4-тапсырма. Мәтінді кешіріп жазындар. Керекті мәліметті есте сақтаң дар. Ою-өрнек - турмыста бір бұйымның бетін әшекейлеу үшін кол данылатын накыш өрнек. Заттын бетiн өрнектеу үшiн ісмерлер әр түрлі тәсілді колданады. Ою-өрнек үлгісінде әр халыктын ерекшеліктері, халыктык кел бетi айқын танылады. Бізге жеткен ою-өрнек үлгілері - бай мура, саркылмас қазына. Қазақ қолөнерінде ою-өрнек ете кенiнен кол данылады. Б.Әбілдаулы
Бұлардың ішінде тез жүгіруге, ін қазуға, жүзуге, ағашқа өрмелеуге бейімделген түрлері кездеседі. Салмағы 0,1 – 4,5 кг, дене тұрқы 12 – 75 см, Мадагаскар аралы, Оңтүстік Американың оңтүстік аймағы, Антарктидадан басқа барлық жерде таралған. Шөп, ағаш қабығын, бүршігін, бұтағын жейді. Жылына 4 рет 2 – 8 (кейде 15) көжек туады. Тұрақты іні болмайды, көжегі жүндес, бірден жүріп кететіндей жетіліп туылады, бірнеше күннен кейін өзі қоректенеді. Үй қояны ғана ін қазады, топ-топ болып тіршілік етеді. Көжегі көзі ашылмай, өте дәрменсіз, қызылшақа болып туылады. Кәсіптік маңызы бар, әуестік үшін де ауланады. Қоянның кейбір түрлері жайылымға, жеміс бағына, жас орманға үлкен зақым келтіреді. Кейбіреулері індет таратады. Қазақстанда кездесетін 3 түрі (ақ қоян, құм қоян, ор қоян) бар. Ақ қоян, негізінен, қалың қар түсетін Қостанай, Солтүстік Қазақстан, Павлодар және Ақмола облыстарындағы орманды далаларда, Қарағанды, Шығыс Қазақстан облыстарындағы таулы аймақтарда көптеп, ал Батыс Қазақстан, Ақтөбе, Алматы облыстарында сирек кездеседі.
ответ:
1838 жылы 11 шілде күні ойылдағы көтерілісшілер жатағы ақшаттан шығып, исатай 500 жігітімен қиылға бет алды. осы кезде қазақ - орыс әскері мен баймағамбет жасағы шабуылға шықты. зеңбіректен тынбай оқ атылып, шайқаста батырдың 19 жасар ұлы оспан жарақатымен қоршауға түседі. ұлын қоршаудан құтқарып алған исатай оны махамбетке тапсырып, өзі қуғыншылардың жолын бөгейді. сол уақытта атына оқ тиген исатай жаяу шайқасады. алыс - жұлыс үстінде дулығасы шешілген батырға қарсыласының қылышы тиеді. солай, ер исатай 1838 жылдың 12 шілдесінде мерт болады. тарихта бұл соғыс «ақбұлақ соғысы» деген атпен қалды. исатай тайманұлы мен махамбет өтемісұлы басқарған көтерілістің орасан зор тарихи маңызы болды. бұл патша үкіметі құрған жаңа әкімшілік - аумақтық бірліктің аумағында қазақтардың отаршылдыққа қарсы ірі баскөтеруі еді. оның ұлт - азаттық сипаты басым болды.