4-тапсырма Кестеге үстеулер мағыналарына қарай топтап жаз (күндіз,үнемі,былтыр,ақырын,сонда, емін-еркім,тез келді, бірден айты,кеше,бүгін,қазір, жоғарыда,шалқасынан құлады,ілгері,артқа ) мезгіл үстеу Мекен үстеу Сын қимыл үстеу
Қазақ - ырымшыл халық. "Қасиетті" сандарды білмейтін адамдар жоқ шығар: «үш», «төрт», «бес», «жеті», «тоғыз», «он үш», «қырықты» бала күнімізден естіп, біліп жүрміз.
Жеті саны киелі мәнде халық санасына, ұлттық ұғымға мықтап бекіген. Бұл санның тұрмыс-тіршілікте, халық фольклорында, діни ұғымдардағы маңызы ерекше. Оған дәлел, аптада неше күн бар – жеті, аспан неше қабат – жеті, жер неше қабат – жеті. Міне, қызық, бәрі де жеті. Нөсерден кейінгі жаратушының жаршысындай жауынмен жарысып шығатын кемпірқосақтың түсі – жеті, осыған қоса жинақтау сандары да жетімен шектеледі: біреу, екеу, ұшеу, төртеу, бесеу, алтау, жетеу. «Сегізеу», «тоғызау» болып айтылмайды. Міне, айта берсек «жеті» санының «сиқырын» сипаттайтын құбылыстар жетерлік. Қазақ халқының салт-дәстүрінде де жеті санының орны бөлек. «Жеті атасын білмеген – жетесіз», «жеті атасын білген ұл жеті жұртқа жөн айтар», «жеті жұрттың тілін біл, жеті түрлі білім біл» немесе «жеті атадан әрі ғана қыз алысу заңы», яғни араға жеті атаны салып құда түсу әдеті ғасырлар бойы сақталып келеді. Жеті саны кейде жақсылықпен байланыстырылып айтылса, кейде жамандықпен де байланысып жатады. Мысалы, қазақ «жұт жеті ағайынды» дейді. Бұл тіркес халықтың басына аласапыран заман туып, ашаршылық, бүліншілік, індет, ауру келсе айтылады. Халық жеті жұтқа мыналарды жатқызады: құрғақшылық, жұт (мал қырылу), өрт, оба (ауру), соғыс, топан су, зілзала. Жеті санына байланысты культтік фразеологизмдер басқа сандарға қарағанда жұмсалу өрісі кең. Оларға: жеті ғашық, жеті шәріп (әулие); жеті қазына, жеті ғалам, жеті күн, жеті жұт, жеті жоқ, жеті қат көк т.б. жатқызады.
Жеті - қасиетті сан.
Қазақ - ырымшыл халық. "Қасиетті" сандарды білмейтін адамдар жоқ шығар: «үш», «төрт», «бес», «жеті», «тоғыз», «он үш», «қырықты» бала күнімізден естіп, біліп жүрміз.
Жеті саны киелі мәнде халық санасына, ұлттық ұғымға мықтап бекіген. Бұл санның тұрмыс-тіршілікте, халық фольклорында, діни ұғымдардағы маңызы ерекше. Оған дәлел, аптада неше күн бар – жеті, аспан неше қабат – жеті, жер неше қабат – жеті. Міне, қызық, бәрі де жеті. Нөсерден кейінгі жаратушының жаршысындай жауынмен жарысып шығатын кемпірқосақтың түсі – жеті, осыған қоса жинақтау сандары да жетімен шектеледі: біреу, екеу, ұшеу, төртеу, бесеу, алтау, жетеу. «Сегізеу», «тоғызау» болып айтылмайды. Міне, айта берсек «жеті» санының «сиқырын» сипаттайтын құбылыстар жетерлік. Қазақ халқының салт-дәстүрінде де жеті санының орны бөлек. «Жеті атасын білмеген – жетесіз», «жеті атасын білген ұл жеті жұртқа жөн айтар», «жеті жұрттың тілін біл, жеті түрлі білім біл» немесе «жеті атадан әрі ғана қыз алысу заңы», яғни араға жеті атаны салып құда түсу әдеті ғасырлар бойы сақталып келеді. Жеті саны кейде жақсылықпен байланыстырылып айтылса, кейде жамандықпен де байланысып жатады. Мысалы, қазақ «жұт жеті ағайынды» дейді. Бұл тіркес халықтың басына аласапыран заман туып, ашаршылық, бүліншілік, індет, ауру келсе айтылады. Халық жеті жұтқа мыналарды жатқызады: құрғақшылық, жұт (мал қырылу), өрт, оба (ауру), соғыс, топан су, зілзала. Жеті санына байланысты культтік фразеологизмдер басқа сандарға қарағанда жұмсалу өрісі кең. Оларға: жеті ғашық, жеті шәріп (әулие); жеті қазына, жеті ғалам, жеті күн, жеті жұт, жеті жоқ, жеті қат көк т.б. жатқызады.
Друзей много – шире дорога.
2 Достық жоқ жерде табыс жоқ.
Где нет дружбы, там нет успеха.
3 Ағаш тамырымен, Адам досымен мықты.
Дерево крепко корнями, человек – друзьями.
4 Аз қайғыны ас басады, көп қайғыны дос басады.
Малую беду еда подавляет, большую – друг.
5 Тiстем нанның қадiрiн тарыққанда бiлерсiң, анық достың қадiрiн зарыққанда бiлерсiң.
Цену куска хлеба в голод узнаешь, цену настоящей дружбы в беде узнаешь.
6 Дос бергеннiң түсiне қарама.
Подаренное другом не разглядывай.
7 Кеңесiп пiшкен тон келте болмас.
Шуба, скроенная сообща, не будет коротка.
8 Көршiң қолайлы болса, қораң кең.
Когда сосед по душе, то в тесном дворе просторно.
9 Отбасы сәнi – сыйластық, достық сәнi – қимастық.
Сила семьи во взаимном уважении, сила дружбы в искренних чувствах.
10 Жақынға өтiрiгiңдi айтпа, шетке сырыңды айтпа.
Близкому не лги, чужому не раскрывайся.
11 Жақсы болсаң – жақын көп.
Будешь сам хорошим, и близких у тебя будет много.
12 Бiр көрген – таныс, екi көрген – туыс.
Одна встреча людей знакомит, вторая – роднит.
13 Мың жолдас жақсы, мың жолдастан бiр дос артық.
Тысяча товарищей – хорошо, но один друг лучше.
14 Жүз сомың болғанша – жүз досың болсын.
Не имей сто рублей, а имей сто друзей.
15 «Сіз» деген әдеп, «біз» деген көмек.
Говорить «вы» – учтивость, «мы» – готовность
16 Екі қоламта ен далада да маздайды, ал біреуі пеш ішінде де өшіп қалады.
Две головни и в поле дымятся, а одна и в печи гаснет.
17 Саусақтарың бірікпесе, инені де ұстай алмайсың.
Пока пальцы не сойдутся и иголку не ухватишь.
18 Қол ұстасқандар құламайды.
Опирающиеся не упадут.
19 Заттың жаңасы жақсы, достың ескiсi жақсы.
Одежда хороша новая, а друг – старый.
20 Дұшпаныңнан бір сақтан, жаман достан мың сақтан.
Врага остерегайся один раз, плохого друга тысячу раз.
21 Жаман жолдастан жақсы дұшпан артық.
Чем плохой друг, лучше достойный враг.
22 Жалған достан жау артық.
Лучше враг, чем лживый друг.