• Абай Құнанбаев өзінің он тоғызыншы қара сөзінде естілік ұғымы туралы терең ой қозғайды. “Адам ата-анадан туғанда есті болмайды: естіп, көріп, ұстап, татып ескерсе, дүниедегі жақсы, жаманды таниды-дағы, сондайдан білгені, көргені көп болған адам білімді болады. Естілердің айтқан сөздерін ескеріп жүрген кісі өзі де есті болады” – дейді.
• Мінеки, естіліктің а ң бойына туа сала бітпейтінін, естіліктің күнделікті өмірде сезіну, түсіну арқылы қалыптасатынын айтады.
Шыр етіп туа сала ешкім дана болмайды, оқып, біліп, жақсыны бойына сіңіре алған есті болады. Ия, а өмір тәжірбиесінің нәтижесінде жақсылық пен жамандықтың, естілік пен ессіздіктің жігін ажыратады. А есейе келе, күнделікті өмірден алған тәлім-тәрбиесінің, тәжірибесінің арқасында, санасы, білімі дами береді.
• Абай Құнанбаетың осы қара сөзіндегі ой-тұжырымы қазақ халқының мәтеліндегі «Көре-көре көсем, сөйлей-сөйлей шешен боласың» деген ұғымымен де ұштасатын сияқты. Естілердің айтқан сөздерін ой елегінен өткізе отырып , оның пайдалы және ұтымды жақтарын күнделікті өмір тәжірбиесінде оңтайлы қолдана білуі, сол адамның ақылдылығын көрсетеді
Нақ осы шақ - өндіріп жатыр; жедел өткен шақ - өніреді; ауспалы келер шақ - болашақта өндіреді.нақ осы шақ - тасмалдап жатыр; жедел өткен шақ - тасмалдайды; ауспалы келер шақ - болашақта тасма
лдайды.нақ осы шақ - жұмыс істеп жатыр; жедел өткен шақ - жұмыс істейді; ауспалы келер шақ - болашақта жұмыс істейді.нақ осы шақ - бағаланып жатыр; жедел өткен шақ - бағаланады ; ауспалы келер шақ - болашақта бағаланады.нақ осы шақ - таралып жатыр; жедел өткен шақ - таралады; ауспалы келер шақ - болашақта таралады.нақ осы шақ - қосылып жатыр; жедел өткен шақ - қосылады; ауспалы келер шақ - болашақта қосылады.нақ осы шақ - жеткізіп отыр; жедел өткен шақ -жеткізеді; ауспалы келер шақ - болашақта жеткізеді.нақ осы шақ - біріктіріп отыр; жедел өткен шақ - біріктіреді; ауспалы келер шақ - болашақта біріктіреді.нақ осы шақ -туғызып отыр; жедел өткен шақ - туғызады; ауспалы келер шақ - болашақта туғызады.
• Абай Құнанбаев өзінің он тоғызыншы қара сөзінде естілік ұғымы туралы терең ой қозғайды. “Адам ата-анадан туғанда есті болмайды: естіп, көріп, ұстап, татып ескерсе, дүниедегі жақсы, жаманды таниды-дағы, сондайдан білгені, көргені көп болған адам білімді болады. Естілердің айтқан сөздерін ескеріп жүрген кісі өзі де есті болады” – дейді.
• Мінеки, естіліктің а ң бойына туа сала бітпейтінін, естіліктің күнделікті өмірде сезіну, түсіну арқылы қалыптасатынын айтады.
Шыр етіп туа сала ешкім дана болмайды, оқып, біліп, жақсыны бойына сіңіре алған есті болады. Ия, а өмір тәжірбиесінің нәтижесінде жақсылық пен жамандықтың, естілік пен ессіздіктің жігін ажыратады. А есейе келе, күнделікті өмірден алған тәлім-тәрбиесінің, тәжірибесінің арқасында, санасы, білімі дами береді.
• Абай Құнанбаетың осы қара сөзіндегі ой-тұжырымы қазақ халқының мәтеліндегі «Көре-көре көсем, сөйлей-сөйлей шешен боласың» деген ұғымымен де ұштасатын сияқты. Естілердің айтқан сөздерін ой елегінен өткізе отырып , оның пайдалы және ұтымды жақтарын күнделікті өмір тәжірбиесінде оңтайлы қолдана білуі, сол адамның ақылдылығын көрсетеді
Нақ осы шақ - өндіріп жатыр; жедел өткен шақ - өніреді; ауспалы келер шақ - болашақта өндіреді.нақ осы шақ - тасмалдап жатыр; жедел өткен шақ - тасмалдайды; ауспалы келер шақ - болашақта тасма
лдайды.нақ осы шақ - жұмыс істеп жатыр; жедел өткен шақ - жұмыс істейді; ауспалы келер шақ - болашақта жұмыс істейді.нақ осы шақ - бағаланып жатыр; жедел өткен шақ - бағаланады ; ауспалы келер шақ - болашақта бағаланады.нақ осы шақ - таралып жатыр; жедел өткен шақ - таралады; ауспалы келер шақ - болашақта таралады.нақ осы шақ - қосылып жатыр; жедел өткен шақ - қосылады; ауспалы келер шақ - болашақта қосылады.нақ осы шақ - жеткізіп отыр; жедел өткен шақ -жеткізеді; ауспалы келер шақ - болашақта жеткізеді.нақ осы шақ - біріктіріп отыр; жедел өткен шақ - біріктіреді; ауспалы келер шақ - болашақта біріктіреді.нақ осы шақ -туғызып отыр; жедел өткен шақ - туғызады; ауспалы келер шақ - болашақта туғызады.