5. Мәтінді оқып, негізгі ойды айт. Мәтіннің стіни се дәлелде. Түсіндірмелі салалас құрмалас сөйлемдер а.
Егемендік алған кезден бері казак елінде тура
мүлдем өзгеруде. Елдің эволюциялық дамуы біртіндеп араа
ықпал жағынан да бірінші орынға шығарды. Тәуела и
ұлтын сан жағынан да, сапа жағынан да, рухани ее со
болудың жемісі сол: қазақ ұлтының тарихи талаптар
этникалық мұраттары мен құндылықтарын шешу мені
бірінші кезекке шықты, себебі ел халқының басым көпшin-
қазақтар. Қазақстанда моноҰТТЫҚ этникалық құрамы
болашағы үшін күрескен ағартушы Ахмет Байтұрсынұлы.
ғасырдың басында ұлттың бостандығына
қалыптасуда.
Өткен
еткен екен. Тәуелсіз Қазақстанда елдегі қазақтардың а
«Алхамдулла, аз емеспіз, б миллион қазақпыз» деп шунда
салмағы 41 проценттен 65 процентке өсіп, яғни 24 процес
артқан. Саны 6,8 миллион адамнан 11 миллион дар
көтерілген. Қысқа ғана мерзімде қазақ ұлтының осын
өсімі оның тарихында болған емес. Халқымыздың деме
графиялық жаңғыруы
оған тәуелсіздік сыйлаған бак
Бұл өсімнің 824 мыңын оралман бауырлар құраса, қала
3 миллиондайы табиғи өсім. Алдағы 30-35 жылда да
демографиялық ахуал әлсірегенімен, негізінен сақта
деген болжам бар. Олай болса, 20 жылда елдегі
ұлтының үлес салмағының 65 проценттен 85 процентке
дейін артатындығы күдік тудырмайды. Алдағы уақытта
Қазақстанның этникалық бет-бейнесі түбегейлі өзгеріп, ол
моноұлттық сипат алатыны анық. Елбасы Н.Ә.Назарбаев осы
өзгерістерді есептей келе, Қазақстанды «Қазақ мемлекеті»
деп атауды ұсынды.
Халықтың табиғи, сандық өсімі ұлттық тілдің және тарихи
сананың жаңғыруымен қос-қабат жүріп отыруы керек. Саны
Өскен қазақ ұлтының өкілдері ана тілін сақтап, түгел дерлік
қазақ тілінде сөйлесе, Қазақстанның қазіргі ұлттық бейнесі
де жаңа сапалық деңгейге көтеріледі. Қазақ ұлтының бүгінгі
тарихи миссиясы – осы шараны іске асыру. Барлық қазақ ана
тілінде сөйлеп, мемлекеттік тілді қоғамдық қатынастардың
барлық саласында пайдалануға міндетті.
«Ана тілі ардың ісі». Данышпан Абайдың «Біріңді,
қазақ, бірің дос, көрмесең, істің бәрі бос» деген ұлағатын
темірқазық ретінде ұстанып, тәуелсіздік берген тарихи мүм-
кіндікті толықтай пайдалану – әр қазақ азаматының парызы.
Ал Ахмет Байтұрсынұлы «Халықтың түзелуінің үміті
жастарда» деген.
с. Борбасов
-​

Ақтөбе — Батыс Қазақстандағы қала, Ақтөбе облысы мен Ақтөбе қалалық әкімшілігінің орталығы.Халық саны — 387 945 адам (1 қаңтар 2015). Ақтөбе Батыс Қазақстан өңірінің ең ірі қаласы, Қазақстан қалаларының арасында халық саны бойынша бесінші орында орналасқан. Ақтөбеде көптеген ұлт өкілдері өмір сүреді. Саны жағынан ең көп таралған ұлт — қазақтар. Олар қала халқының 75,7 % құрайды. Үлесі бойынша екінші орынды меленген орыстар қала халқының 17,34 % құрайды. Негізгі діни топтар — мұсылмандар (негізінен — сүнни) менхристиандар (негізінен — православтар). Ақтөбе — дамып келе жатқан Ақтөбе агломерациясының орталығы (халық саны — 541 мың адам). Қаланың ауданы — 297,39 км². 1997 жылы таратылған Ақтөбе ауданының территориясы қала әкімшілігінің құзырына берілгеннен кейін әкімдік қарамағындағы жердің жалпы ауданы 2 338 км² дейін ұлғайды.Қаланың негізі Ресей империясының қарулы жасағымен Ақтөбе бекінісі (орыс. Ак-Тюбе) ретінде Елек өзенінің сол жағалауында, оң жағынан Қарғалы өзені құятын тұсында қаланған. 1891 жылдың 25 наурызында Ақтөбе Торғай облысы құрамындағы уездік қала мәртебесін иеленіп, орысша атауы Актюбинск болып өзгертілді. Ресейдегі азаматтық соғыстың кезінде қала кезекпен ақ гвардиялықтар мен большевиктердің қолына өтті. 1919 жылы қалада біржолата Кеңес өкіметі орнап, 1920—1925 жылдары Ақтөбе Ресей КФСР-ның қоластындағы Қырғыз АСКР-ның құрамында болды. 1921 жылы қала жаңадан құрылған Ақтөбе губерниясының әкімшілік орталығы болды, 1925—1936 жылдары Қазақ АКСР-ның құрамында болды (1928 жылы Ақтөбе губерниясы таратылғаннан кейін Ақтөбе округының орталығы, 1932 жылдан бастап жаңадан құрылған Ақтөбе облысының әкімшілік орталығы). 1936 жылы қала РКФСР қоластынан бөлініп шыққан Қазақ КСР-ның құрамына кірді. 1991 жылы КСРО ыдырағаннан кейін тәуелсіз Қазақстан Республикасының құрамында.Қазіргі Ақтөбе — Қазақстанның ірі өнеркәсіп, шаруашылық және мәдениет орталықтарының бірі. Қалада ферроқорытпалар, хром қоспаларын, ауыл шаруашылық техникасын, рентген аппараттарын шығаратын зауыттар орналасқан. Химия, тамақ және жеңіл өнеркәсіп дамыған.

Алматы қаласы еліміздегі ең ірі мегаполис болып табылады. Қазіргі танда Алматы еліміздің экономика, қаржы, мәдени және білім беру орталығы екені бәрімізге мәлім. Мегаполистің дамуы мен әлеуметтiк-экономикалық тұрғыда тұрақты iлгерi жылжуы, республикалық бюджеттiң төрттен бiр бөлiгiн қамтамасыз етуi осының айқын белгісі.

Сондай-ақ өндірістің өсуі, экономиканың дамуы мен халықтың әл-ауқатының жақсаруы қоршаған орта мен экологияға кері әсерін тигізуде. Ауаны ластаушы стационарлы, қозғалмалы көздердің жылдан-жылға артуына байланысты қала атмосферасының ластану деңгейі халықтың денсаулығына кері әсерін тигізіп отырғаны аса маңызды экологиялық проблемаға айналып отыр.

Осы жағдайды ұшықтыруға қомақты үлес қосып жатқан қаламыздағы арлы-бері ағылған көлік екені де барлығымызға белгілі. Соңғы мәліметтерге сәйкес Алматыда автокөлітің саны 521 мыңнан астам бірлікті құраса, халықтың автомобильдерге ие болу деңгейі әрбір 1000 адамға 350-ден астам жеңіл көлікке жетті.

Сонымен қатар, соңғы жылдары экологиялық жағдай жақсаруға бет алғанын айта кету керек. Мысалы, Қазгидрометтің Гидрометеорологиялық мониторинг орталығының ақпаратына сәйкес Алматыда атмосфералық ауаның ластану деңгейі 2008 жылы 13,3 құраса, ағымдағы 2013 жылы  бұл көрсеткіш 11,3 құрады.

Экологиялық проблемалардың қоғам үшін жоғарғы маңыздылығын ескере отырып, «М.Әсер» қоғамдық қоры қаламыздағы экологиялық жағдайды жақсарту бойынша атқарылған жұмыстарға қысқа талдау жүргізді.

Талдау барысында Алматы қаласының әкімдігі мегаполистің экологиялық жағдайын жақсарту үшін кешенді жұмыс атқарып жатқаны белгілі болды. Осы бағытта атқарылған оң шаралар тізімінде ТЭЦ-1-ді толықтай сығымдалған газға көшіру, кәсіпорындар мен жекеменшік секторларға газ тарту жұмыстарын атап өткен жөн. Бүгінгі таңда жеке үйлерді газбен қамтамасыз ету мақсатында 63,6 км газ құбыры салынған екен.

Тұрмыстық қатты қалдықтардың проблемасын шешу үшін қалалық қоқыс өңдеу станциясына реконструкция жұмыстары жасалып, аудандық қоқыс жинақтау станциялары ашылады. Тұрмыстық қатты қалдықтар проектісін басқаруды іске асыру үшін инвестициялар тартылуда.

Қалада көлікті газға көшіру барысында да оң істер атқарылуда, мұнда республика бойынша тұңғыш рет муниципалды автобус паркі пайда болды. Алматы қалалық жолаушылар көлігібасқармасының мәліметіне сәйкес ағымдағы жылдың желтоқсанында екінші коммуналдық автобус паркінің құрылысы аяқталады және 2014 жылы үшіншісінің құрылысы басталады. Бұл үшін қала әкімдігімен Еуропалық даму және қайта құру банкінің кредиттік қаржысы есебінен 200 автобус және жергілікті бюджет есебінен 400 автобус пен 200 такси сатып алынады. Бұл парк газбен жұмыс істейтін болады. Ал 200 автобус пен 200 такси жеке тасымалдаушыларға қызмет көрсетуге беріледі екен.

Ағымдағы жылы тролейбус паркінің тозуына байланысты Алматы әкімдігімен оның жылжымалы құрамын жаңарту бойынша шешім қабылданып, Еуропалық даму және қайта құру банкі ұсынған кредиттік қаржы есебінен 195 жаңа тролейбус сатып алынған болатын.

Қазіргі уақытта жеңіл рельсті көлік желісі құрылысының техникалық-экономикалық негіздемесі әзірленуде. Аталған жобаның құрылысын қаржыландыру үшін қала әкімдігі мен Еуропалық даму және қайта құру банкі арасындағы меморандумға қол қойылды.

Сондай-ақ қалалық автомобильмен тасымалдауды дамыту бағдарламасы аясында қала шекарасында үш бекет пен 2 автостансаның құрылысын салу қарастырылған. Олардың әрқайсысында кемінде 5 мың көлікке арналған автотұрақ салынады.

Бұл кешенді шаралар тысқары жерден келетін көліктер легін төмендетіп, қаланың орталық бөлігінде жеке көлікті пайдалануды қысқартып, Алматының экологиялық ахуалын жақсарта түсетіндігі сөзсіз.