4-тапсырма. Мәтінді тыңда, оқы.
Ұлы Жібек жолы
1. Біздің заманымызға дейінгі ІІ ғасырдың ортасында Еуропа мен Азияны біріктірген
Ұлы Жібек жолы пайда болды. Ұлы Жібек жолы - Қытай мен Еуропаны байланыстырған
сауда жолы. Осы уақытқа дейін негізінен, «лазурит жолы», «нефрит жолы» және «құндыз
жолындағы» сауда қызып тұрды. «Лазурит жолы» - Мысыр, Иран, Вавилон елдеріне
Памир тауларында өндірілген лазурит тасы тасымалданған жол. «Нефрит жолымен» Қытай
патшалары мен бай-шонжарларына арналып жасалатын зергерлік бұйымдарға қажетті гауһар
тас, нефрит Қашқардан Қытайға тасымалданған. «Құндыз жолымен» бағалы аң терілері
әртүрлі елдерге таралған.​

- «Мәңгілік ел» ескерткіші нені бейнелейді?

- «Мәңгілік ел» ескерткіші жасампаздықтың қақпасын бейнелейді.

- Салтанатты қақпаның маңдайында не бейнеленген?

- Салтанатты қақпаның маңдайында қазақ халқының болмысын бейнелейтін мемелекеттік рәміз - Елтаңба бейнеленген.

- «Мәңгілік ел» салтанат қақпасы деген не?(«Мәңгілік ел» салтанат қақпасы қандай ескерткіш?)

- «Мәңгілік ел» салтанат қақпасы - айырықша сәулет ескерткіші.

- Салтанат қақпасының биіктігі мен ені неше метр?

- Салтанат қақпасының биіктігі - 20 метр, ені - 13 метр.

- Арка немен безендірілген?

- Арка ұлттық оюмен безендірілген.

- Қақпаның қабырғалары неге арналған?(Қақпаның бір қабырғасы неге арналған?)

- Қақпаның бір қабырғасы тәуелсіздікке арналған.

Су — сутегі мен оттегінің қалыпты жағдайларда тұрақтылығын сақтайтын қарапайым химиялық қосылыс. Ауыз су, тіршілік көзі, ол Жер шарының 3 / 4 бөлігін алады, тірі ағзалардың 60-70%-ы, ал өсімдіктердің 90 % -ы судан тұрады.[1]

Splash 2 color.jpg

Water molecule dimensions.svg

Water molecule 3D.svg

Жер бетінде тіршілік ең алғаш сулы ортада пайда болды. Су — бүкіл тіршілік иелерінің негізгі құрамдас бөлігі. Бұдан басқа судың тіршілік үшін физикалық-химиялық қасиеттердің: жоғары жылу өткізгіштік және жылу сыйымдылық, жоғары тығыздық, ауа тығыздығының шамамен 800 есе артуы, мөлдірлік, тұтқырлық, қатқан кезде мұздың көлемін ұлғайтуы және тағы басқа қолайлы қасиеттері болады. Біржасушалы және к ағзалар жасушаларының биохимиялық үдерістерінің барлығы сулы ортада өтеді. Су әр түрлі климаттық жағдайлардағы физиологиялық үдерістердің қалыпты өтуіне себепкер болады. Ол сондай-ақ көптеген минералдық және ағзалық заттардың жақсы еруіне себепкер бола алады. Табиғи су құрамында сан алуан тұздың болатыны да сондықтан. Ағзалар жұғымды заттарды тек еріген түрінде сіңіреді.