4-тапсырма. Тыныс алу үдерісінің сызбасын жаса. Сызбаны пайдаланып, тыныс алу үдерісіне анықтама бер. ІШығарған демнің құрамында көмірқышқыл газы бар екендігін қандай тәжірибенің көмегімен анықтауға болады?жаратылыстану
іріншіден, инспекторлық құрамды тез жүргіш мықты техникалармен қамтамасыз ету. Екіншіден, киіктер ареалына әрдайым мониторинг жүргізу үшін пилотсыз ұшқыш аппаратын сатып алу және пайдалану. Үшіншіден, киіктерді қорғауға жұмылдырылған қызметтерге 1 рация толқынын орнату, қорғау жұмыстары үшін 5-6 күнге әуе техникасын жұмылдыру. Бесіншіден, аңшылық ісін пайдаланушылардан жылжымалы қорықшы топтарын құрып, аңшылық шаруашылық аумағында киіктер мекендеген мерзімде оларды қорғау жұмысын күшейту, броконьерлік факті анықталған жағдайда аңшылық шарауашылығын жүргізуге жауапты тұлғаларды әкімшілік жазаға тарту, Алтыншыдан, броконьерлік фактілерді анықтауға көмек көрсеткен жағдайда жергілікті халықты материлдық ынталандыру. Жетіншіден, киіктер және Қызыл кітапқа енген жануарлар түрлері бойынша броконьерлік фактілерді анықтағаны үшін мемлекеттік инспекторларға сыйақы беру желісін қарастыру жөнінде ұсыныс ортаға салынды. Киіктерді сақтауға мемлекетіміз бен Үкіметіміз қазір ерекше мән беріп отыр. Соның белгісі — соңғы 1 жылдың өзінде ұшақпен есептегенде киіктердің санының 1976 басқа жетуі. Бұл — былтырғы жылмен салыстырғанда киіктер саны 3,5 есеге артқанын көрсетеді. Мұны кеңесте сөйлеген қай азамат та болмасын атап көрсетті. Киікке деген қамқорлықтың бір көрінісі — ежелгі Торғай өлкесінде, яғни Аманкелді, Жанкелдин аудандарының көлемінде «Алтын дала» табиғи резерватының ашылуы. Қасиетті аңның сақталуына бұл резерват қызметкерлері аз үлес қосып келе жатқан жоқ. Кеңесте сөз сөйлеген азаматтар киікті келешек ұрпаққа аман-есен жеткізуге байланысты ойларымен бөлісті. Негізінен алғанда Қостанай облысы бойынша киіктер Торғай аймағында, оның ішінде ұлы Жыланшық және Тосын құмында төлдейді. Бұл екі өңір — бір-бірінен онша алыс емес. Оларды қорғау мен бақылауға қолайлы. Тек жіті назарда ұстап отыру керек. Киіктерді қорғау мен сақтауға жергілікті халық та, сондай-ақ тиісті мамандар мен ауылдық округ әкімдері де қолдан келген қамқорлықты жасағандары абзал. Себебі, резерват қызметкерлері мен аңшылар қоғамының мүшелері байтақ даланы тез арада түгел қарап, тексере алмайды. Ал жергілікті халық болса, өз өңірлеріндегі болып жатқан жәйттарды жақсы біледі. Сондықтан да, халық болып жұмылып, киікті қырғынға ұшырататындарды тәртіпке шақыруға батыл кіріссе, оң нәтиже сөзсіз болады. Қалай болғанда да киікке деген көзқарас өзгерді. Сең қозғалды.
Дулат Бабатайұлының "Ақтанға"арнаған өлең шумақтары көркемдік жағынан өзгеше дүние.Жетім бала Ақтанның өмірі ақынды қатты толғандырды.Оның болашағының жақсы болуын армандап,Ақтанның елі үшін туған батыр,ер екендігін көргісі келеді.
О Ақтан жас,Ақтан жас,
Сенде жетерме екенсің?
Жетімдіктің белінен,
Асып өтерме екенсің?-деп жырлаған.Ақынның ойынша жігіттің мақсатына жету үшін жан аямай, елі үшін күресуі керек.Ел үміт еткен сондай жан болуын қалайды.
Жетімдіктен өтерсің,
Шаң бермей әлі кетерсің.
Қажыма, Ақтан қажыма,
Жетерсің әлі жетерсің.-деп жырлаған.
Ақын талмай талпынса,алға ұмтылса жетім бала Ақтанныңда қатарға қосылатынын сеніммен жеткізген.Бұл өлең тек Ақтанға емес,қазіргі жастарға талпынып алға ұмтылсаң көп нәрсеге қол жететінін жазып көрсеткен.
Объяснение:
іріншіден, инспекторлық құрамды тез жүргіш мықты техникалармен қамтамасыз ету. Екіншіден, киіктер ареалына әрдайым мониторинг жүргізу үшін пилотсыз ұшқыш аппаратын сатып алу және пайдалану. Үшіншіден, киіктерді қорғауға жұмылдырылған қызметтерге 1 рация толқынын орнату, қорғау жұмыстары үшін 5-6 күнге әуе техникасын жұмылдыру. Бесіншіден, аңшылық ісін пайдаланушылардан жылжымалы қорықшы топтарын құрып, аңшылық шаруашылық аумағында киіктер мекендеген мерзімде оларды қорғау жұмысын күшейту, броконьерлік факті анықталған жағдайда аңшылық шарауашылығын жүргізуге жауапты тұлғаларды әкімшілік жазаға тарту, Алтыншыдан, броконьерлік фактілерді анықтауға көмек көрсеткен жағдайда жергілікті халықты материлдық ынталандыру. Жетіншіден, киіктер және Қызыл кітапқа енген жануарлар түрлері бойынша броконьерлік фактілерді анықтағаны үшін мемлекеттік инспекторларға сыйақы беру желісін қарастыру жөнінде ұсыныс ортаға салынды. Киіктерді сақтауға мемлекетіміз бен Үкіметіміз қазір ерекше мән беріп отыр. Соның белгісі — соңғы 1 жылдың өзінде ұшақпен есептегенде киіктердің санының 1976 басқа жетуі. Бұл — былтырғы жылмен салыстырғанда киіктер саны 3,5 есеге артқанын көрсетеді. Мұны кеңесте сөйлеген қай азамат та болмасын атап көрсетті. Киікке деген қамқорлықтың бір көрінісі — ежелгі Торғай өлкесінде, яғни Аманкелді, Жанкелдин аудандарының көлемінде «Алтын дала» табиғи резерватының ашылуы. Қасиетті аңның сақталуына бұл резерват қызметкерлері аз үлес қосып келе жатқан жоқ. Кеңесте сөз сөйлеген азаматтар киікті келешек ұрпаққа аман-есен жеткізуге байланысты ойларымен бөлісті. Негізінен алғанда Қостанай облысы бойынша киіктер Торғай аймағында, оның ішінде ұлы Жыланшық және Тосын құмында төлдейді. Бұл екі өңір — бір-бірінен онша алыс емес. Оларды қорғау мен бақылауға қолайлы. Тек жіті назарда ұстап отыру керек. Киіктерді қорғау мен сақтауға жергілікті халық та, сондай-ақ тиісті мамандар мен ауылдық округ әкімдері де қолдан келген қамқорлықты жасағандары абзал. Себебі, резерват қызметкерлері мен аңшылар қоғамының мүшелері байтақ даланы тез арада түгел қарап, тексере алмайды. Ал жергілікті халық болса, өз өңірлеріндегі болып жатқан жәйттарды жақсы біледі. Сондықтан да, халық болып жұмылып, киікті қырғынға ұшырататындарды тәртіпке шақыруға батыл кіріссе, оң нәтиже сөзсіз болады. Қалай болғанда да киікке деген көзқарас өзгерді. Сең қозғалды.
Эссе.
Дулат Бабатайұлының "Ақтанға"арнаған өлең шумақтары көркемдік жағынан өзгеше дүние.Жетім бала Ақтанның өмірі ақынды қатты толғандырды.Оның болашағының жақсы болуын армандап,Ақтанның елі үшін туған батыр,ер екендігін көргісі келеді.
О Ақтан жас,Ақтан жас,
Сенде жетерме екенсің?
Жетімдіктің белінен,
Асып өтерме екенсің?-деп жырлаған.Ақынның ойынша жігіттің мақсатына жету үшін жан аямай, елі үшін күресуі керек.Ел үміт еткен сондай жан болуын қалайды.
Жетімдіктен өтерсің,
Шаң бермей әлі кетерсің.
Қажыма, Ақтан қажыма,
Жетерсің әлі жетерсің.-деп жырлаған.
Ақын талмай талпынса,алға ұмтылса жетім бала Ақтанныңда қатарға қосылатынын сеніммен жеткізген.Бұл өлең тек Ақтанға емес,қазіргі жастарға талпынып алға ұмтылсаң көп нәрсеге қол жететінін жазып көрсеткен.