4-тапсырма. Метінді оқып, мазмұнындағы ақпараттарды салыстыр. Теңіздің алыс-жақындығы жердің климатына ықпал етеді. Жаға-
лаудағы аймақтарға жайлы қыс және салқын сав газа болса, тері де
қашық жерлерін жазы ыстық, қысы суық келеді.
Айналасындағы жазықgен салыстырғанда таулардың климаты
анағұрлым ылғалды болады. Тауларға жауын- ааш за ауады.
ейткені теңіз деңгейінен балік жерлердің температурасы телеа болады.
Тауда климат тез вагереді. Тау биіктелен сайын температура салқын-
al bepeni.
Таудың етегінен шыңына дейін түрлі-түрлі өсімдіктер мен ағаштар
еседі. Кейі таулардың етегінде су аrік, жығыл. жатак. enrел терілді
шел далалық өсімдіктер, одан кейін жалпақ жапырақты ормандар, ал
басына қарай самырсын мен шырша тәрізді қылқалдырақты аға-
тар кездеседі. Одан әрі қарай агштар стрілді. Биік таулардың басын
қаладан тес немесе еңгі қар мен ауа қуреап жатады. Табиғаты қа-
тат болғандықтан, Тауларда тіршілік ету оңай емес.
Шел далалардың ауа райы туралы емес. Ол – температурасы жиі-
сині кабылып тұратын қател орта. Кейбір ms дата терида камат күн-
Біз әле ыстық, ал тунде температура вете дейін түскенде, еле суық
болады. Ыстық шал даатар жыл бойы үздіксіз кун саналы тұратын
субтропикалық аймақтарда кездеседі. Пад аланың қатты кетінен
шан бораны Земесе құмды бория прады. Сағатына 120 км уртейтін
елді борандар өте тинен кеше бүкіх кумда денін кулмыш кысы- -
тыш, орнынан алғап жібереді.
Шел далаларда әртүрлі аңдар тіршілік етеді. Шет датда тіршілік
ететін аңдар судрын таптыытына, ете ыстың температураға жете қо-
ректің аздығына бейімделген. Пет даланың кейбір андары мүлдем су
іншейі. Олар керек суды жейтін керектерінен атады. Кум тілі ба-
татандарына аз қауырсындының астындағы суды береді. Түйе - елге
барынша шыдамды жануар. Түйелер санындау үшін бір-біріне жақын
журеді.
Судың талшылығынан шал делата есімдіктер аз еседі. Шал дала
өсімдіктері кън тамырлары арқылы жер асты суларынан нар алады. .
Пет далада күтеърсаар угірітіп журге немесе сүткоректілер казы
тастаған жерлерде алересы суы кездеседі.

Магжан жумабаев - замечательный казахский писатель, поэт, публицист, один из основателей новой казахской . его стихам, поэмам, рассказам присущ обостренный трагизм, выражающий чувство ответственности перед народом и вытекающее из него обращение к истокам и переломным моментам . в то же время магжан воспринял общечеловеческое художественное и научное наследие, начиная с шекспира, пушкина, соловьева и кончая символизмом, технократизмом и шпенглером. столь распространенные в наши дни экзистенциальные мотивы довольно явственно просматриваются в его творчестве. после долгих лет замалчивания магжан жумабаев открылся нам заново.  магжан бекенулы жумабаев родился 25 июня 1893 года в урочище сасыккуль сарыайгырской волости петропавловского уезда. умер 19 марта 1938 года в алма-ате. магжан происходил из зажиточной семьи, его отец бекен был бием, волостным . с четырех лет он начинает изучать восточные языки и . ранние стихи магжана не сохранились. арабский, персидский и турецкий языки он продолжает осваивать в медресе бегишева в кзыл-орде, получив там среднее мусульманское образование. в 1910 году он поступает в медресе галия, высшее мусульманское заведение в городе уфе. но по совету преподавателя галымжана ибрагимова, ставшего классиком татарской , магжан ищет другие пути пополнения образования. при содействии ибрагимова в 1912 году в казани впервые выходят в печати произведения юного магжана. в этот же период при наставничестве со стороны миржакипа дулатова и ахмета байтурсынова он изучает язык, знакомится с и европейской , сотрудничает с газетой "казах". магжан поступает в 1913 году в омскую учительскую семинарию. в годы, проведенные в омске, магжан принимает активное участие в создании общества "бирлик" ("единство"), редактирует его рукописный журнал "". в целом же, как поэт жумабаев - мастер интимной лирики. он боготворит дар любви как неземное счастье и радость. он живописует саму страсть, ее яркую вспышку и бурное течение. такие его стихотворения как "мое желание", "и меня ты, смерть, убаюкай", "люблю", "эй, сарсембай", "темная буревая ночь" составили сокровищницу казахской поэзии. отдавая дань символизму, магжан подобно другим представителям этого направления сделал много полезного для развития .  наследие магжана жумабаева выдержало испытание временем, оно органически вошло в казахской поэтической культуры, составив наряду с творчеством других классиков ее неотъемлемую часть. 

Ұлан байтақ даланы мекен еткен ата бабамыз тек қана малдың тісіне ерумен өмір сүріп қоймаған. Көңіл құмарын қандыру үшін неше түрлі қызықты істер таба білген. Сондай қызықтың бірі аңшылық болып табылады. Жүйрік ат, қыран бүркіт, алғыр қаршыға, құмай тазы, айлалы сұңқар, болат қақпан, түзу мылтық сияқтылардың әрқайсысы ерекше сырға толы. Сол сырлары арқылы көптеген жанды аңшылық қызметке еліктіре білген. Тек еліктіріп қана қоймай, ер жігіттердің сенімді серігіне айналып, қиналған сәтте көмекшісі де бола алған. Сондықтан да халқымыздың тіршілік салтындағы қысқа күнде қырық алып қоржын толтырып, "үйірімен үш тоғыз" олжа байландырар, ең сүйікті кәсібі осы - аңшылық.
Сонымен қатар аңшылықтың, саятшылықтың ерекше жақсылықтары да бар. Ол кімді болса да салқын сабырға, жан семіртер көңілділікке баулып, ерік күші мен дене күшінің бір-бірімен үйлесім табуына әсер етеді. Сол себептен ата-бабаларымыздың аңшылықты кәсіп ретінде ғана емес, өнер ретінде санауының үлкен мәні бар.
Қазақ арасында аңшылықтың кең тараған танымал түрі - аңды бүркітпен аулау, бүркіт ұстап саятшы болу, аңшылыққа ден қойып, салбурынға шығу.
Халқымыздың арасында жыртқыш құстардың әр түрін қолға үйрету дәстүрі болған. Солардың ішінде ең бір қасиет тұтатын қыраны - бүркіт.
Қазақ аңшылары "Бүркіт" деп  жыртқыш құстардың ішіндегі аса тектісін, адам қолына тез үйренуге бейім естісін атаған.