5-тапсырма. Берілген сұрақтар бойынша диалог құрыңдар. 1. Желді кроторлық турбинаны ойлап тапқан кім? 2. Құрылғы қандай елдерде қолданылады? 3. Оның пайдасы туралы не білесіңдер? 4. Қытай жылына қанша энергияға мұқтаж? 5. Ірі күн электр стансысы еліміздің қай жерінде орналасқан? 6. Қанша үйді энергиямен қамтамасыз етеді?

Әрбір бала өмірінде бір рет өзіне "Кім болғым келеді?" деген сұрақты қойған болар. Өз басым ойымды сан мәрте өзгертіп, осы сауалды өзіме өмір бойы қоюмен болдым. Ал қазір бағдарламашы болам деген шешімге келдім. Мұндай шешімді қабылдауыма бір жыл бұрын файлдар мен құжаттарды қарап компьютердің алдында отырғанымда компьютердің әр алуан мүмкіндіктерімен танысуым түрткі болды. Сондай-ақ бүгінгі күні математикалық бағыттағы мамандықтарға сұраныс жоғары екені мәлім. Ұлы Абай айтқандай, біздің өміріміздегі ең маңызды таңдау - жар таңдау мен мамандық таңдау болып табылады. 

жайлау – жазғы қоныс. жайлауды суы мол, шөбі шүйгін, маса-сона, шыбын-шіркейі аз жерлерден таңдайды. қазақ елінің дәстүрлі жайлауы сарыарқа атырабы мен орманды, желді өлкелерде, қазақстанның солтүстік-батысында (мұғалжарда), солтүстік-шығысында (алтай, сауыр және тарбағатай өңірінде), оңтүстік-шығысында (жетісу алатауы, іле алатауы және тянь-шань тауының солтүстік атырабында), оңтүстігінде (қаратау өңірінде) болды. қазақстанның әр өңіріндегі жайлауды рулы ел, қала берді жеке ата ұрпақтары пайдаланған. халық қыстаудан көктеуге, көктеуден жайлауға, жайлаудан күзеуге көшіп отырды. жайлау мен қыстау малға тиімді, тіршілікке қолайлы, көшіп-қонуға ыңғайлы жерлерден таңдап алынды. мысалы, жетісу өлкесінде қыстау қаш көлінің оңтүстігіндегі құмды, қамысты аймақта орналасса, жайлаулардың көбі оның солтүстігіндегі таулы атырабында жатты. қазақстан жеріндегі жайлау мен қыстау арасының қашықтығы да әр түрлі болды. мысалы, көшпелі өмір сүрген адай – табын, шөмекей – шекті, бағаналы – руларының маңғыстау түбегінен мұғалжар тауларына, қызылқұмнан торғай даласына, шу өзенінің төмен алабынан ұлытау төңірегіне дейінгі көш жолдарының арақашықтығы 1000 км-ге дейін жететін. ал қазақстанның солтүстік бөлігіндегі жартылай көшпелі қауымның көш жолдары 10 – 20 км-ден 40 – 80 км-ге дейін болды. бұл төңіректегі жайлаулар құдықтар мен көлдердің айналасына орналасты. жетісудағы жайлаулар мен қыстаулардың арасы солтүстіктен оңтүстікке қарай 100 – 200 км-ге жететін. қазақстан жеріндегі жайлаулардың ға да, малға да ең қолайлысы – тау алаптары. солтүстіктегі жазық даладағы жайлауларда мал, негізінен, құдық суынан суарылатындықтан қол еңбегін көп қажет етеді. қазір де малшылар жазғы жайылымды жайлау ретінде пайдаланады, жайлауға көшеді. қой, түйе, сиыр жайлауға шығарылады