5. «INSERT» оқыту стратегиясы бойынша мәтіндегі ақпаратты қоры- тындылап жазыңдар. + (жаңа V (бұрыннан білемін) - (менің ойлаға- ныма қайшы) ? (білгім келеді) ақпарат) 1998 жылы Қырғызстанның Қошқар өңіріндегі Қарасу ауылы маңынан көне түркі рунасымен тас бетіне қашалып жазылған бірнеше құпия жазулар табылған. Тас бетіндегі құпия жазу түркітанушы ғалымдар тарапынан әлі күнге дейін жүйелі түрде оқылған емес. Енді осы таңбалар жүйесіне көз тігіңіз. Біздің ойымызша, бұл жазуды V-VI ғасырларға жатқы- зуға болады, себебі мұнда ертедегі Талас жазба ескерткіш- теріне тән таңбалар бар. Тастағы 13 руникалық таңба оңнан солға қарай оқылады. Құпия таңбалардың жеке-жеке мән-ма- ғынасын талдай келе мынадай болжамға тоқталдық: er atym sagunda ayrsym «Ер атым Сағуннан айырылдым» немесе «Ер атам Сағыннан айырылдым». 4MPYN)}"99 атағынан Алғашқысы қандай да бір азаматтың өзіне берілген немесе шенінен айырылғандығын білдіреді, ал екінші нұсқадағы сөйлемнің мәні бойынша, атасы Сағыннан айырылып қалған деп тұжырым жасауға бола- ды. Мұның өзі түркі жазуы жүйесінің ертеден қалыптас- қанын, жазу мәдениетіміздің тамыры өте тереңде екен- дігін аңғартады.

Жылдың  төрт мезгілі бір-біріне ұқсамайды. Қыста қатты аяз, жазда ыстық, күзде қоңыр салқын күндер жиі болады.көктемде күн жылына бастайды. 
Жазда желсіз,аспан көбінесе бұлтсыз ашық болады.Жаңбыр онша көп жаумайды. жазда күн ұзақ, түн қысқа болады. 
Жаздан кейін қоңыр салқын күз келеді. Қараңғылық ерте түседі. Аспанды қара бұлт қаптап, жауын да жиі жауады. Қар аралас жауын-шашын болады.
Қыста дала, орман, үйлер ақ қар жамылады. Өзендер мен көлдердің бетін көгілдір мұз жабады. Күн аязды,жер тайғақ болады. Қыстан кейін көктем де келеді. Оңтүстіктен жылы жел еседі.Далада шөп өседі, адамдар жеңіл күрте киеді. 

Жылдың әр мезгілінде ауа-райы өзгеріп тұрады .Ауа-райының құбылысын алдын ала біліп отыру кеме капитандарына , ұшқыштарға егіншілерге және малшыларға аса қажет.

Орыс тілі әдемі және қызықты.Бұл тілде қаншама қызықты шығармалар жазылған.Орыс тілін бағаламауға болмайды,осы тілмен табиғаттың әдемілігін,адамның ішкі жан дүниесін білдіруге болады емес пе:!Ғасырлар өткен сайын орыс тілі өзгерді,дамыды.Орыс тілі өзімен бірге мәдениетті,және сол тілмен сөйлесетін елдің салт дәстүрлерін алып жүр.Өзін құрметтейтін адам өзінің тілін мақтан тұтуы керек.Егер,ана тілі атақты болса,сол тілмен сөйлесетін халық та сондай болмақ.Ана тілін құрметтейтін адам өзін де,өзгені де құрметтейтін болады!