Xilolahonabdullaeva

16.02.2021 08:01 •  Қазақ тiлi

5-сынып 1-ТОҚСАН № 1 ТЖБ Күні: 02.10.2020 Білім алушы
• Мәтін тақырыбын анықтап, кейіпкерлер мен олардың әрекетін сәйкестендіреді
• Мәтіндегі жалпы, жалқы есімдерді анықтайды
• Суретке қатысты оқиғаны сипаттап, құрылымы сақталған мәтін жазады
1-тапсырма Мәтінді мұқият тыңдап, төмендегі тапсырмаларды орындаңыз.
Ертеде хайуандар жылдың басы болуға таласыпты. Сонда жылқы:
- Адам менің күшімді пайдаланады, сүтімді ішеді, қылыма дейін арқан, жіп еседі. Жыл басы мен боламын, - дейді.
Түйе:
- Мен сен көтере алмайтын ауырды көтеріп, алыс жерлерге барамын. Аш болдым деп, арпа, сұлы сұрамаймын. Су табылмаса, шөлде де жүре беремін. Жыл басы болу маған лайық.
Сиыр айтады:
- Адам егін ексе, менімен егеді, сүтімді ішеді, құрт-май жасайды, жыл басы болу маған лайық.
Қой айтады:
- Адам жүнімді алып, киіз басады, киім тігеді, арқан еседі. Сүтімнен құрт-май алады.
Ит айтады:
- Мен болмасам, сендерді не ұрлап, не қасқыр жеп тауысар еді.
Тауық айтады:
- Мен болмасам, кісі ерте жұмысына бармай, ұйықтап қалар еді.
Тышқан не айтарын білмей тұрады да, қулық ойлап, жиылғандарға айтады:
- Бұл таластан ешнәрсе өнбес, жылды кім бұрын көрсе, сол жыл басы болсын.
Өзгелері тышқанның сөзін қостайды. Біраздан соң тышқан жорғалап, түйенің өркешіне шығып отырады.
Сонан соң жылды бәрінен бұрын тышқан көріп, хабар беріп, жыл басы болыпты.
Түйе бойына сеніп құр қалыпты.

А)Мәтінге сай тақырып қойыңыз (1)
Ә) Мәтіндегі кейіпкерлерді сәйкестендіріңіз. (1)
Кейіпкерлер Сөз тіркестері
1 а) күшін және сүтін пайдаланады
2 ә) жылды бірінші көреді
3 б) сүтінен құрт-май жасайды
4 в) жүнінен киіз басады
5 г) шөлге шыдамды

Б) Мәтіннен жалпы есімдерді теріп жазыңыз.
(3)

2-тапсырма Мәтінді мұқият тыңдап, төмендегі тапсырмаларды орындаңыз.
Бір түлкі жүгіріп келе жатып, абайсызда бір терең апанға түсіп кетіпті.
Шыға алмай тұрғанда, бір ешкі су іздеп жүріп, әлгі апанға кез болып, түлкіні көреді.
– Ей, түлкі батыр, не қылып тұрсың? — депті.
– Ой, не қыласың, жаным жай тауып тұр. Қырда әрі сусап, әрі ыстықтап өліп едім. Апанның іші әрі салқын, әрі түбінде тұп тұнық суы бар екен, — депті түлкі.
Мұны естіп ешкі: «Мен де салқындайын, әрі су ішейін», — деп ойлап, секіріп апанға түсіпті. Сонда түлкі секіріп, ешкінің үстіне мініп, онан мүйізіне табан тірепті де, ырғып далаға шығып, жөніне кетіпті.
«Өтірікке алданба, басың бәлеге душар болар»деген сөз осыдан қалыпты.

А) Мәтін мазмұнына сай ат қойыңыз. (1)

Ә) Мәтіндегі қою қарамен жазылған сөздің синонимін тауып жазыңыз.
(1)

Б) Берілген сұрақтарға мәтін мазмұны бойынша жауап жазыңыз
1.Жүгіріп келе жатқан түлкі қайда түсіп кетеді?(1)
2.Түлкі апаннан қалай шығып кетеді? (1)

В) Мәтін бойынша оқиғалардың ретін ажыратыңыз. 1,2,3 (1)
Түлкі ырғып далаға шығып, жөніне кетіпті.
Түлкі апанға түсіп кетіпті
Ешкі салқындайын, әрі су ішейін- деп апанға түседі.

3-тапсырма Басқа ауылда тұратын досыңызға өзіңіздің мектебіңізді, оның бөлмелерін, жабдықталуын сипаттап, хат жазыңыз. Хат мазмұнында хабарлы, сұраулы, лепті сөйлемдерді қолданыңыз (40-50 сөз). (5)