50 сын есімнің неше шырайы бар? а. 4ә. 3б. 22.күрделі сын есім жалқы есім ретінде қолданғанда қалай жазылады? а. бас әріппенә. кіші әріппенб. сызықша арқылы3.дұрыс жазылған сын есімді көрсет.а. сарығылтә. сарғылтб. көгілдір4.асырмалы шырайда тұрған сөзді тап.а. қап – қалыңә. қалыңб. аса қалың5. дұрыс жазылған есептік сан есімді көрсет.а. 20 дәптерлерә. 20 дәптерб. 20-дәптер6. бөлшектік сан есімді тап.а. оннан жетіә. ондапб. ондаған7 бүтін заттардың бөлшегін білдіретін сан есімнің түрі ата? а. бөлшектік сан есімә. жинақтық сан есімб. топтау сан есім8. бәріне деген есімдік қай септікте тұр? а. барысә. жатысб. табыс11. асты сызылған сөздің орнына тиісті есімдікті қой. үстелдің үстінде қағаз жатыра. ештеңеә. мынауб. бірдеме12.дұрыс жазылған есімдікті көрсет.а. еш – бірә. әр – қайсысыб. әлдекім13.қалау райдың жұрнақтарын көрсет.а. ын, ін, нә. са, себ. ғы, гі, қы, кі14. мен саған/ бару/ жатырмын деген сөйлемде етістікті көсемшеге айналдыр. қандай жұрнақты қолданасың? а. аә. ыпб.ғалы15.өткен шақтың жұрнағын тап.а. сы, сі, сә. ды, ді, ты, тіб. а, е, й16. көсемшенің жұрнақтарын анықта.а. атын, етінә. қан, кенб.ып, іп, п17туынды етістікті көрсет.а. ойла, тұзда ә. кел, сырғана б. жаз, айт18. көңіл-күй одағайларды тап.а. жә, кәне, тәйт, текә. алақай, бәрекелді, әттеген- ай, уһб. шөк, кә -кә, құру- құру, кіс – кіс19.шақыру одағайларды тап.а. жә, кәне, тәйт, тек ә. алақай, бәрекелді, әттеген- ай, уһ б. шөк, кә -кә, құру- құру, кіс – кіс20. асты сызылған сөз қай сөз табына жатады? жерде бірдеме қыбыр - қыбыр етеді.а. шылауә. одағайб. еліктеуіш сөздер

Мырза Хайдар Дулаттың «Тарих-и Рашидиі» әдеби жәдігер

Орталық Азияның XVI ғасырдағы атақты тарихшысы, әдебиет майталманы Мұхаммед Хайдар Дулаттың (1499-1551) өмірі мен шығармашылығын зерттеу мен зерделеу әдебиеттану, тарих, философия, дінтану, лингвистика ғылымдары алдындағы үлкен міндет.

Мырза Хайдардың «Тарих-и Рашиди» еңбегінің құндылығы оның қазақ тарихы мен әдебиетін және мәдениетін өткен түркілік дәуірмен, исламдық тарихи кезеңмен сабақтастыра алуы болды.

Тақырыптың өзектілігі. «Тарих-и Рашидидің» әдеби-көркемдік жағы әлі де болса толық зерттеу нысанына айнала қойған жоқ. Еңбекті зерттеген ғалымдардың көпшілігі оған әдеби шығарма ретінде емес, тарихи еңбек ретінде қарап, бағалады.

Фольклортанушы, академик С.Қасқабасов: «Жыраулар өз шығармаларында идеалды әміршінің бейнесін жасады, -дей келіп, – өздерінің монолог түріндегі айтылатын толғауларында жырлаулар маңызды мемлекеттік мәселелермен қатар заман мен қоғам, адам мен заман, тұлға мен тобыр, сондай-ақ имандылық пен қайрымдылық, өмірдің өткіншілігі мен адамның опасыздығы, өлім мен өмірдің қайшылығы сияқты моральдық, этикалық, фәлсафалық проблемаларды көтеріп, қоғаммен байланыстыра жырлап отырады» деп жазған болатын [3, 8 б.]. Осы айтылған ғұлама пікірдің Мырза Хайдар шығармашылығына түгелдей қатысы бар. Өйткені, ХVІ ғасырда өмір сүрген Асан Қайғы да, Қазтұған да, Шалгез де Мырза Хайдардың замандасы, ұлысы басқа болғанымен ұлты бір қандастары. Олар да Мырза Хайдар Дулат секілді Әз Жәнібек хан, Битемір, Ораз-Мұхаммед сынды қазақ хандары мен Ноғай әмірлерінің сарайы маңында тіршілік етіп, әміршісі мен заманының күрделі де келелі мемлекеттік маңызды тақырыптарын сөз етті.

Мырза Хайдар «Тарих-и Рашиди» еңбегінде 1346-1546 жылдар аралығындағы Орталық Азия, Тибет, Ауғанстан, Кашмир, Иран, тіпті Иракқа да қатысты көптеген тарихи оқиғаларды, сондай-ақ автор өзі өкілі болып табылатын қазақ өмірінің де бірқатар деректерін сол дәуір шындығына сай баяндайды. Ғұмырнамалық әдеби еңбегін жазу барысында Мұхаммед Хайдар қоғамдық шындықты басты принцип ретінде ұстайды, сонымен бірге өз шығармасының көркемдік-әдеби жағына мұқият назар аударады

Наурыз - барша мұсылман әлемі тойлайтын ұлы мереке, Ұлыстың ұлы күні, жыл басы. Бұл күні күн мен түн теңеледі, Самаркандтың көк тасы жібиді. Осы күннен бастап күн жылына бастайды және күн ұзарып, ал түн болса, керісінше қысқара бастайды.

Ертеректе бұл мерекені бүкіл ауыл болып дайындалып, үлкен той қылып тойлайтын болған. Қазірдің өзінде Наурыз мейрамының орны ерекше. Бұл күні қаланың бас көшелеріне қазақ халқының дәстүрлі киіз үйлері тігіледі. Алаңда барша халық жиналып, Наурыз жайлы қойылымды тамашалайды.

Ұлттық тағам ет асылып, бауырсақ пен шелпек пісіріледі. Бірақ бұл күні ең басты тағам Наурыз көже болып саналады. Ол - жеті түрлі тағамнан дайындалатын көже. Киіз үйге келуші әрбір қонақ әдетте Наурыз көжеден ауыз тиеді.

Мерекелік дастарқанға түрлі ұлттық тағамдар қоюға болады. Мысалы, сүт тағамдарынан қымыз, қымыран, байқаймақ, шыртылдақ, кілегей, қаймақ, құрт, сүзбе, уыз, ірімшік, іркіт т.б. сияқты тағамдар дастарқанға қойылады.

Сонымен қатар ұннан әзірленетін ұлттық тағамдар шелпек пен бауырсақ пісіріп, таба нан, салма, қаттама әзірлеуге болады.

Ал дәнді дақылдардан талқан, жент, тары, бидай көже, майсөк, бөкпе болса, дастарқанға қоюға болады.