4-тапсырма. Тұрақты тіркестерді толықтырып жазыңдар. Өздерін ала
бір тұрақты тіркестен 3-4 сөйлемнен тұратын мәтін жазыңдар.
1. Айбаты ... ұқсау. 2. ... айбатты. 3. ... білекті. 4. ... ақыру. 5.
жалындай. 6. ... жосылу. 7. ... жүректі. 8. ... жүрегіндей. 9. Жас
жалындау. 10. Жараланған ... . 11. Қойға шапқан ... . 12. ... жағы
қарысу. 13. Қарға аунаған ... . 14. ... құлпыру. 15. лағындай
Теңеулер: арыстанға, жолбарыстай, барыстай, жылқының, бөрідей
арыстандай, жолбарыстың, аюдай, түлкідей, құндыздай, еліктің,
ақбөкен.
Мен Еңбекпін,менімен әр елге саяхаттауға дайын болыңдар балалар.Бірінші Австралия еліне барамыз.Ол елде кенгуру мен коала аңдары тіршілік етеді.Міне Австралия елінеде ұшып келдік.Австралия құрлықтардың ең кішісі.Бұл елдің елтаңбасында кенгуру белгіленген.Кенгурулар-сүт қөректі жануарлар.Олардың кішкентайлары өте әлсіз туыладыда,бірден анасының қалтасына кіріп емшек сүтімен көректенетін көрінеді.Өскесінде анасының қасында жайылып,қауіп төнсе анасының қалтасына жасырынады екен.Ал коалар ағаш басында өмір сүреді.Олар тек эквалип ағашының жапырағымен көректенеді.Коала -ешқашан су ішпейтін-деген мағына береді екен.Олар жапырақтағы сумен көректенеді.Қызық иа?!Австралияның жылуымен жылынып болсаңдар,енді Арктикаға ұшамыз.Онда ақ аюлар мекендейді.Міне қатты суық,мұз бен қар басқан солтүстіккеде жеттік.Ақ аюлар суға сүңгіп,итбалықтарды аулап жейді.Олардың терісі қалың жүн және майдан тұрады.Суыққа шыдамды.Апандарда жатады және күніне 25кг.ет жейді.Арктика қысы қатты,үсіп кетпей тұрып,тездетіп Африкаға ұшайық.Міне Африкағада келдік.Африка Евразиядан кейінгі құрлық.Бұл жақта күн ыстық.Маймылдар мекені.Маймылдар 1ұрпақ қана әкеледі екен.Олар ағаш басындағы жемістермен қоректенеді.Біз көрген аңдардың бәрі өз тіршіліктері үшін еңбек етеді.Кенгуру мен коалар өсімдіктерді іздеп,бірі ағашқа мініп,ақ аюлар судан итбалық аулап,маймылдар жеміс теріп жеп,еңбектің арқасында өз тіршіліктерін жалғастырады. Ыстық Африкадан соң өз еліміз Қазақстанға ұшып келдік.Қазақстанда біз көрген бұл аңдар зоопаркте тұрады.Еңбек етудің пайдасы көп,аңдар өз еңбектерімен астарын тауып жейді.Еңбектеніңдер,еңбектің зейнетін көресіңдер.Сіздермен әр елге саяхаттаған Еңбек бауырларың.
Сусыз тіршілік жоқ, ол бүкіл тірі жан иесінің бойында бар. Тамақсыз бірнеше күн өмір сүруге болады, ал сусыз сонша уақыт өмір сүру мүмкін емес.
Адамның, сондай-ақ көптеген жан-жануарлар денесінің 2/3-і, ал кейбір өсімдіктердің 4/5-і судан тұрады.
Жер бетінің тек 1/3-ін құрлық, ал 2/3-ін су алып жатыр. Мұхиттар мен теңіздерді, өзен-көлдерді былай қойғанда, жер астында да, топырақта да су бар. Мұздықтар мен айсбергтер де қатып қалған су болып табылады. Су атмосферада да аз емес, онда ол бұлт, тұман, бу және жаңбыр мен қар түрінде болады.
Біреулер қап-қатты мұз да, газдай жеп-жеңіл бу да су болғаны ма деп таң қалады . Бұл — судың негізгі қасиеті. Ол сұйық, қатты және газ тәрізді үш түрлі күйде кезігеді.
Судың көптеген заттарды оңай ерітетін және бір маңызды қасиеті бар. Әрине, біз қанттың — шайда, ас тұзының сорпада қалай еритінін көріп жүрміз. Сонымен қатар су жердегі алуан түрлі тұздар мен басқа да көптеген қатты денелерді, газдарды еріте алады.
Табиғатта қо жоқ, тап-таза су дегенді таппаймыз. Таза суды тек лабораториялардан ғана алуға болады. Ондай судың ешбір дәмі жоқ, онда тірі организмге қажетті тұздар да болмайды. Теңіз суының құрамында өте көп мөлшерде еріген тұздар бар, оның ішуге жарамайтыны сондықтан.
Жер шарындағы судың жалпы мөлшері өзгермейді. Теңіздер мен мұхиттардың, өзендер мен көлдердің бетінен су буға айналып, одан бұлт түзіледі. Ол жаңбыр немесе қар, бұршақ болып жерге жауады, яғни қайтадан суға айналады.
Алайда ішуге жарамды таза су Жер бетінде барған сайын азайып бара жатыр. Адамдар суды өнеркәсіп қажетіне көп пайдаланып, оны өндіріс қалдығымен ластауда. Ал біз су құнды байлығымыз екенін ұмытпауымыз керек.
Объяснение: