5-бөлім Ә Берілген мақалдарға морфологиялық талдау жасай отырып, толықтауыштық
қатынастағы сөз тіркестерін табыңдар. Байланысу түрін анықтаңдар.
Қоянды қамыс өлтіреді,
Ақ көңілден арамдық шықпас,
Жігітті намыс өлтіреді.
Арамдық шықса да, жамандық
шықпас.
Ішің ауырса
— аузыңды тый,
Көзің ауырса
қолыңды тый. Көзі соқырдан қорықпа, көңілі
соқырдан қорық.
Жекеше Көпше
Менің көлігім біздің көлігіміз
сенің көлігің сендердің көліктерің
сіздің көлігіңіз сіздердің көліктеріңіз
оның көлігі олардың көлігі(көліктері)
менің доңғалағым біздің доңғалағымыз
сенің доңғалағың сендердің доңғалақтарың
сіздің доңғалағыңыз сіздердің доңғалақтарыңыз
оның доңғалағы олардың доңғалағы(доңғалақтары)
менің өнеркәсібім біздің өнеркәсіптеріміз
сенің өнеркәсібің сендердің өнеркәсіптерің
сіздің өнеркәсібіңіз сіздердің өнеркәсіптеріңіз
оның өнеркәсібі олардың өнеркәсібі(өнеркәсіптері)
Объяснение:
Түркістан қаласындағы Қожа Ахмет Ясауи ғимараты – орта ғасырлық сәулет өнерінің көрнекті ескерткіші. Ол XII ғасырда өмір сүрген бүкіл Шығысқа аты әйгілі көне түркі ақыны, сопылықты уағыздаушы Ахмет Ясауидің (Яссы-дан шыққан деген мағынада) бейітінің басына орнатылған.
Оңтүстік Қазақстанда Сайрам деген жерде туған Ахмет Ясауи сол кездегі ғылым мен ағартудың орталығы ретінде белгілі болған Отырар қаласында білім алады да, кейіннен Бұхарадағы Юсуп Хамадани басқарған сопылар қауымына кіріп, дәруіштік мектептен өтеді.
1140 жылы Юсуп Хамадани, кейіннен оның екі мүриті дүние салған соң, қауымды Ахмет Ясауи басқарады. Бірақ көп ұзамай-ақ «мәртебелі» қызметін тастап, өзінің туған өлкесіне біржола қайтып оралады. Сопылық идеяларын уағыздап, өзі де оны берік ұстана отырып, жоқшылықта өмір сүреді. Сондықтан да, оны жергілікті халық Әзірет Сұлтан деп атап кетеді.
Ахмет Ясауидің уағыздаушы және ақын ретінде атағы кең жайылып, оның «Диуан-и Хикмет» («Даналық жайындағы кітап») атты діни өлеңдер жинағы көне түркі тілінде жазылғандықтан, жергілікті халыққа түсініктілігі арқасында талай мәрте қайта көшіріліп, бірнеше рет басылған.
Бұл сияқты уағыздық өлеңдерінің философиялық және діни-мистикалық мазмұны, ондағы жақсылыққа, әділеттілікке шақырған үнмен ұласады, халықтың қайырымдылық сезімін ояту, оны басқа діндегілермен жауласудан сақтандырумен қатар дін иелерінің ашкөздігін, зұлымдығын әшкерелеумен жалғасып жатады.