мен мысық емеспін, достарым,
Жан болып жүрген сон, шырылдап
Айтамын арымның қосканын
Тұйғын — қаршыға тұқымдастарына жататын жыртқыш құстардын ішіндегі ең ұшқыр, қырағы, шалымды құс. Қазақ құсбегілері түсінің аппақ болып бітуіне орай, көбінесе, ақ тұйғын деп атайды. Оның жоны ақ, дене бiтiмi жұп-жұмыр болып келеді. Салмағы 500 — 1090 г шамасында.
Тұйғынның қаршығадан түр-түсінің өзгешілігі болмаса, қанат-кұйрығының жаратылысы мен сүйек бітімінде айырмашылық шамалы. Алайда қазақ құсбегілерінің арасында қаршығадан көpi тұйғын көбірек қадірленеді. Ол қаршығаға қарағанда шалымды келеді. Егер қаршыға мен тұйғынды құсқа қатар жіберсе, қаршыға жер ортаға жеткенше, тұйғын нысана еткен құсын бip түйіп үлгереді. Тағы бip ерекшелігі — сырт тұлғасы дөңгелектеу және қаршығадан кішілеу, сүйкімділеу болады. Құсбегілер тұйғынды сырт бітіміне орай, түр-түсіне қарай өз ішінде саралап, үш түрге бөліп айтады. Тұйғыннын сырт жүні мұнтаздай таза, күмістей ақ болса, оны «ақ тұйғын» деп атайды. Жоны болмашы қоңырайып, сұрғылт тартып тұрса, «кір тұйғын» дейді. Ал жонынан бастап, бой жүніне дейін сұрғылт түс дендеген жоны коңыр көкшiл тартқан тұйғынды «құл тұйғын» дейді. Осылайша үш түрге бөліп атағанымен, бұл үшеуінің де сыртқы түсінің айырмашылығы болмаса, қырандық қарымында, сүйекбітімінде, мiнезiнде айырмашылық болмайды.