4-тапсырма. Мәтінді оқы. Жетіс септік табу. Климаттық өзгерістердің зардаптары Арктика мұздарының еруі мұхиттық ағыстардың өзгеруіне және осы аймақта температураның көтерілуіне соқтыруы мүмкін. Мұз- дықтардың еруі мен мұхит суының жылынуы нәтижесінде теңіз деңгейі көтеріледі. Жауын-шашынның молдығынан көптеген аймақтарда тасқын болып жатыр. Күшті ) дауылдар, аптапты қуаңшылық, жылу толқындары жиілеген. Жан-жануарлардың салқынырақ аймақтарға көшуі нәтижесінде экожүйенің өзгеруі орын алып отыр. Ғаламдық жылынудың әсерінен жаңбыр жауу түрлері де өзгереді. Жауын мөлшерінің төмендеуінен жерасты сулары азаяды, ал теңіз деңгейінің көтерілуінен жағалау аймақтарындағы су ластанады. Бұл факторлар ауызсу мен егінді суаратын судың тапшылығына әкеледі. Ғаламдық жылынуды азайтуға көмектесетін көптеген шаралар бар. Олардың бірқатары: Ағаштарды көбірек отырғызу және ормандарды кесуді тоқтату. Шамдарды және басқа да электр құралдарын өшіріп жүру арқы- лы қуатты үнемдеу, осылайша табиғи ресурстардың сақталуын қамта- масыз ету. Қоқыс көлемін азайту, қоқысты қайта өңдеу табиғи ресурстардың сақталуына өз септігін тигізеді.
Байкал — Шығыс Сібірдің оңтүстігіндегі тұщы көл. Теңіз деңгейінен 456 м биіктіктегі тауаралық тектоникты ойыста орналасқан. Дүние жүзіндегі аса ірі көлдің қатарына жатады. Ауданы 31,5 мың км2, суының көлемі 23,6 мың км3. Ұзындығы 636 км, ені орта есеппен 48 км. Байкал — жер бетіндегі ең терең көл (1620 м), орташа тереңд. 730 м. Көлде дүние жүзіндегі тұщы су қорының 20%-і шоғырланған. Жағасы аз тілімделген. Геофизикалық зерттеулер көл суының астында 6000 метрге жететін шөгінді қабаттың жатқанын көрсетті.Ең биік су деңгейі тамыз — қыркүйек, ал ең төмен деңгейі наурыз — сәуір айларында байқалады.Желтоқсанның соңы мен қаңтардың басында суы қатады, мамырда мұзы ериді. Мұздың қалыңд. 70 — 115 см-ге дейін барады. Суы өте мөлдір, әрі оттегіне бай.
каинды өзен
Каинды өзен-Қазақстанның әдеми жери.Ол Кёнгей-Алату шатқалында орналасқан және 1910 жылы жер сілкіленулердин нәтижесинде іркістенді.Көшкіндер қағылез қылқан жапырақ орман суға кеткен бұлақты сумен толтырылды тау шатқалды қайта жапты. Биік ағаштар сумен жабылған толық болмады – олардың бас жақтары көлдің үстінде сорайып тұрды, Күзетшіден атаудан жергілікті тұрғындардан алып. Ағаштарға бөлікте үсінген суда ерітған жақсы көрнекті әдемі көл кристалды таза су арасымен сирек кездесетін су асты қылқан жапырақ Каинды орман құрастырды.